Điều chỉnh mới trong thỏa thuận AUKUS

Việc xuất hiện phương án sản xuất tàu ngầm theo thỏa thuận AUKUS tại Mỹ giúp Úc tiết kiệm khoản tiền lớn nhưng khiến Canberra khó với tham vọng công nghệ.

Tàu ngầm Virginia.

Chi phí trọn gói một tàu ngầm lớp Virginia do Mỹ sản xuất hiện ở mức 4,8 tỷ USD. Nói chung, tổng chi phí chương trình (bao gồm cả những phụ phí như cơ sở vật chất hỗ trợ ở Australia) gấp 1,5 đến 2 lần chi phí trọn gói. Điều này khiến tổng chi phí theo chương trình cho mỗi tàu ngầm do Mỹ chế tạo sẽ vào khoảng 6,7 đến 9,6 tỷ USD.

Trong khi đó, nếu chúng được sản xuất tại Australia sẽ tăng thêm hàng tỷ vào con số này. Theo kinh nghiệm gần đây của Australia với lớp Tấn công, con số cuối cùng có thể vượt xa con số này. Về thời gian, lô 9 tàu ngầm lớp Virginia tại Mỹ gần đây đã được lên kế hoạch mất 10 năm để sản xuất.

Việc thiết lập dây chuyền sản xuất ở Australia sẽ kéo dài thêm nhiều năm, rất có thể là hơn một thập kỷ, để hoàn tất chương trình. Mỹ đóng các tàu ngầm cho Australia, hiệp ước an ninh ba bên AUKUS cho thấy đáp ứng yêu cầu về chiến lược còn Australia sẽ là nhà cung cấp kinh phí.

Điều này có nghĩa là Mỹ hoàn toàn có thể mở rộng quy mô sản xuất để đáp ứng nhu cầu của Australia. Phương án tàu ngầm của Australia được chế tạo tại Mỹ sẽ tiết kiệm hơn 35 tỷ USD và vài năm về thời gian.

Với số tiền tiết kiệm được từ việc đóng các tàu ngầm ở Mỹ, Australia có thể đầu tư thêm 20 tỷ USD để phát triển một trung tâm công nghiệp AUV cho AUKUS ở Nam Australia, sử dụng các thiết bị kỹ thuật tiên tiến đã có ở đó.

Công nghệ phương tiện tự hành dưới nước sẽ thúc đẩy nhiều sự đổi mới ở Australia hơn là việc chế tạo các bộ phận phi hạt nhân của 8 tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân. Australia có thể xuất khẩu các phương tiện tự hành dưới nước này cho các đối tác AUKUS của mình.

Nếu phương án sản xuất tàu ngầm cho Úc tại Mỹ được thực hiện, giới chuyên gia cho rằng nó có thể khiến Úc trắng tay với tham vọng được Mỹ chuyển giao về công nghệ đóng tàu ngầm hạt nhân theo kế hoạch ban đầu. Bởi khi đó, chuyện chỉ là Mỹ bán tàu ngầm cho Úc.

Giữa tháng 9/2021, lãnh đạo ba quốc gia Mỹ, Anh và Úc đã có tuyên bố về thỏa thuận AUKUS, trước hết là chuyển giao công nghệ để giúp Australia chế tạo tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Tiềm năng thực sự của AUKUS nằm ở cách liên minh này có thể được tận dụng trong dài hạn để giúp Úc đối phó với tình trạng gián đoạn công nghệ sâu sắc đang dần trở nên phổ biến trên thế giới.

Việc thành lập AUKUS cho thấy các nước thành viên đang đặt cược vào các công nghệ trong tương lai. Nhiều nước đang nỗ lực bảo vệ tài sản trí tuệ quốc gia, đầu tư và mở rộng cơ sở nghiên cứu, nâng cao năng lực chuyên môn bằng cách thu hút và giữ chân nhân tài toàn cầu.

Và trong khi một số nước sử dụng thương mại như một vũ khí để gây áp lực, các quốc gia khác lại đang tìm kiếm những đối tác để lấp khoảng trống trong trường hợp nguồn cung bị gián đoạn.

Vì vậy, không ngạc nhiên khi chuỗi cung ứng và chuyển giao công nghệ là trọng tâm chính theo tinh thần của AUKUS.

Không chỉ phải đối mặt với khả năng không được tiếp cận với công nghệ đóng tàu ngầm từ Mỹ như thỏa thuận, Úc cũng đã phải tính đến kịch bản thuê tàu ngầm hạt nhân Anh, Mỹ làm vũ khí phòng vệ trước khi được tiếp nhận chiếc tàu ngầm đầu tiên theo AUKUS.

Kịch bản này đã được Bộ trưởng Tài chính Simon Birmingham và Bộ trưởng Quốc phòng Peter Dutton của Úc đều đã nói đến trong tuyên bố hôm 19/9 khi được hỏi về việc liệu Úc có thuê tàu ngầm hạt nhân trong ngắn hạn để duy trì khả năng răn đe không, Bộ trưởng Quốc phòng Dutton đáp: "Có, câu trả lời ngắn gọn là vậy".

Trong cuộc phỏng vấn khác với Đài ABC, Bộ trưởng Birmingham cũng ám chỉ Úc sẽ thuê các tàu ngầm có sẵn của hải quân Anh, Mỹ. "Thỏa thuận cho thuê sẽ không làm tăng số lượng tàu ngầm hay năng lực của các đối tác AUKUS", ông Birmingham nói.

Ngọc Hòa