Châu Âu trừng phạt, Nga - Belarus nói bình tĩnh

Các nhà lãnh đạo châu Âu đồng ý trừng phạt Belarus, cấm hãng hàng không Belarus tới các nước châu Âu, Minsk lập tức chỉ trích, Nga nói cần bình tĩnh.

Các lãnh đạo EU tối 24/5 nhất trí thông qua biện pháp trừng phạt với Belarus, đồng thời lên án việc nước này điều tiêm kích buộc máy bay của hãng hàng không Ryanair hạ cánh khẩn cấp xuống Minsk để bắt nhà hoạt động đối lập Roman Protasevich và bạn gái Sofia Sapega - một công dân Nga.

Nhà báo Roman Protasevich, người bị Belarus bắt giữ. Ảnh: Reuters

EU tuyên bố sẽ áp loạt biện pháp trừng phạt kinh tế đối với những quan chức, cá nhân liên quan tới vụ ép máy bay hạ cánh khẩn cấp cùng những doanh nghiệp tài trợ cho Belarus và lĩnh vực hàng không nước này.

Các lãnh đạo EU cũng kêu gọi máy bay của khối "tránh không phận Belarus" và đồng ý thông qua các biện pháp cần thiết để "cấm hãng hàng không Belarus bay qua không phận EU cũng như tiếp cận các sân bay EU".

Tổng thống Mỹ Joe Biden lên án mạnh mẽ hoạt động bắt nhà hoạt động đối lập Protasevich của Belarus, gọi đây là "sự coi thường tới các thông lệ quốc tế". Ông hoan nghênh các biện pháp trừng phạt của EU, nói thêm rằng các cố vấn của ông đang đánh giá "phương án phản ứng phù hợp".

Thủ tướng Đức Angela Merkel trong khi đó cho biết hành động của chính quyền Belarus "chưa từng có tiền lệ" và "không thể tin nổi".

Lãnh đạo đối lập Belarus Sviatlana Tsikhanouskaya kêu gọi Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) loại Belarus khỏi tổ chức này.

Trong khi đó, Cơ quan hàng không Belarus bác bỏ thông tin đe dọa để buộc máy bay hạ cánh và cho biết nhân viên kiểm soát không lưu chỉ đưa ra những “khuyến cáo” cho tổ bay của Ryanair.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Belarus Anatoly Glaz chỉ trích phương Tây “chính trị hóa” sự việc khi đưa ra những cáo buộc vô căn cứ. Bộ Ngoại giao Nga cũng đứng về phía Belarus khi cho rằng phản ứng của phương Tây đối với vụ việc là gây sốc.

"Không còn nghi ngờ gì nữa, các hành động của các cơ quan có thẩm quyền của chúng tôi cũng hoàn toàn phù hợp với các quy tắc quốc tế đã được thiết lập. Tất nhiên, trong bối cảnh này, chúng tôi rất ngạc nhiên trước sự vội vàng đưa ra các tuyên bố công khai gây chấn động của một số quốc gia và châu Âu" - Người phát ngôn nói.

"Đồng thời, chúng tôi nhận thấy không ai có mong muốn rõ ràng để hiểu tình hình một cách khách quan. Thay vào đó, chúng tôi đang nghe thấy những lời kêu gọi ngay lập tức về các biện pháp trừng phạt một lần nữa" - người phát ngôn Glaz lưu ý.

Bộ Ngoại giao Belarus kêu gọi những người liên quan ghi nhớ các quy tắc an toàn của hành khách và bình tĩnh phân tích tình hình, chờ kết luận của chuyên gia.

"Chúng tôi chỉ có thể đưa ra bất kỳ kết luận đáng chú ý nào dựa trên điều này", người phát ngôn cho biết.

Về phần mình, phía Nga bày tỏ tuyên bố khách quan về vụ việc. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nhận định vụ Belarus bắt Protasevich không nên "đánh giá vội vàng và phải dựa vào các thông tin có sẵn".

Ngoại trưởng Nga cũng cung cấp với báo chí về việc một công dân Nga đang bị Belarus tạm giữ trên chuyến bay của hãng hàng không Ryanair hôm 23/5 là bạn gái của Protasevich.

"Chúng tôi đã liên hệ với cha của cô ấy và đại sứ quán của chúng tôi đã gửi tới Bộ Ngoại giao Belarus với yêu cầu cung cấp thông tin về công dân của chúng tôi và cung cấp quyền tiếp cận lãnh sự cho cô ấy" - ông nói.

Đáp trả các cáo buộc của phương Tây về việc Belarus sử dụng tiêm kích MiG-29 áp sát máy bay hàng không dân dụng để buộc đổi lộ trình vì nghi ngờ có bom, Ngoại trưởng Nga chỉ ra các sự cố trước đây liên quan tới việc Áo buộc chuyến bay chở Tổng thống Bolivia Evo Morales hạ cánh năm 2013.

Máy bay chở khách của hãng Ryaniar hôm 23/5 đang bay từ Athens đến Litva thì bị tiêm kích MiG-29 của Belarus áp sát khi bay qua không phận nước này. Máy bay được lệnh hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay ở thủ đô Minsk, chỉ hai phút trước khi rời không phận Belarus để tiến vào vùng trời Litva.

Sau khi phi cơ hạ cánh xuống sân bay tại Minsk, giới chức Belarus khám xét, bắt Protasevich và bạn gái, trong khi các hành khách khác được tiếp tục hành trình và đáp an toàn xuống thủ đô Vilnius của Litva.

Protasevich giữ vị trí biên tập viên của kênh truyền thông Nexta, bị chính quyền Belarus coi là tổ chức cực đoan và cấm hoạt động. Ông Protasevich cũng đã bị truy tố tội gây bất ổn và đối diện cáo buộc liên quan đến việc kích động biểu tình chống nhà nước Belarus.

Đại học Nhân văn châu Âu tại Vilnius thông báo nữ sinh Sofia Sapega (23 tuổi, quốc tịch Nga) của trường này cũng bị bắt trong vụ việc. Cô Sapega được cho là đi nghỉ cùng ông Protasevich tại Hy Lạp và quay lại Vilnius để bảo vệ luận án thạc sĩ.

Protasevich, 26 tuổi, từng làm việc cho hãng tin Ba Lan Nexta và phát nhiều hình ảnh về những cuộc biểu tình phản đối Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko hồi năm ngoái qua ứng dụng Telegram. Cô này bị truy nã tại Belarus với cáo buộc khủng bố, tổ chức bạo loạn và kích động thù ghét xã hội. Protasevich bác bỏ những cáo buộc này.

Hải Lâm