Những cạm bẫy trong thỏa thuận thương mại Mỹ-Việt

Tuần này, nội dung chính trong các bài viết và thông tin về Việt Nam trên báo chí Nga và nước ngoài xoay quanh thông tin về việc Việt Nam đạt thỏa thuận thuế quan thương mại với Mỹ vào ngày 3 tháng 7. 90% các tài liệu về chủ đề Việt Nam đều dành cho thỏa thuận này.

Việt Nam và Mỹ 

Do đó, chúng tôi quyết định nói về chủ đề quan trọng này trong bài tổng quan truyền thống “Việt Nam trên báo chí nước ngoài”.

20% và 40%

Việt Nam là nước châu Á đầu tiên đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ. Nếu không đạt được thỏa thuận với Washington, Việt Nam có thể đối mặt với mức thuế 46% sau khi kết thúc 90 ngày hoãn thuế, từ 7/4 đến 7/7. Theo tuyên bố của Tổng thống Donald Trump, Mỹ sẽ áp mức thuế nhập khẩu 20% đối với toàn bộ hàng hóa xuất xứ từ Việt Nam, đồng thời áp thuế 40% đối với các sản phẩm bị nghi là “chuyển khẩu” từ Trung Quốc. Trong khi đó, Việt Nam đã đồng ý xóa bỏ hoàn toàn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa đến từ Mỹ, Investing.com đưa tin. Nhiều chuyên gia lưu ý, mức thuế 40% nhắm vào hàng hóa từ Trung Quốc. Kể từ đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ đã tăng mạnh, trùng khớp với sự tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Việt Nam. Để bảo vệ các nhà xuất khẩu của mình khỏi các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ, chính phủ Malaysia, Hàn Quốc và Việt Nam đã công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chặt chẽ hơn, cụ thể là giảm số lượng các tổ chức được ủy quyền cấp giấy chứng nhận xuất xứ cho hàng hóa xuất khẩu, infranews viết. Nhưng các chi tiết của thỏa thuận vẫn chưa được tiết lộ, cuộc đàm phán vẫn đang diễn ra và không rõ thuật ngữ “trung chuyển hàng hóa”, hay còn gọi là “chuyển tải”, mà người Mỹ sử dụng có nghĩa là gì. Chuyển tải, tức là khi hàng hóa Trung Quốc bị dán nhãn "Made in Vietnam" là bất hợp pháp. Mặt khác, Việt Nam sử dụng một lượng lớn nguyên liệu thô và linh kiện từ Trung Quốc trong quá trình sản xuất hàng hóa của mình.

"Sẽ khá khó khăn cho Việt Nam", tờ Japan Times trích lời một chuyên gia. "Nhưng đây là động lực cho sự phát triển kinh tế Việt Nam, đặc biệt là lĩnh vực sản xuất, để kích thích nội địa hóa".

Phản ứng từ Trung Quốc và các nước ASEAN

Trung Quốc lên tiếng cảnh báo sẽ có hành động trả đũa nếu thỏa thuận thương mại Mỹ-Việt gây tổn hại tới lợi ích của họ. Việt Nam có thể sớm thấy mình bị kẹp giữa ảnh hưởng của hai siêu cường kinh tế. Các nền kinh tế châu Á khác cũng dễ bị tổn thương trước áp lực kinh tế "kép" do sự phụ thuộc đáng kể vào Trung Quốc và Hoa Kỳ, tạp chí Time, một tạp chí tin tức hàng tuần nổi tiếng của Mỹ, lưu ý trong một bài viết dài về thỏa thuận này. Và một số chuyên gia cho rằng, Hoa Kỳ không chỉ muốn ngăn chặn các hoạt động chuyển tải bất hợp pháp mà còn muốn loại Trung Quốc khỏi các chuỗi cung ứng toàn cầu. Và điều này không chỉ áp dụng cho Việt Nam. Hoa Kỳ cũng đang đàm phán với Ấn Độ, yêu cầu các sản phẩm "Made in India" phải có tỷ lệ giá trị gia tăng 60% để được hưởng ưu đãi thuế quan, trong khi Ấn Độ muốn mức này chỉ ở mức 35%. Thỏa thuận với Việt Nam không làm hài lòng các nước ASEAN khác, những nước cũng đang đàm phán với Hoa Kỳ.

“Nếu Thái Lan áp dụng mức thuế tương tự, chúng tôi sẽ ở thế bất lợi vì chi phí sản xuất tại Việt Nam thấp hơn nhiều so với Thái Lan. Điều này có nghĩa là Việt Nam có lợi thế cạnh tranh trong việc xuất khẩu cùng một loại hàng hóa sang Hoa Kỳ”, tờ The Nation Thailand viết.

Còn tờ Jakarta Globe của Indonesia đưa tin chính phủ nước này đang tìm cách giảm thuế nhập khẩu từ Hoa Kỳ so với mức thuế gần đây đã áp dụng cho Việt Nam nhằm mục đích giúp các sản phẩm của Indonesia có sức cạnh tranh lớn hơn trên thị trường Hoa Kỳ.

Bản đồ thương mại toàn cầu đang trải qua sự thay đổi lớn

“Trump muốn thế giới “triệt” Trung Quốc, và ông bắt đầu từ Việt Nam”. Đó là tiêu đề của một bài viết trên tờ New York Times. Quá trình Mỹ đạt thỏa thuận thương mại với Việt Nam cho thấy Tổng thống Trump đang thúc đẩy các nước giảm giao thương với Trung Quốc như thế nào. Những nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm cô lập Trung Quốc đang làm tăng mức độ mà các nước Đông Nam Á, một khu vực có tầm quan trọng chiến lược đối với Bắc Kinh, dễ bị ảnh hưởng tiêu cực. Hoạt động thương mại và đầu tư của các công ty Trung Quốc đã giúp duy trì sự tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam và khu vực, nhưng các nước Đông Nam Á đang phải vật lộn để ngăn chặn dòng hàng hóa từ Trung Quốc vì hàng giá rẻ Trung Quốc khiến các công ty địa phương bị gạt ra khỏi hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, các hạn chế thương mại của Trung Quốc trong khu vực có thể gây ra phản ứng dây chuyền và gây tổn hại đến các quốc gia Đông Nam Á. Và hành động của Washington có thể đẩy một số quốc gia đã hội nhập sâu vào nền kinh tế Trung Quốc vào vòng tay của Bắc Kinh. Bloomberg viết, khi đóng các lỗ hổng thương mại, chính quyền Trump cho thấy bất kỳ thỏa thuận nào với Trung Quốc trong tương lai có thể trông như thế nào. Mức thuế 40% đối với hàng hóa quá cảnh cho thấy rằng, nếu Mỹ cuối cùng sẽ giảm thuế đối với Trung Quốc, thì mức thuế vẫn không thể giảm dưới 40%. Thuế quan của Trump nhằm mục đích "cân bằng sân chơi" cho ngành công nghiệp và người lao động Mỹ. Nói cách khác, bằng cách tăng giá hàng hóa nước ngoài, Trump hy vọng sẽ khuyến khích nhiều doanh nghiệp sản xuất hàng hóa trong nước. Tuy nhiên, các doanh nghiệp có thể mất vài năm để đưa sản xuất của họ về nước.

"Những mức thuế này sẽ không giúp ích cho ngành công nghiệp Mỹ và sẽ gây gánh nặng cho người tiêu dùng Mỹ với chi phí cao hơn và biến động thị trường", CNN lưu ý.

Tờ báo The Standard của Hồng Kông đăng tải một bài viết tóm tắt các điểm trên: “Thỏa thuận thương mại mới được công bố giữa Hoa Kỳ và Việt Nam đánh dấu một bước ngoặt trong quan hệ thương mại và địa chính trị toàn cầu. Thỏa thuận này củng cố mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, đồng thời làm phức tạp thêm mối quan hệ vốn đã căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Như dự kiến, Hoa Kỳ sẽ ký các thỏa thuận tương tự với nhiều quốc gia khác. Do đó Trung Quốc chắc chắn sẽ thấy mình ở trung tâm của bản đồ thương mại thế giới đang thay đổi. Ngoài ra, khái niệm "chuyển tải" trong vận chuyển hàng hóa quốc tế có thể có những cách hiểu khác nhau tùy thuộc vào ngữ cảnh, và điều đó gây ra sự bất ổn mới".