Nga gửi thông điệp lạnh lùng cho phương Tây

Lần này ông Putin không phát đi tín hiệu sẵn sàng hợp tác mà tập trung nhấn mạnh việc bảo vệ lợi ích quốc gia của Nga trong tình hình mới.

Mỹ “không thân thiện”

Chính phủ Nga ngày 14/5 tuyên bố Moscow đã chính thức coi Mỹ và Cộng hòa Séc là những quốc gia “không thân thiện”. Với quyết định này, các phái bộ ngoại giao của Mỹ tại Nga sẽ không thể thuê đội ngũ nhân viên địa phương, trong khi các phái bộ của Séc chỉ có thể thuê tối đa 19 người.

Hồi tháng trước, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký ban hành luật hạn chế số lượng nhân viên địa phương làm việc cho các phái bộ ngoại giao và cơ quan của nước ngoài, đồng thời yêu cầu chính phủ nước này đưa ra một bản danh sách gồm những quốc gia “không thân thiện”, vốn sẽ là đối tượng của các quy định hạn chế.

Nga chính thức coi Mỹ và Cộng hòa Séc là những quốc gia “không thân thiện”.

Động thái của Nga nhằm đáp trả các bước đi ngoại giao trước đó của Mỹ và Séc. Trong khi Mỹ tiếp tục cáo buộc can thiệp bầu cử Mỹ, thực hiện các cuộc tấn công mạng quy mô lớn và các hoạt động khác, Séc cáo buộc tình báo quân đội Nga đứng sau vụ nổ kho đạn ở miền Đông Séc năm 2014 và trục xuất 18 nhân viên Đại sứ quán Nga vì vụ việc này.

Theo chuyên gia Ilyas Kemaloglu của hãng thông tấn Thổ Nhĩ Kỳ Anadolu, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden muốn đưa Nga trở lại tình trạng bị cô lập với cộng đồng quốc tế như những năm 1990. Theo ông Kemaloglu, Washington không muốn Moscow mở rộng ảnh hưởng trên trường quốc tế - điều đã xảy ra trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Chuyên gia này bình luận: "Có thể thấy 'nước Mỹ trở lại' cũng không thích sự hiện diện của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ ở Trung Đông và Caucasus ... Ngoài ra, sự xích lại gần giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ chắc chắn không phải là tình huống mà Nhà Trắng mong muốn".

Chuyên gia Kemaloglu nhấn mạnh các nước phương Tây không tìm cách "tiêu diệt" Nga, vì Moscow đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh của châu Âu. Ông nhấn mạnh để cô lập Nga, Mỹ một mặt tăng cường các biện pháp trừng phạt, mặt khác kích động những cuộc khủng hoảng ngoại giao với nhiều quốc gia.

Bước đi đáp trả mới nhất thể hiện quan điểm cứng rắn của Nga từng được Tổng thống Putin nhiều lần cảnh báo. Mới đây nhất, ông Putin đã khẳng định vị thế của nước Nga trong quan hệ với phương Tây trong bài phát biểu tại lễ kỷ niệm 76 năm chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại hôm 9/5.

Tổng thống Nga V. Putin phát biểu tại lễ duyệt binh ngày 9/5

Giới phân tích đã đặc biệt chú ý tới việc nhà lãnh đạo Nga nhấn mạnh rằng Liên Xô phải một mình chống lại sự xâm lược của Đức. Ông nói: “Trong thời điểm khó khăn nhất của chiến tranh, trong những trận đánh mang tính quyết định kết quả của cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít, nhân dân ta chỉ có một mình đơn độc trên con đường gian khổ, anh dũng, hy sinh để đến với chiến thắng”.

Giới quan sát cho rằng đây là thay đổi “bất thường” về cách sử dụng từ ngữ, không chỉ phản ánh dấu ấn cá nhân, mà còn cho thấy ông chủ Điện Kremlin muốn phát đi thông điệp rõ ràng đối với phương Tây.

Bên cạnh đó, trong bài phát biểu lần này, ông Putin đề cập nhiều vấn đề mang tính đe dọa cùng một lúc. Tổng thống Nga phát biểu: “Những khẩu hiệu về tính ưu việt của chủng tộc và quốc gia, chủ nghĩa bài Do Thái và bài Nga vang lên ngày càng lố bịch. Người ta dễ dàng từ bỏ các thỏa thuận vốn được thiết kế để ngăn chặn quá trình tiến tới chiến tranh thế giới. Lịch sử đòi hỏi đưa ra những kết luận và rút ra bài học kinh nghiệm”.

Ông Putin cho rằng: “Và không chỉ có một loại cực đoan và các nhóm khủng bố quốc tế. Ngày nay, chúng ta chứng kiến những cuộc tụ tập của những kẻ tàn bạo chưa bị trừng trị tận gốc và những kẻ đi theo chúng, những nỗ lực viết lại lịch sử, bao biện cho những kẻ phản bội và tội phạm, những kẻ mà trên tay chúng là máu của hàng trăm nghìn người dân thường”.

Thông điệp lạnh lùng từ nước Nga

Theo giới quan sát, so với các bài phát biểu trước đây, sau khi đề cập tới các mối đe doạ trên thế giới, Tổng thống Putin thường đề cập đến sự sẵn sàng của Nga trong hợp tác quốc tế về lĩnh vực an ninh. Tuy nhiên, lần này ông Putin đã không phát đi tín hiệu như vậy. Thay vào đó, ông tập trung nhấn mạnh việc bảo vệ lợi ích quốc gia trong tình hình mới.

Tổng thống Putin phát biểu: “Nga nhất quán bảo vệ luật pháp quốc tế, trong khi cũng sẽ kiên quyết bảo vệ lợi ích quốc gia và đảm bảo an ninh cho người dân của chúng tôi. Những đảm bảo đáng tin cậy cho điều này là các Lực lượng vũ trang anh dũng của Nga, những người kế tục của những người lính chiến thắng. Và tất nhiên, công việc chung của chúng ta vì sự phát triển của đất nước, vì hạnh phúc của các gia đình Nga”.

Nga khẳng định bảo vệ lợi ích quốc gia cùng sự thật lịch sử

Chuyên gia Mikhail Karyagin tại Trung tâm Chính trị đương đại cho rằng những bài phát biểu hàng năm nhân dịp Ngày lễ Chiến thắng thường được ông Putin tận dụng để đưa ra những tín hiệu, phản ánh bối cảnh hiện đại và nhấn mạnh những yếu tố quan trọng cấp bách. Tuy nhiên, bài phát biểu năm nay “là một phản ứng đối với tình hình chính sách đối ngoại ngày càng trầm trọng hơn”.

Nhà khoa học chính trị Nga Dmitry Zhuravlev đánh giá sau sự kiện ở Ukraine năm 2014, những bài phát biểu trong Ngày lễ Chiến thắng đã trở thành một trong những lựa chọn để Tổng thống Putin bày tỏ lập trường với thế giới bên ngoài. Theo chuyên gia Zhuravlev, bài phát biểu năm nay của Tổng thống Putin là minh chứng cho một chính sách mới của Nga trong quan hệ với phương Tây.

Ông Zhuravlev lưu ý việc Tổng thống Putin nhấn mạnh Liên Xô một mình đơn độc chiến đấu và đi đến chiến thắng, coi đây là sự phản ánh tình hình hiện tại trong quan hệ với châu Âu và phương Tây nói chung.

Nga thể hiện có đủ nguồn lực và sức mạnh để thực hiện các tuyên bố

Chuyên gia Zhuravlev nhắc lại phát biểu của Tổng thống Putin rằng, “chúng tôi tiếp tục kêu gọi các nước đối thoại, nhưng nó không tự nhiên diễn ra”. Theo chuyên gia này, “lời nói của Tổng thống gợi ý rằng Moscow sẽ bảo vệ lợi ích của mình một cách cứng rắn hơn để tiếng nói được lắng nghe”.

Còn nữ nghị sĩ Nga Elena Panina cho rằng thông qua bài phát biểu, Tổng thống Putin gửi đi thông điệp Nga không chấp nhận cái gọi là trật tự quốc tế dựa trên các quy tắc vốn được đặt ra ở Washington và ngày càng được các quan chức Mỹ sử dụng nhiều hơn. Theo bà, thuật ngữ “trật tự quốc tế dựa trên luật lệ” chính là ý đồ mà Mỹ muốn thay thế thuật ngữ “luật quốc tế”.

Theo bà Elena Panina, với cơ chế quản lý như hiện nay, Mỹ đang biến một số tổ chức quốc tế thành “vật trang trí” trong khi dàn dựng “kịch bản” các “buổi biểu diễn”. Đó chính là lý do để Tổng thống Putin khẳng định Nga nhất quán bảo vệ luật pháp quốc tế, nhưng sẽ không từ bỏ lợi ích quốc gia của mình.

Thái Minh