Trung Quốc tăng cường xây dựng quan hệ với Iran dựa trên vũ khí, dầu mỏ

Chịu nhiều sức ép từ Mỹ, trong những năm qua, Iran đã tiếp cận gần hơn Trung Quốc để tăng cường quân sự và bảo vệ kinh tế trước các lệnh trừng phạt.

Tên lửa Silkworm từng được sử dụng trong chiến tranh Iran-Iraq được trưng bày tại Trung Quốc năm 1988. Ảnh: Xinhua

Mối liên hệ giữa Trung Quốc và Iran trở nên rõ ràng hơn trong những ngày gần đây khi căng thẳng tại Trung Đông gia tăng sau cái chết của chỉ huy đơn vị Quds thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), Thiếu tướng Qasem Soleimani. Iran đã phóng tên lửa vào hai căn cứ quân sự Mỹ tại Iraq ngày 8/1 để đáp trả vụ việc này.

Đặc phái viên về Iran của Trung Quốc – ông Chang Hua - cho biết Bắc Kinh vẫn duy trì cam kết đối tác với Tehran.

Đại diện đặc biệt của Trung Quốc về Trung Đông Zhai Jun đã đến thăm Tehran trong một đối thoại an ninh vào ngày 6-7/1. Tại đây, ông Zhai Jun nói một số quốc gia bên ngoài đang kích động khiêu khích nhưng không nêu rõ đó là nước nào.

Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (Hong Kong, Trung Quốc) cho biết theo dữ liệu Bộ Thương mại Trung Quốc công bố trong tháng 4/2019, giao dịch thương mại giữa Bắc Kinh và Tehran năm 2018 đạt mức 35,13 tỷ USD. Trong đó, Trung Quốc mua 29,3 triệu tấn dầu thô từ Iran.

Trung Quốc và Iran cũng là đối tác thân thiết về quân sự. Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (Thụy Điển), Trung Quốc là một trong 3 nước bán vũ khí nhiều nhất cho Iran, với tổng giá trị xuất khẩu vũ khí giai đoạn 2008-2018 là 269 triệu USD.

Trong cuộc chiến tranh Iran-Iraq kéo dài 8 năm trong thập niên 80 của thế kỷ trước, Trung Quốc cung cấp nhiều vũ khí cho Iran, còn Mỹ, Liên Xô và một số quốc gia khác hỗ trợ Iraq.

Ở thời điểm đó, việc bán vũ khí Trung Quốc cho Iran thường được thực hiện gián tiếp và qua bên thứ ba như Triều Tiên nhưng Tehran vẫn ghi nhận đó là hình thức hỗ trợ quan trọng từ Bắc Kinh.

Trung Quốc còn hỗ trợ Iran phát triển chương trình hạt nhân vì mục đích dân sự. Trung Quốc không chỉ bán cho Iran vũ khí nhỏ mà còn cung cấp tên lửa chiến lược và lên lửa hành trình chống hạm.

Thiết kế và công nghệ của Trung Quốc cũng xuất hiện nhiều trong các tên lửa Iran sản xuất như Oghab, Nazeat và Shahab.

Năm 2016, Trung Quốc và Iran đã ký thỏa thuận thúc đẩy hợp tác quốc phòng và chống khủng bố. Hai quốc gia còn tiến hành tập trận hải quân chung lần đầu tiên tại Vịnh Ba Tư trong năm 2014.

Nhà nghiên cứu Kevjn Lim tại Đại học Tel Aviv (Israel) đánh giá: “Tập trận hải quân chung là cách để Trung Quốc cảnh báo về các biện pháp quân sự của Mỹ đối với Iran”.

Sự hỗ trợ của Trung Quốc vô cùng quan trọng để Iran phát triển năng lực phòng thủ khi phải đối mặt với hàng loạt lệnh trừng phạt từ quốc tế.

Trong tháng 11/2019, Bộ Quốc phòng Mỹ đưa báo cáo về sức mạnh quân sự của Iran và đánh giá nước này đã nhận nhiều vũ khí từ Nga và Trung Quốc.

Hà Linh