Vòng 2 đàm phán Nga-Ukraina: trái ngược nhau về lập trường, đạt thỏa thuận nhân đạo

Kết quả vòng đàm phán thứ hai giữa Moskva và Kiev ở Istanbul cho thấy lập trường của hai bên còn rất rất xa nhau, thậm chí là trái ngược nhau, nhưng thỏa thuận nhân đạo là một kết quả tốt. Chiến thuật “vừa đánh, vừa đàm” sẽ là những nét chủ yếu của tình hình Ukraina thời gian tới…

© POOL.

Vòng đàm phán thứ hai giữa Nga và Ukraina tại Istanbul đã kết thúc chiều tối thứ Hai ngày 2/6. “Cuộc trò chuyện” hai bên diễn ra lạnh nhạt và thậm chí còn ngắn hơn vòng đàm phán thứ nhất diễn ra gần hai giờ. Lần này, hai bên đã nói chuyện chưa được một giờ đồng hồ.

Những điều khoản chính trong 2 Bản ghi nhớ: lập trường của hai bên còn rất rất xa nhau

Về các điều khoản hòa bình và đình chiến trưởng phái đoàn đàm phán Nga Vladimir Medinsky cho biết:

“Chúng tôi đã chuyển Bản ghi nhớ của mình cho phía Ukraina, bản ghi nhớ gồm hai phần. Phần đầu tiên là cách đạt được hòa bình thực sự lâu dài. Phần thứ hai bao gồm các bước hướng tới việc ngừng bắn hoàn toàn. Hơn nữa, phần thứ hai thậm chí còn có hai phương án: có hai con đường để lựa chọn”.

Phái đoàn Kiev trả lời rằng cần có thời gian để nghiên cứu và hiểu rõ tài liệu. Và đề xuất tổ chức cuộc gặp tiếp theo trong khoảng thời gian từ ngày 20 đến ngày 30 tháng 6.

Về Bản ghi nhớ của phía Ukraina thì có 6 điều khoản mà Nga hoàn toàn không thể chấp nhận được, đó là:

Bước đầu tiên hướng tới hòa bình phải là lệnh ngừng bắn trong 30 ngày mà không có điều kiện tiên quyết.

Ukraina từ chối thể chế trung lập và muốn tham gia bất kỳ liên minh nào, bao gồm cả EU và NATO.

Kiev từ chối công nhận bốn khu vực của Novorossiya là của Nga và phản đối các quốc gia khác công nhận chúng là của Nga. Ngoài ra, Ukraina không có ý định rút quân khỏi những khu vực đó.

Kiev từ chối thảo luận về việc cắt giảm quân đội.

Ukraina yêu cầu quyền đồn trú quân đội và căn cứ quân sự của các quốc gia khác trên lãnh thổ của mình.

Kiev yêu cầu Moskva bồi thường. Và cho đến khi bồi thường được trả, Kiev phản đối mạnh mẽ việc trả lại vàng bị đóng băng và dự trữ ngoại hối của Nga

Về những điều khoản trong Bản ghi nhớ phía Nga đã chuyển cho Ukraina tại bàn đàm phán, có những điểm chính sau: đề xuất của Liên bang Nga bao gồm ba phần với hai phiên bản về các điều khoản ngừng bắn và 31 điểm.

Các điều khoản chính của Phần 1 như sau:

Công nhận quốc tế Crưm, Donbass và Novorossiya là một phần của Nga;

Cơ chế trung lập của Ukraina;

Phi quân sự hóa (số lượng tối đa của Lực lượng vũ trang Ukraina);

Phi phát xít hóa (tôn trọng quyền của người nói tiếng Nga, công nhận tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức, cấm tôn vinh chủ nghĩa Quốc xã, dỡ bỏ các hạn chế đối với Nhà thờ chính thống giáo Ukraina);

Dỡ bỏ tất cả các lệnh trừng phạt hiện tại và không đưa ra các lệnh trừng phạt mới;

Từ bỏ các yêu sách chung với Ukraina liên quan đến thiệt hại từ các hoạt động quân sự, khôi phục quan hệ.

Phần II bao gồm hai phiên bản về các điều khoản của lệnh ngừng bắn.

Đề xuất đầu tiên là rút Quân đội Ukraina khỏi các vùng lãnh thổ Nga do Ukraina chiếm đóng, bao gồm các vùng DNR, LNR, Zaporozhye và Kherson.

Đề xuất “gói” thứ hai:

Cấm tái triển khai Quân đội Ukraina, ngoại trừ các hoạt động rút quân đến một khoảng cách đã thỏa thuận;

Ngừng huy động và bắt đầu giải ngũ, bãi bỏ thiết quân luật;

Ngừng cung cấp vũ khí phương Tây cho Ukraina và cung cấp thông tin tình báo;

Loại trừ sự hiện diện quân sự của các nước thứ ba tại Ukraina;

Đảm bảo việc Ukraina từ bỏ các hoạt động phá hoại và lật đổ chống lại Liên bang Nga và công dân của nước này;

Thành lập một trung tâm song phương để giám sát và kiểm soát chế độ ngừng bắn;

Ân xá lẫn nhau đối với “tù nhân chính trị” và trả tự do cho thường dân;

Công bố ngày bầu cử tổng thống và Rada, phải diễn ra chậm nhất là 100 ngày sau khi bãi bỏ thiết quân luật;

Ký kết các thỏa thuận về việc thực hiện các điều khoản có trong Mục I.

Phần III nêu trình tự các bước và thời hạn thực hiện:

Bắt đầu làm việc về văn bản thỏa thuận;

Thông báo về lệnh ngừng bắn trong 2-3 ngày để thu thập thi thể người chết;

Chuyển 6.000 thi thể người chết về Ukraina;

Ký biên bản ghi nhớ về lệnh ngừng bắn chỉ rõ các ngày thực hiện tất cả các điều khoản và ngày ký Hiệp ước về kết quả giải quyết cuối cùng;

Lệnh ngừng bắn trong 30 ngày bắt đầu từ thời điểm Lực lượng vũ trang Ukraina bắt đầu rút quân. Trong thời gian này, tất cả các điều kiện của “thỏa thuận trọn gói” phải được đáp ứng;

Tổ chức bầu cử;

Ký Hiệp ước;

Phê chuẩn Hiệp ước bằng một nghị quyết ràng buộc về mặt pháp lý của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc;

Phê chuẩn.

Và sẽ có HÒA BÌNH.

“Kết quả vòng đàm phán thứ hai giữa Moskva và Kiev ở Istanbul cho thấy lập trường của hai bên còn rất rất xa nhau, thậm chí là trái ngược nhau trong các vấn đề sau: về lãnh thổ, vấn đề trung lập của Ukraina, vấn đề phi quân sự hóa hoặc ít nhất là giảm trừ quân bị của Ukraina, vấn đề triển khai lực lượng nước thứ ba trên lãnh thổ Ukraina, vấn đề bồi thường chiến tranh và hoàn trả tài sản, Kiev cố lờ đi vấn đề bầu cử dân chủ, tự do, Kiev cũng lờ đi vấn đề phi phát xít hóa trong quân đội, chính quyền và xã hội Ukraina”, - Nhà nghiên cứu lịch sử quan hệ quốc tế Nguyễn Hồng Long bình luận với Sputnik.

“Mặc dù các dự thảo thỏa thuận và các điều kiện mà phía Nga đưa ra không phải là tối hậu thư, không có điều nào nói về việc đầu hàng và quan trọng hơn cả là phía Nga coi sự quyết định tương lai của Ukraina nằm trong tay toàn thể nhân dân Ukraina chứ không phải trong tay một nhóm độc tài quân phiệt ở Kiev… nhưng đó lại là những điều “khó nuốt trôi” đối với cả Kiev lẫn Mỹ và phương Tây. Sự thể này cùng với hành động táo tợn tấn công lãnh thổ Nga bằng hàng nghìn UAV trước và trong ngày đàm phán càng củng cố nhận định rằng các cuộc đàm phán này sẽ còn kéo dài”, - Nhà phân tích chính trị và quân sự Nguyễn Minh Tâm nói với Sputnik.

Một “Hội nghị Paris” mới đang được lặp lại ở Istanbul với sự nghịch đảo trong các vai diễn

Các chuyên gia Sputnik phỏng vấn đều có chung đánh giá là những sự kiện diễn ra trong 2 vòng đàm phán vừa qua cho thấy một “Hội nghị Paris” mới đang được lặp lại ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ với sự nghịch đảo trong các vai diễn. Nhưng điểm giống nhau là ở chỗ Kiev mới chỉ biết “nghe” mà chưa biết “hiểu”, chưa phải là kẻ “biết điều”. Hơn nữa, bằng đòn công kích ồ ạt bởi các UAV tấn công sâu vào lãnh thổ Nga ngay trước ngày khai mạng vòng đàm phán thứ hai, cũng như các quan thầy Mỹ và phương Tây vẫn muốn đàm phán trên thế mạnh, dù đó thực ra chỉ là cái “thế mạnh hão huyền” do họ tưởng tượng ra.

Mục đích chung nhất và cao nhất của Nga là hòa bình lâu dài, nếu không nói là vĩnh viễn. Nhưng đối phương của Nga không hề muốn điều đó. Họ coi ngừng bắn như một khoảng “giải lao” để hồi sức và sau đó lại tiếp tục cuộc chiến với mức độ có thể còn điên cuồng hơn, tàn bạo hơn. Cả Kiev lẫn Mỹ và phương Tây đều hiểu rằng thời gian đang đứng về phía Nga, quyền chủ động chiến lược đang nằm trong tay Nga; và họ sẽ tìm mọi cách để “hồi sức” cho quân đội Ukraina đang trên bờ vực tan rã.

“Vòng đàm phán thứ hai tại Istanbul đã kết thúc thành công, theo lời của Trưởng phái đoàn đàm phán Nga. Vì sao ông Medinsky có đánh giá như vậy? Trước hết, kết quả như đã dự đoán từ trước. Nhưng giải quyết việc trao đổi tù binh chiến tranh là một bước quan trọng cho phép quân nhân của Nga trở về nhà. Có thể thấy, phía Kiev đã chấp nhận thực tế rằng, Nga sẽ không đi theo sự dẫn dắt của phương Tây và sẽ không có lệnh ngừng bắn hoàn toàn nào trong 30 ngày trong những tháng tới. Và cả hai bên sử dụng con đường đàm phán để giải quyết các vấn đề nhân đạo và cả chiến tranh thông tin chống lại nhau", - PGS-TS sử học và quan hệ quốc tế Hoàng Giang bình luận với Sputnik.

Những bước truyền thông và tâm lý mạnh mẽ của Nga

Từ logic nói trên, phía Nga, như một cử chỉ thiện chí, đã tuyên bố mong muốn trao trả 6.000 thi thể đông lạnh của binh lính Ukraina cho Kiev. Con số này rất lớn và đóng vai trò cực kỳ quan trọng từ khía cạnh chiến tranh tâm lý.

“Chúng tôi sẽ chuyển sáu nghìn thi thể cho phía Ukraina, những thi thể này đã được giữ bên chúng tôi. Chúng tôi đã xác định mọi thứ có thể, đã tiến hành xét nghiệm ADN. Chúng tôi sẽ chuyển thi thể một cách có tổ chức bằng các phương tiện đặc biệt vào tuần tới để có thể được chôn cất một cách nhân đạo”, - Ông Vladimir Medinsky tuyên bố sau đàm phán.

Giới bình luận chính trị đánh giá đây là một nước đi về truyền thông rất mạnh mẽ, bởi vì bây giờ thì chính quyền Ukraina khó có thể thuyết phục xã hội rằng tổn thất của Ukraina không quá 30 nghìn người, như Zelensky đã “to mồm” vào tháng 12/2024.

“Ngoài những tác dụng về truyền thông giống như một “cú vả” thẳng cánh vào miệng Kiev khi họ giấu diếm con số thương vong của LLVT Ukraina; đề xuất này còn mang một ý nghĩa nhân đạo sâu sắc. Đối với những binh lính Kiev đã tử trận khoảng trên 1 năm trước đó thì việc bảo quản là không thể. Tuy nhiên, với “kỹ thuật đông lạnh” mà Nga hiện có với quy mô lớn thì có thể hiểu đây mới chỉ là một phần của số binh sĩ LLVT Ukraina đã tử trận trong thời gian qua tại khu vực trọng điểm Kursk và một số khu vực mặt trận khác”, - Nhà phân tích chính trị và quân sự Nguyễn Minh Tâm phát biểu với Sputnik.

Việc trao trả thi thể các quân nhân trong hàng ngũ LLVT Ukraina tử trận sẽ tác động sâu sắc đến tâm lý của người dân Ukraina và “ghi điểm” cho phía Nga trước dư luận thế giới về khía cạnh nhân đạo và nhân văn. Còn đối phới phía Kiev thì nếu chấp nhận phương án “1 thi thể đổi 1 thi thể” này, họ sẽ lâm vào thế khó. Bởi họ không thể “vét” đâu ra khoảng 6.000 thi thể binh sĩ Nga tử trận để trao đổi với phía Nga.

Một cử chỉ nhân đạo nữa từ phía Nga là việc trao đổi tù binh và những người bị thương nặng và bị bệnh nặng theo nguyên tắc “tất cả đổi tất cả”. Cộng thêm, những người lính trẻ dưới 25 tuổi sẽ được trao đổi theo cùng một công thức - tất cả đổi tất cả. Đồng thời, tổng số lượng trao đổi sẽ không ít hơn một nghìn người mỗi bên. Ông Medinsky cũng cho biết thêm rằng tiếp theo các cuộc trao đổi sẽ diễn ra mà không cần chờ các cuộc đàm phán tiếp theo và các sự kiện chính trị lớn.

Vì sao hiện tại Nga chỉ chấp nhận ngừng bắn tại khu vực mặt trận có trao đổi tù binh và thi thể?

“Vì phía Ukraina liên tục nói về nhu cầu ngừng bắn, nhưng chỉ nói chung chung, chúng tôi đã đề xuất ngừng bắn cụ thể trong 2-3 ngày ở một số khu vực nhất định của mặt trận. Điều này hiện sẽ được quân đội và các chuyên gia của chúng tôi và phía Ukraina giải quyết.

Tại sao điều này lại cần thiết? Hiện tại trời rất nóng, điều kiện vệ sinh kém và nguy cơ dịch bệnh ở vùng xám. Chúng tôi đang tiến lên, vì vậy có nhiều thi thể người Ukraina hơn ở đó. Nhưng chúng tôi vẫn muốn người chết được trao trả để chôn cất theo nghi lễ Thiên chúa giáo”, - Ông Vladimir Medinsky tuyên bố với báo chí sau đàm phán.

“Trong điều kiện hiện tại, ngừng bắn chỉ là một chiêu bài của Kiev và phương Tây. Trong khi phía Nga coi ngừng bắn là một phần của “giải pháp cả gói” nhằm chấm dứt cuộc chiến trên thực địa chiến trường với những kết quả hiện tại thì đối phương chỉ coi đó như một “giải pháp” tạm thời mà không mở ra một hướng đi nào cho hòa bình.

Với kinh nghiệm hai lần bị lừa lọc trong các Thỏa thuận Minsk 1.0 và Minsk 2.0, phía Nga chắc chắn sẽ chỉ chấp nhận ngừng bắn tại khu vực mặt trận có trao đổi tù binh, có trao đổi thi thể binh sĩ tử trận chứ không thể là ngừng bắn trên toàn bộ chiến tuyến cũng như trên các vùng trời”, - Nhà nghiên cứu lịch sử quan hệ quốc tế Nguyễn Hồng Long bình luận với Sputnik.

“Vẫn như trước, mọi thứ sẽ được quyết định trên chiến trường, nơi chiến sự vẫn không dừng mà vẫn tiếp tục ngay cả trước, trong và sau đàm phán. Chiến thuật “vừa đánh, vừa đàm” sẽ là những nét chủ yếu của tình hình Ukraina thời gian tới cho đến khi có những đột biến trên chiến trường và trong quan hệ giữa Nga với Mỹ và Nga với phương Tây”, - PGS-TS sử học Hoàng Giang lưu ý với Sputnik.

Hoàng Hoa