Thị trưởng Rio de Janeiro bị cáo buộc đứng đầu ''một tổ chức tội phạm''

Đồng minh của đương kim Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro, Thị trưởng Rio de Janeiro Marcelo Crivella, đã bị bắt hôm 22-12 với cáo buộc đứng đầu 'tổ chức tội phạm có cấu trúc phức tạp'. Ông Marcelo Crivellabị bắt khi sắp mãn nhiệm.

Bắt giữ lúc 6h sáng

4 xe tải chở cảnh sát và công tố viên đã đến nhà của Thị trưởng Marcelo Crivella ở khu phố Barra da Tijuca giàu có lúc 6h sáng 22-12. Sau đó, một đội khác cũng đã có mặt tại văn phòng Thị trưởng để lục soát, thu giữ tài liệu.

Theo CNN, cảnh sát Rio de Janeiro là lực lượng chính tham gia vụ bắt giữ này. Ông Marcelo Crivella bị cáo buộc tham nhũng, nhận hối lộ, đứng đầu "tổ chức tội phạm có cấu trúc phức tạp" gây ra tình trạng hỗn loạn chính trị ở thành phố. "Các tài liệu bị thu giữ, dữ liệu điện thoại, báo cáo tài chính và lời khai từ các nhân chứng đã tiết lộ sự tồn tại của một tổ chức tội phạm có cấu trúc phức tạp do Crivella lãnh đạo và hoạt động trong tòa thị chính từ năm 2017", tuyên bố từ Văn phòng công tố Rio de Janeiro ghi rõ.

Thị trưởng Marcelo Crivella đã bị bắt giữ hôm 22-12.

Trong khi đó, Reuters dẫn lời một quan chức cấp cao của Brazil cho hay, các công tố viên đã đệ đơn cáo buộc tham nhũng chống lại ông Marcelo Crivella và 25 người khác đúng vào thời điểm chỉ còn 8 ngày nữa là Thị trưởng Rio de Janeiro kết thúc nhiệm kỳ của mình sau khi bị thua đối thủ đồng thời là người tiền nhiệm Eduardo Paes trong cuộc bầu cử vừa qua.

Theo kế hoạch, ông Marcelo Crivella sẽ rời nhiệm sở vào ngày 1-1-2021. "Thất bại trong cuộc bầu cử đến với ông Marcelo Crivella bất chấp sự hậu thuẫn từ Tổng thống Jair Bolsonaro, người thu hút sự ủng hộ rộng rãi từ các hội thánh truyền giáo đã là một lời cảnh báo về kết cục này", một tờ báo địa phương của Brazil viết.

Cũng theo tờ báo này, do Phó Thị trưởng Fernando MacDowell đã qua đời vì một cơn đau tim vào năm 2018 nên Chủ tịch hội đồng thành phố Jorge Felippe sẽ nhậm chức Thị trưởng trong thời gian ông Marcelo Crivella bị bỏ tù. Thị trưởng đắc cử Eduardo Paes đã viết trên Twitter rằng ông đang liên lạc với ông Jorge Felippe và đề nghị đảm bảo quá trình chuyển giao quyền lực suôn sẻ. Ông Eduardo Paes kêu gọi các nhân viên y tế trong mạng lưới của thành phố tiếp tục hỗ trợ người dân vượt qua đại dịch COVID-19.

Thị trưởng Marcelo Crivella trong vòng vây của phóng viên.

Cuộc điều tra tham nhũng

Trang G1 đưa tin, cuộc điều tra nhằm vào Thị trưởng Marcelo Crivella được tiến hành từ đầu năm 2020 cho thấy ông có mối quan hệ thân thiết với một doanh nhân tên là Rafael Alves. Ông này cũng bị bắt hôm 22-12 và được mệnh danh là "người đàn ông tự tin" của thị trưởng - người có văn phòng tại tòa thị chính nhưng không có vai trò chính thức nào trong chính quyền.

Anh trai của Rafael Alves là Marcelo đứng đầu Văn phòng du lịch của Rio de Janeiro cũng bị bắt cùng một cựu sĩ quan cảnh sát và ủy viên Hội đồng thành phố Fernando Moraes. Ngoài ra, cựu thủ quỹ chiến dịch của ông Marcelo Crivella cũng bị buộc tội và bắt giữ.

"Các nhà điều tra cáo buộc rằng, Rafael Alves có ảnh hưởng đến mức ông quyết định công ty nào sẽ giành được hợp đồng và hứa sẽ trao thưởng cho họ để đổi lấy các khoản thanh toán. Marcelo là người đứng đầu Văn phòng du lịch của thành phố và thường xuyên tổ chức các cuộc gặp gỡ giữa em trai mình với Thị trưởng Marcelo Crivella. Các công tố viên đã buộc tội ông Marcelo Crivella, Rafael Alves và 5 cá nhân khác với các tội danh bao gồm tham nhũng, lừa đảo đấu thầu công, biển thủ công quỹ và rửa tiền", G1 trích tuyên bố của cảnh sát.

Một công tố viên tham gia điều tra tiết lộ, cơ quan chức năng bắt đầu mở một cuộc điều tra liên quan tới ông Marcelo Crivella từ năm 2018 sau khi nhận được đơn tố cáo nghi ngờ có sự mờ ám trong hoạt động ký hợp đồng của Văn phòng du lịch Rio de Janeiro với vai trò "chỉ huy" của doanh nhân Rafael Alves.

Cuộc điều tra được triển khai mạnh hơn từ cuối năm 2019, đặc biệt sau khi tờ O Globo đưa tin về một thỏa thuận mặc cả của Sérgio Mizrahy - người bị cáo buộc đã hối lộ để được tham gia các hợp đồng của tòa thị chính cũng như hỗ trợ thanh toán các khoản nợ chưa thanh toán.

Thẩm phán Rosa Guita trích dẫn tài liệu của tòa án cho hay, các công tố viên đã mô tả ông Marcelo Crivella là "trùm của một tổ chức tội phạm mà những người khác bị buộc tội đã tham gia, được cài đặt trong phạm vi của tòa thị chính thành phố Rio de Janeiro với mục đích thu lợi bất chính nhiều nhất, bằng nhiều cách khác nhau. Chính Rafael Alves là người vận hành các kế hoạch mà Thị trưởng biết, được ủy quyền và hưởng lợi".

Cảnh sát và công tố viên đến nhà Thị trưởng Marcelo Crivella lúc 6h sáng 22-12.

Còn Phó Tổng công tố Ricardo Ribeiro Martins cho biết theo tài liệu điều tra, "tổ chức tội phạm này đã quyên góp một cách bất hợp pháp ít nhất 50 triệu real, tương đương gần 10 triệu USD, thông qua các hợp đồng được ký kết giữa các doanh nghiệp và Văn phòng du lịch".

Đòn chính trị?

Năm nay 63 tuổi, ông Marcelo Crivella không chắc là một nhà lãnh đạo được yêu thích của thành phố nổi tiếng tự do, nhưng vào năm 2016, ông đã tạo ra một làn sóng ủng hộ bảo thủ được thúc đẩy bởi một cuộc điều tra tham nhũng lớn để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử. Khi còn đương nhiệm, ông cũng gây chú ý khi phá vỡ truyền thống và tách mình khỏi thú vui Carnival phổ biến rộng rãi.

Nhiều người cho rằng, có lẽ xuất thân là một giám mục truyền giáo, (ông Marcelo Crivella là cháu trai của Edir Macedo, người đã thành lập Hội thánh Tin lành) và từng là thượng nghị sĩ nên nhân vật từng làm Bộ trưởng Đánh cá trong chính quyền Tổng thống Dilma Rousseff này mới không thích các lễ hội nổi tiếng của Rio de Janeiro.

Khi bị dẫn về sở cảnh sát thành phố, ông Marcelo Crivella đã nói với các phóng viên rằng việc bắt giữ là không công bằng, "đây là cuộc đàn áp chính trị" và "Tôi là thị trưởng đấu tranh chống tham nhũng nhiều nhất ở Rio de Janeiro"… Tuy nhiên, theo nhận định của báo giới và các nhà phân tích, khác với khi mới bước chân vào tòa thị chính, những tháng cuối cùng, chính quyền của Thị trưởng Marcelo Crivella đã có nhiều xáo trộn và uy tín cũng xuống thấp. Việc đối phó với đại dịch COVID-19 của Rio de Janeiro bị chê trách rất nhiều. Sau đỉnh điểm của đại dịch, Marcelo Crivella đã đưa ra chiến lược từng bước để mở cửa lại nền kinh tế. Các chuyên gia y tế vào thời điểm đó hoan nghênh cách tiếp cận dần dần nhưng bày tỏ lo ngại rằng Thị trưởng triển khai nó quá sớm.

Hồi tháng 9, một cuộc điều tra của TV Globo cho thấy các nhân viên của tòa thị chính được gọi là "những người bảo vệ của Marcelo Crivella" được trả tiền để đứng bên ngoài bệnh viện và ngăn chặn công dân phàn nàn về việc chăm sóc sức khỏe. Nhưng ông Marcelo Crivella vẫn nói rằng không có cơ sở để buộc tội. Đến tháng 12, Rio de Janeiro lại bị cảnh báo vì số ca nhiễm COVID-19 và tử vong vì dịch bệnh ngày càng cao và tăng mức cao nhất kể từ tháng 6. Rồi khi tái tranh cử, ông Marcelo Crivella đã nhiều lần nói trong chiến dịch tái tranh cử của mình rằng đối thủ Eduardo Paes, người từng là Thị trưởng khi Rio de Janeiro đăng cai Thế vận hội Olympic 2016, sẽ bị bỏ tù nếu được bầu vì các cuộc điều tra khác…

Trên thực tế thì đến nay, Marcelo Crivella chưa phải đối mặt với bất kỳ cáo buộc nào về tham nhũng trong phản ứng đại dịch của chính quyền ông. Nhưng đối với những người dân sống lâu năm của Rio de Janeiro, tin tức về một chính trị gia cấp cao bị bắt không có gì đáng ngạc nhiên. Cựu Thống đốc bang Rio de Janeiro, Sérgio Cabral đang thụ án tù vì tội tham nhũng.

Người kế nhiệm của ông là Luiz Fernando Souza - được gọi là "Bigfoot", đã ra tù một năm trước. Thống đốc mới nhất của Rio de Janeiro, Wilson Witzel, đã bị đình chỉ hồi tháng 8 khi một trong những tòa án cấp cao nhất của Brazil liên kết ông với những bất thường trong chi tiêu y tế để chống lại COVID-19…

Việc ông Marcelo Crivella bị bắt lần này là một đòn giáng mạnh vào đương kim Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro, người đã thắng cử vào năm 2018 nhờ vào chiến dịch chống tham nhũng. Ông Jair Bolsonaro đã công khai ủng hộ nỗ lực tái tranh cử của Thị trưởng Marcelo Crivella và thậm chí cả hai đã cùng nhau quay một video khiêu vũ trên sân khấu tại một sự kiện truyền giáo ở Rio de Janeiro vào tháng 2 năm ngoái.

Chi Anh