Bài học 'xương máu' khi dỡ bỏ lệnh phong tỏa sớm của Hokkaido

Hokkaido - hòn đảo phía bắc Nhật Bản đang hứng chịu sự quay trở lại nặng nề hơn của Covid-19 sau khi dỡ bỏ lệnh phong tỏa quá sớm.

Sau 3 tuần phong tỏa toàn bộ tỉnh Hokkaido, thống đốc Naomichi Suzuki thông báo dỡ bỏ các hạn chế ngăn chặn nCoV với người dân, nhưng một làn sóng nhiễm bệnh mới đã quay trở lại. 26 ngày sau, Hokkaido buộc phong tỏa lần thứ 2.

"Bây giờ tôi rất tiếc. Chúng tôi không nên dỡ bỏ tình trạng khẩn cấp trong đợt phong tỏa đầu tiên", bác sĩ Kiyoshi Nagase, Chủ tịch Hiệp hội Y khoa Hokkaido nói với Time.

Câu chuyện của Hokkaido được coi là một dẫn chứng nghiêm túc đối với các nhà lãnh đạo trên toàn thế giới, khi họ cũng đang xem xét việc nới lỏng lệnh hạn chế. Các chuyên gia nói rằng, các hạn chế được dỡ bỏ quá nhanh vì chịu áp lực từ các doanh nghiệp địa phương, cùng những "cảm giác an toàn sai lầm" về tỷ lệ nhiễm và tử vong giảm. Điều này có thể gây ra những cuộc tấn công mới của virus.

"Từ minh chứng của Hokkaido đang cho thấy những điều có thể xảy ra ở Mỹ, khi các thống đốc tại một số tiểu bang có ý định mở cửa trở lại, điều này rất nguy hiểm. Tất nhiên là không thể cấm các hoạt động giao thông giữa các tiểu bang, nhưng chúng ta cần kiểm soát tại chỗ", ông Kazuto Suzuki, Phó Trưởng khoa Chính trị Quốc tế tại Đại học Hokkaido cho biết. Thậm chí khi đã kiểm soát được dịch bệnh trong giai đoạn đầu, chúng ta chưa thể cho phép mình "thư giãn".

 

Thống đốc Hokkaido Naomichi Suzuki (phải) tuyên bố tình trạng khẩn cấp trong cuộc họp về Covid-19 ở Hokkaido ngày 28/2. Ảnh: STR/Jiji Press/AFP/Getty Images

 

Hokkaido được biết đến là một hòn đảo lớn thứ hai của Nhật Bản với 5,3 triệu dân. Nơi đây được biết đến với cảnh đẹp núi non hiểm trở và lịch sử lâu đời của nghề làm nông và đánh bắt cá. Đây cũng là khu vực đầu tiên chứng kiến sự bùng phát mạnh mẽ nhất của Covid-19.

Các nhà lãnh đạo của Hokkaido đã có những hành động sớm và dứt khoát để đối phó với dịch, ngay cả khi chính phủ nước này bị chỉ trích vì những phản ứng chậm chạp nhằm ngăn chặn sự lây lan của virus.

Là một trong những quốc gia có trường hợp nhiễm nCoV sớm, nhưng so với nhiều nơi chịu ảnh hưởng nặng nề bởi Covid-19, con số 12.400 người nhiễm vẫn "tương đối ít". Tuy nhiên, con số trên nhanh chóng tăng gấp đôi trong hai tuần qua, khiến các quan chức y tế nước này lo lắng trước một đợt dịch mới.

Dịch bệnh bắt đầu xuất hiện tại Hokkaido vào ngày 31/1 trong lễ hội tuyết được tổ chức hàng năm ở thành phố Sapporo với hơn 2 triệu người tham dự. Nhiều khách du lịch Trung Quốc cũng đến thăm.

Trong khoảng thời gian đầu của lễ hội, các bác sĩ của Hokkaido đã phát hiện bệnh nhân đầu tiên nhiễm nCoV là một người phụ nữ đến từ Vũ Hán, Trung Quốc. Sau đó, một số khách du lịch Trung Quốc cũng được xác nhận nhiễm bệnh. Virus nhanh chóng lây lan ra cộng đồng.

Ngày 28/2, đúng một tháng sau trường hợp đầu tiên được báo cáo, 66 trường hợp khác được xác nhận tại Hokkaido - số ca nhiễm cao nhất trong các quận ở Nhật Bản và có xu hướng gia tăng. Thống đốc Suzuki nhanh chóng tuyên bố tình trạng khẩn cấp.

Trong một họp báo, bác sĩ Kiyoshi Nagase đã ca ngợi phản ứng nhanh chóng của chính quyền Hokkaido và cho rằng đây là mô hình để toàn quốc học tập chống virus.

Các trường học đóng cửa, nhiều nhà hàng, doanh nghiệp ngừng hoạt động. Tại Nhật Bản, chính phủ sử dụng cảnh sát, quân đội để thực thi lệnh phong tỏa toàn quốc.

Yoshfumi Tokosumi, cựu biên tập viên của tờ báo Hokkaido Shimbun cho biết, người dân tại Hokkaido chấp hành luật lệ rất nghiêm chỉnh, cộng thêm thời tiết lạnh giá của năm khiến mọi người ở yên trong nhà.

Sai lầm về 'cảm giác an toàn'

Đến giữa tháng 3, khi Covid-19 dần ổn định, các trường hợp nhiễm mới tại bệnh viện ở mức thấp, thậm chí không có ca lây nhiễm trong một số ngày, điều này khiến các đơn khiếu nại từ doanh nghiệp gia tăng yêu cầu phá bỏ các lệnh hạn chế.

Covid-19 đã tàn phá nghiêm trọng hai ngành công nghiệp chính của Hokkaido là nông nghiệp và dịch vụ. Ước tính có khoảng 50 công ty chế biến thực phẩm bị phá sản, ngành công nghiệp sữa tại đây cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Thậm chí Bộ Nông nghiệp đã phải phát động một chiến dịch thông qua video quay một quan chức của Bộ mặc bộ quần áo con bò, nhằm kêu gọi người dân tiêu thụ sữa nhiều hơn.

Tương tự, du lịch cũng bị suy giảm do hạn chế đi lại. Tại Kutchan, khu vực nghỉ dưỡng có lượng tuyết nhiều hơn nhiều nơi trên trái đất, cũng vắng bóng người. "Chúng tôi dường như không có khách đến đặt phòng khách sạn kể từ khi tình trạng khẩn cấp được tuyên bố. Các doanh nghiệp nhỏ bị thiệt hại nặng nề", Thị trưởng Kazushi Monji nói.

 

Các triền núi tuyết của Hokkaido phụ thuộc rất nhiều vào lượng du khách đến thăm.Ảnh: Getty Images

 

Rishiriya Minoya, một công ty kinh doanh rong biển hơn 30 năm ở Otaru thông báo doanh thu giảm 95% so với năm ngoái. Kazuomi Minoya, 50 tuổi, người kế thừa công việc kinh doanh từ cha, chủ sở hữu Rishiriya Minoya đã đấu tranh để duy trì hoạt động của công ty, khi có rất ít khách du lịch và khách hàng đến mua hàng.

Đến tháng 3, thống đốc của Hokkaido phải cân nhắc giữa việc tiếp tục áp dụng lệnh hạn chế và chịu đựng những thiệt hại của kinh tế hay phải đối mặt với những nguy cơ lây nhiễm nCoV tiềm ẩn.

Aya Hasegawa, một phóng viên của tờ báo Hokkaido Shimbun cho biết, các khu vực kinh doanh tại Hokkaido đã phản đối tình trạng khẩn cấp, tuy nhiên thống đốc Suzuki cũng muốn Hokkaido trở thành một ví dụ cho phần còn lại của Nhật Bản về cách kiểm soát virus.

Ngày 18/3, Suzuki đã họp bàn với các cố vấn và quyết định giảm bớt các hạn chế. Nagase, bác sĩ giúp điều phối hoạt động của chính phủ nói rằng, vào thời điểm đó, các quan chức chưa thực sự hiểu rõ về virus cũng như mức độ lây lan nhanh chóng của chúng trong cộng đồng.

"Hokkaido là ổ dịch đầu tiên của Nhật Bản. Chúng tôi không có đủ dữ liệu và thông tin. Các bác sĩ đều cho rằng chủng virus này lây lan như cúm", Nagase nói và bày tỏ sự hối hận khi không kiểm tra ngay từ đầu.

Ngày 19/3, Thống đốc Suzuki tuyên bố sẽ dỡ bỏ tình trạng khẩn cấp, nhưng yêu cầu người dân nên hạn chế giao tiếp xã hội và nên ở nhà nếu cảm thấy không khỏe. Ông cũng cho biết, vẫn sẽ đóng cửa 34 cơ sở do chính phủ điều hành cũng như nhiều trường học chưa thể mở cửa trở lại.

'Làn sóng' Covid-19 thứ hai quay trở lại

Các hạn chế dần được gỡ bỏ trước ba ngày cuối tuần. Người dân Hokkaido tràn ra đường ăn mừng và tụ tập tại các quán cà phê sau cuộc "giam cầm" kéo dài hàng tuần. Và điều này tăng khả năng thổi bùng cho làn sóng nhiễm nCoV trở lại.

Người dân tại các vùng khác của Nhật Bản bắt đầu đến Hokkaido du lịch khi thấy lệnh hạn chế được dỡ bỏ. Một số sinh viên tại các thành phố lớn đã trở về Hokkaido khi các lớp học bị hủy vào tháng 4. Nhiều nhân viên, công nhân bắt đầu luân chuyển công việc... Điều này càng tăng khả năng kéo virus quay trở lại.

Đến 9/4, sau 3 tuần thực hiện lệnh phong tỏa, 18 trường hợp nhiễm nCoV được xác định trong ngày - mức tăng kỷ lục về số người nhiễm mới.

"Các quan chức Nhật Bản nghĩ rằng những người trở về từ nước ngoài là nguy cơ lây lan nCoV, nhưng không bao giờ nghĩ việc di cư trong nước cũng có thể mang virus trở lại", Hironori Sasada, giáo sư chính trị Nhật Bản tại Đại học Hokkaido nói.

Đến 14/4, Hokkaido buộc phải thông báo tình trạng khẩn cấp lần thứ 2. Hòn đảo này đã báo cáo thêm 279 ca nhiễm mới, tăng 80% kể từ khi thống đốc dỡ bỏ lệnh hạn chế chưa đầy một tháng trước.

Tính đến hôm 22/4, đã có 495 người nhiễm nCoV ở Hokkaido.

Nagase lo lắng Nhật Bản đang không rút được kinh nghiệm từ những sai lầm của Hokkaido. Một trong những thành viên của Hiệp hội Y khoa Nhật Bản đã thúc đẩy chính quyền đất nước áp dụng các biện pháp mạnh mẽ để ngăn ngừa virus, nhưng cần quay trở lại với nền kinh tế.

Thủ tướng Shinzo Abe đã thông báo tình trạng khẩn cấp vào hôm 7/4 với 7 quận nhưng không bao gồm Hokkaido. Đến ngày 16/4, ông đã mở rộng tình trạng khẩn cấp toàn quốc, và lưu ý virus có thể lây lan khi người dân di chuyển giữa các quận.

Đầu tháng 5, nước Nhật sẽ kỷ niệm một trong những ngày lễ lớn nhất năm - được gọi "tuần lễ vàng" - là khoảng thời gian người dân đi du lịch khắp đất nước. Các quan chức tại nước này khuyên người dân nên ở trong nhà. Thống đốc của Hokkaido cũng cảnh báo những chuyến đi chơi không cần thiết để phòng Covid-19.

Bác sĩ Nagasa cho rằng bài học khó khăn nhất mà ông và các quận của Nhật Bản học được từ Hokkaido: "Cho đến khi có vaccine hoặc thuốc, người dân cần phải chịu trách nhiệm với cá nhân và nên hiểu rằng: 'Có thể đến năm sau, chúng tôi mới có thể gỡ bỏ các lệnh phong tỏa một cách an toàn'".

 

Minh Phương (Theo Time)