Văn bản mật và chiến dịch 18 tháng theo dõi, ám sát tướng Soleimani

Chiến dịch tiêu diệt tướng Iran được coi là quyết định táo bạo nhất sau ba năm cầm quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Các thảo luận đã được tiến hành trong 18 tháng.

Máy bay đến trễ khiến đội sát thủ lo lắng. Danh sách quốc tế cho thấy chuyến bay 6Q501 của Cham Wings Airlines, dự kiến cất cánh từ Damascus lúc 19h30 đến Baghdad, đã khởi hành. Nhưng thực tế, nguồn tin tại sân bay cho biết nó vẫn ở trên mặt đất và hành khách mục tiêu vẫn chưa xuất hiện.

Chuyến bay trễ ba tiếng

Hàng giờ trôi qua, một số người tham gia chiến dịch tự hỏi liệu có nên hoãn lại không. Sau đó, ngay trước khi cửa máy bay đóng lại, đoàn xe hộ tống thiếu tướng Qassem Soleimani, Tư lệnh an ninh Iran, xuất hiện trên đường băng.

Ông lên máy bay cùng hai vệ sĩ. Chuyến bay 6Q501 cất cánh trễ ba tiếng đến thủ đô Iraq.

Máy bay đáp xuống sân bay quốc tế Baghdad ngay sau nửa đêm, lúc 0h36. Người đầu tiên rời đi là tướng Soleimani và đoàn tùy tùng của ông. Đợi họ ở dưới là Abu Mahdi al-Muhandis, quan chức Iraq phụ trách dân quân và thân cận với Iran.

Hai chiếc xe chở cả nhóm lăn bánh dưới bóng máy bay không người lái MQ-9 Reaper của Mỹ. 0h47, tên lửa đầu tiên bắn vào đoàn xe, thiêu cháy chúng và để lại 10 xác người bên trong.

Hậu quả cuộc không kích vào xe của tướng Qassem Suleimani tại sân bay Baghdad ngày 3/1. Ảnh: AP.

Theo New York Times, chiến dịch tiêu diệt tướng Soleimani, chỉ huy Lực lượng Quds của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, đẩy Mỹ đến bờ vực chiến tranh với Iran và khiến thế giới rơi vào tình trạng bất ổn, kéo dài 7 ngày.

Câu chuyện về 7 ngày đó và kế hoạch bí mật trong nhiều tháng trước đó được coi là chương nguy hiểm nhất từ trước đến nay trong ba năm cầm quyền của Tổng thống Trump sau khi ông quyết định tiến hành cuộc tấn công táo bạo nhằm vào Iran.

Dựa trên các cuộc phỏng vấn với hàng chục quan chức chính quyền Trump, sĩ quan quân đội, nhà ngoại giao, nhà phân tích tình báo và những người khác ở Mỹ, châu Âu và Trung Đông, bài viết của New York Times hé lộ các chi tiết mới về những gì có thể là 7 ngày cân não nhất nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump.

Văn bản tuyệt mật

Cuộc đối đầu có thể bắt đầu một cách tình cờ. Trong nhiều năm, Iran tài trợ cho các lực lượng ủy nhiệm ở Iraq để cạnh tranh ảnh hưởng với quân đội Mỹ, những người lần đầu đặt chân đến đây trong cuộc tấn công năm 2003.

Bắt đầu từ mùa thu năm ngoái, các dân quân được Iran hậu thuẫn đã phóng tên lửa vào các căn cứ của Iraq, nơi quân đội Mỹ đồn trú, gây ra nhiều căng thẳng hơn là thiệt hại.

Vì vậy, khi tên lửa đánh vào căn cứ quân sự K1 gần Kirkuk vào ngày 27/12/2019, giết chết nhà thầu dân sự Mỹ Nawres Waleed Hamid và làm bị thương nhiều người khác, điều ngạc nhiên duy nhất là có thương vong.

Kataib Hezbollah, nhóm dân quân được Iran hậu thuẫn, đã thực hiện ít nhất năm vụ tấn công bằng tên lửa khác vào các căn cứ chứa lính Mỹ trong tháng trước mà không ai thiệt mạng.

Các quan chức tình báo Mỹ theo dõi liên lạc giữa Kataib Hezbollah và Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo của Tướng Soleimani biết rằng người Iran muốn giữ áp lực với người Mỹ nhưng không có ý định leo thang xung đột cấp thấp.

Các quan chức Mỹ cho biết các tên lửa đáp xuống địa điểm và vào thời điểm lính Mỹ và Iraq thường không có mặt và việc ông Hamid bị giết chỉ là không may.

Nhưng điều đó không quan trọng với ông Trump và nhóm của ông. Một người Mỹ đã chết và tổng thống, người đã ngừng cuộc tấn công trả đũa trước 10 phút hồi tháng 6/2019 và kiềm chế hành động quân sự đáp trả các khiêu khích của Iran, giờ đối mặt với một số lựa chọn.

Các cố vấn nói với ông rằng Iran có lẽ đã hiểu lầm việc kiềm chế sử dụng vũ lực lần trước của ông như dấu hiệu của yếu đuối. Để lập lại trật tự, ông nên ra lệnh đáp trả cứng rắn.

Vào kỳ nghỉ tại Mar-a-Lago, khu nghỉ mát ở Florida của mình, tổng thống đã đồng ý tấn công vào năm địa điểm ở Iraq và Syria hai ngày sau đó, giết chết ít nhất 25 thành viên của Kataib Hezbollah và làm bị thương ít nhất 50 người nữa.

Hai ngày sau, vào ngày 31/12/2019, những người biểu tình ủng hộ Iran được nhiều thành viên của cùng lực lượng dân quân hậu thuẫn đã phản ứng bằng cách đột nhập vào khu vực Đại sứ quán Mỹ ở Baghdad và đốt lửa.

Lo lắng lặp lại vụ chiếm đóng Đại sứ quán Mỹ tại Iran năm 1979 và cuộc tấn công cơ quan ngoại giao ở Benghazi, Libya năm 2012, ông Trump và nhóm của mình đã điều hơn 100 lính thủy đánh bộ từ Kuwait tới Baghdad.

Những người biểu tình ủng hộ Iran được lực lượng dân quân Kataib Hezbollah hậu thuẫn đột nhập vào khu vực Đại sứ quán Mỹ ở Baghdad hồi tháng trước để đáp trả cuộc không kích của Mỹ. Ảnh: New York Times.

Thủy quân lục chiến hầu như không nhận được thông tin gì về nhiệm vụ của họ hoặc những gì đang xảy ra tại hiện trường khi nạp đạn vào súng. Tất cả những gì họ biết là được gửi đến để bảo vệ đại sứ quán với mệnh lệnh rõ ràng: Nếu người biểu tình xâm nhập khu phức hợp, hãy giết họ.

Nhưng khi Thủy quân lục chiến tới Baghdad, không ai phải nổ súng. Họ đã sử dụng vũ khí không gây chết người như hơi cay để giải tán người biểu tình và cuộc bao vây kết thúc mà không đổ máu.

Tuy nhiên, xem truyền hình ở Florida, ông Trump trở nên kích động bởi sự hỗn loạn và sẵn sàng cho phép phản ứng mạnh mẽ hơn.

Ngày 31/12/2019, ngay khi các cuộc biểu tình bắt đầu, một văn bản tuyệt mật được Robert C. O'Brien, Cố vấn an ninh quốc gia của ông, ký, bắt đầu được lưu hành.

Văn bản liệt kê các mục tiêu tiềm năng, bao gồm cơ sở năng lượng của Iran, tàu chỉ huy kiểm soát được Vệ binh Cách mạng sử dụng để chỉ đạo các tàu nhỏ quấy rối tàu chở dầu ở vùng biển xung quanh Iran.

Văn bản cũng liệt kê một lựa chọn khiêu khích hơn - nhắm vào các quan chức Iran cụ thể để ám sát bằng cách tấn công quân sự. Trong số các mục tiêu được đề cập, có Abdul Reza Shahlai, chỉ huy người Iran ở Yemen, người đã giúp đỡ tài chính cho các nhóm vũ trang trên toàn khu vực.

Một tên khác trong danh sách: tướng Soleimani.

18 tháng thảo luận, theo dõi

Tướng Soleimani không phải cái tên nổi tiếng ở Mỹ, nhưng theo như các quan chức Mỹ, ông chịu trách nhiệm về sự bất ổn và chết chóc ở Trung Đông hơn ai hết.

Là người đứng đầu Lực lượng Quds tinh nhuệ, tướng Soleimani thực sự là người quyền lực thứ hai ở Iran, nắm quyền điều hành các cuộc chiến ủy nhiệm ở Iraq, Syria, Lebanon và Yemen, bao gồm cả chiến dịch ném bom bên đường và các cuộc tấn công khác giết chết khoảng 600 lính Mỹ trong thời kỳ chiến tranh Iraq.

Sau nhiều thập kỷ ẩn danh, vị tướng 62 tuổi nổi lên những năm gần đây sau Mùa xuân Arab và cuộc chiến với Nhà nước Hồi giáo như nhân vật đại diện cho tham vọng thống trị khu vực của Iran.

Những bức ảnh được công bố cho thấy ông đến thăm chiến tuyến ở Iraq hoặc Syria, gặp lãnh tụ tối cao của Iran ở Teheran hoặc ngồi cùng thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah ở Lebanon. Khi Tổng thống Bashar al-Assad của Syria đến thăm Tehran năm ngoái, chính tướng Soleimani đã chào đón ông.

Một bảng quảng cáo ở Tehran có hình tướng Soleimani (trái) và quan chức Iraq phụ trách dân quân và thân cận với Iran, Abu Mahdi al-Muhandis, người cũng bị giết trong cuộc tấn công bằng máy bay không người lái. Ảnh: New York Times.

Các quan chức cho biết trong 18 tháng qua, đã có các thảo luận về việc có nên nhắm vào tướng Soleimani hay không.

Đặc vụ ở 7 cơ quan khác nhau

Vì rất khó ra tay ở Iran, họ dự tính theo dõi ông trong các chuyến thăm thường xuyên tới Syria hoặc Iraq, tập trung phát triển các đặc vụ ở bảy cơ quan khác nhau để báo cáo về các động thái của ông - Quân đội Syria, Lực lượng Quds ở Damascus, Hezbollah ở Damascus, các sân bay Damascus và Baghdad, Kataib Hezbollah và các lực lượng Huy động Dân quân ở Iraq.

Các đặc vụ được tuyển mộ ở Syria và Iraq đều đặn thông tin về đường đi nước bước của tướng Soleimani. Kết quả theo dõi cho thấy ông bay trên một số hãng hàng không và đôi khi vé cho một chuyến đi được mua nhiều hơn cần thiết để đánh lạc hướng những kẻ bám đuôi.

Ông được đưa lên máy bay vào phút chót, sau đó ngồi ở hàng ghế đầu của hạng thương gia để có thể xuống trước và rời đi nhanh chóng.

Tướng Soleimani bắt đầu chuyến đi cuối cùng của mình vào ngày đầu năm mới, bay tới Damascus và sau đó đi bằng ôtô đến Lebanon để gặp Nasrallah, lãnh đạo Hezbollah, trước khi trở về Damascus tối hôm đó.

Trong cuộc họp, Nasrallah đã cảnh báo tướng Soleimani rằng báo chí Mỹ đang tập trung vào ông và sẽ đăng tải hình ảnh của ông.

“Đó là sự chuẩn bị truyền thông và chính trị cho vụ ám sát ông”, ông Nasrallah nói.

Tướng Soleimani cười và nói rằng ông hy vọng sẽ chết như người tử vì đạo và mong ông Nasrallah cầu nguyện để điều đó thành sự thật.

Cuộc tấn công trả đũa

Việc ông Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 với Iran là điểm gây tranh cãi lớn. Các nhà lãnh đạo châu Âu phẫn nộ trước sự rút lui đơn phương, coi đó là sai lầm nghiêm trọng bắt đầu vòng xoáy trừng phạt và trả đũa dẫn đến cuộc đấu kéo dài bảy ngày và giờ là việc khởi động lại chương trình hạt nhân Iran.

Tổng thống Trump chuẩn bị đọc bài phát biểu toàn quốc hôm 8/1. Tuần trước, ông mô tả tướng Soleimani là "kẻ khủng bố số 1 ở bất cứ nơi nào trên thế giới". Ảnh: New York Times.
Khi Ngoại trưởng Pompeo gọi điện cho những người đồng cấp châu Âu sau cuộc tấn công, họ bày tỏ lo lắng.

Trong cuộc điện đàm 15 phút, Bộ trưởng Ngoại giao Heiko Maas của Đức cho biết vụ giết người không giúp việc ổn định khu vực trở nên dễ dàng hơn. Ông Pompeo trả lời rằng tình hình hiện đã ổn định hơn.

Hôm 7/1, Trung tâm Tên lửa Quốc phòng Đặc biệt và Phi hành gia, thuộc Cơ quan An ninh Quốc gia, đã tập hợp nhiều chuỗi thông tin, bao gồm cả hình ảnh trên cao và các cuộc liên lạc, để kết luận rằng Iran sắp tiến hành cuộc tấn công bằng tên lửa vào các căn cứ của Iraq. Trung tâm đã gửi cảnh báo đến Nhà Trắng.

Phó tổng thống Mike Pence và Cố vấn O’Brien lập tức đến Phòng Tình huống dưới tầng hầm, sau đó tổng thống và ông Pompeo có mặt.

Tại Lầu Năm Góc, Bộ trưởng Quốc phòng Mark T. Esper và toàn thể Tham mưu trưởng Liên quân, do Chủ tịch Mark A. Milley dẫn đầu, tập trung trong phòng hội nghị ở tầng ba, thảo luận về cách di dời quân đội và các gia đình trong khu vực tới địa điểm an toàn hơn.

Một trong những căn cứ mà Iran nhắm đến, Căn cứ không quân Al Asad, từ lâu đã trở thành trung tâm cho các hoạt động quân sự của Mỹ ở miền Tây Iraq. Ảnh: AP.

Các tên lửa được đặt không đồng nhất nhưng hầu hết đi về phía căn cứ không quân Al Asad ở Iraq, nơi có 2.000 lính Mỹ.

Cuộc tấn công kết thúc sau một giờ nhưng các chỉ huy cơ sở đã ra lệnh cho quân đội ở lại nơi trú ẩn trong trường hợp vẫn còn tên lửa đến. Khoảng 7h30, một giờ sau khi cuộc tấn công kết thúc, ông Esper và tướng Milley vội vã tới Nhà Trắng để gặp ông Trump.

Các tên lửa đã làm hỏng một máy bay trực thăng, một số lều và các công trình khác, nhưng nhờ cảnh báo trước, nó không gây thương vong.

Tối hôm đó, khi trở về dinh thự, ông Trump cảm thấy nhẹ nhõm vì không có thương vong và nóng lòng bắt đầu lại, một con đường tránh khỏi cuộc xung đột sâu hơn.

Ông đăng tải dòng tweet trấn an: “Tất cả đều ổn!”.

Tuyết Mai