Chuyên gia Mỹ: Ukraine sẽ khó thành thành viên NATO

Ukraine có thể không bao giờ trở thành thành viên của Liên minh NATO.

Theo chuyên gia Elisabeth Braw, chuyên gia chính sách đối ngoại và quốc phòng tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, câu trả lời của NATO với tư cách thành viên của Ukraine là rất khó thành. 

Ukraine khó gia nhập NATO nhưng liên minh vẫn cố nuôi hy vọng?

Theo đó, NATO nên kết nạp UKraine bởi đây là "một thành viên nhiệt tình".

Nhưng chuyên gia này chỉ ra rằng, điều này không dễ xảy đến bởi tầm ảnh hưởng của Nga ở biên giới Ukraine. Một quốc gia không liên quan đến xung đột lãnh thổ với các nước láng giềng mới được phép gia nhập NATO. Do đó, trên thực tế, Nga có thể ngăn cản sự gia nhập của Ukraine bằng cách khiến nước này thường xuyên ở trong một cuộc xung đột, theo chuyên gia Mỹ.

Chuyên gia này cho rằng, chắc chắn, Ukraine sẽ có nhiều cơ hội để tham gia liên minh NATO, nhưng điều này sẽ tạo cho Nga một cái cớ để hành động mạnh mẽ hơn nữa. Đến lượt mình, NATO sẽ nhận thấy sự chú ý của mình gần như hoàn toàn dành cho cuộc xung đột ở biên giới Nga-Ukraine và điều đó sẽ không tốt cho một liên minh quân sự.

Một vấn đề khác, mà theo chuyên gia Heather Conley, Giám đốc Chương trình châu Âu, Nga, Á –Âu tại Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và quốc tế lưu ý, Ukraine có thể đã nhận được hàng loạt lời khuyến khích gia nhập liên minh nhưng có thể sẽ không có được toàn bộ lời đồng ý của các thành viên NATO để thực hiện mục tiêu gia nhập liên minh của họ.

Ông đề cập đến Điều 10 của Hiệp ước Washington thành lập NATO nêu rõ: “các bên có thể, bằng thỏa thuận nhất trí, mời bất kỳ quốc gia châu Âu nào khác ở vị trí có thể thực hiện các nguyên tắc của hiệp ước này và đóng góp vào an ninh của khu vực Bắc Đại Tây Dương gia nhập hiệp ước này”. 

Như vậy, rõ ràng ở vai trò của liên minh, NATO có thể kết nạp Ukraine và cơ hội đó sẽ luôn có sẵn, nhưng dường như đi vào thực tế thì sẽ không có sự nhất trí nào trong toàn bộ liên minh cho một quyết định gia nhập thành viên như Ukraine.

Chuyên gia này cho rằng, NATO đã hành động đúng khi đặt ra mối quan hệ với Ukraine: vừa mang hy vọng về khả năng kết nạp Kiev, làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác an ninh của Kiev với liên minh trong khi tăng đáng kể sự tham gia chính trị của khối. Tuy nhiên, kế hoạch là vẫn còn rất xa để Ukraine trở thành thành viên của khối này.

NATO có thể từ chối thẳng thừng Ukraine?

Theo cố vấn châu Âu tại Viện Quốc tế nghiên cứu chiến lược, ông Francois Heisbourg, NATO không nên thừa nhận Ukraine vì họ sẽ không thể kết nạp Ukraine vào liên minh trong thời gian tới. Vị này khẳng định, sẽ không có sự đồng thuận giữa 30 quốc gia thành viên của liên minh để làm như vậy và không có triển vọng được quốc hội của họ nhất trí về khả năng xảy ra với Ukraine.

Về mặt chiến lược và chính trị, ít có điều gì có thể gây tổn hại như việc Ukraine gia nhập NATO. Tư cách thành viên chỉ khiến bộ máy truyền thông ở Nga sôi sục, nâng cao những kỳ vọng không thể đạt được ở Ukraine, sau đó là sự thất vọng cay đắng và cuối cùng, uy tín của NATO cũng bị tổn hại. Ảo tưởng về tư cách thành viên NATO năm 2008 đối với Gruzia không phải là một kinh nghiệm đáng để lặp lại trên quy mô lớn hơn nhiều.

Điều mà các nước phương Tây kiên quyết nhất có thể làm là cung cấp thông tin tình báo và hỗ trợ quân sự cho Ukraine, bao gồm cả vũ khí và xây dựng năng lực. Đưa các cố vấn quân sự của phương Tây vào tình thế nguy hiểm cũng có thể phục vụ mục đích răn đe.

Khả năng Ukraine gia nhập NATO có thể là điều mà nước này đã xác định từ lâu rằng rất khó để thực hiện.   

Nhưng từ năm 2014, khi Kiev bắt đầu có ý tưởng này, cho tới nay thì tham vọng đó vẫn rất mong manh. Đáng chú ý rằng mới đây, một nhà ngoại giao Ukraine lại bày tỏ quan điểm rằng, để Ukraine gia nhập liên minh quân sự hàng đầu thế giới do Mỹ dẫn đầu này, Đức phải là người giúp đỡ mạnh mẽ.

Lý do là bởi người dân Ukraine đã phải chịu sự hy sinh dưới thời Đức Quốc xã trong cuộc Thế chiến và giờ đây là lúc người Đức "trả ơn".

Thậm chí, một nhà ngoại giao Ukraine còn "đe dọa" NATO về khả năng nước này trở nên nguy hiểm hơn với vũ khí hạt nhân nếu NATO tiếp tục trì hoãn việc cho phép Ukraine trở thành thành viên. Đại sứ Ukraine tại Đức Andriy Melnyk cảnh báo rằng đất nước của ông có thể chuyển sang phát triển vũ khí hạt nhân nếu bị liên minh Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương từ chối công nhận thành viên.

"Ukraine không có lựa chọn nào khác: hoặc chúng tôi là một phần của một liên minh như NATO và đang làm phần việc của mình để làm cho châu Âu này mạnh hơn, hoặc chúng tôi có lựa chọn duy nhất - tự trang bị vũ khí và có thể suy nghĩ lại về tình trạng hạt nhân. Chúng ta có thể đảm bảo sự phòng thủ của chúng ta không?" - ông Melnyk nói thêm.

Năm 1994, Kiev đã từ bỏ quyền sở hữu kho vũ khí hạt nhân lớn thứ ba thế giới từ thời Liên Xô, vốn được lưu trữ trên lãnh thổ Ukraine. Các đầu đạn hạt nhân đều được vận chuyển tới Nga. Đổi lại, Mỹ, Anh và Nga cam kết tôn trọng biên giới của Ukraine.

Ukraine đã tìm kiếm tư cách thành viên của liên minh quân sự phương Tây trong nhiều năm, nhưng điều này được coi là khó xảy ra trong tương lai gần bất chấp việc các nước phương Tây thường xuyên thể hiện sự quan tâm đặc biệt về vai trò của Ukraine trong vị trí tuyến đầu chống Nga.

Hải Lâm