Nét đẹp của ''tinh thần Nga''

Trên mặt hồ đã đóng băng hoàn toàn bề mặt, ông Alexey Karebin chậm rãi đi ra giữa hồ, ngồi xuống lặng lẽ bên những cái lỗ tự khoan, tay nhấp cần rồi tập trung cảm nhận những dao động bất thường dưới nước. Người đàn ông 47 tuổi này vẫn ngồi thế hàng giờ trong cái rét cắt da thịt, chăm chú câu cá trên băng, sở thích mà ông và nhiều người Nga vẫn gọi một cách đầy tự hào là mang đậm “tinh thần Nga”.

Ông Alexey Karebin kiên nhẫn với chiếc cần câu.

Những chú “chim cánh cụt” trên băng

Thành phố Voronezh nằm cách Thủ đô Moscow của Nga khoảng 500 km về phía nam. Một ngày mùa đông buốt giá, khi nhiệt độ âm 7oC, nhưng cảm nhận thực tế có lúc xuống dưới âm 20oC. Từ trên cây cầu chính của thành phố nhìn xuống, dễ thấy những người đàn ông mặc áo thùng thình, mũ có tấm vải chìa ra trông như mỏ loài chim cánh cụt. Đó chính là những cần thủ trên băng.

Ông A.Karebin, sinh năm 1975, cùng người anh trai hơn mình 11 tuổi quyết định xách đồ đi câu. Trong cái thùng sắt được dùng làm ghế của những cần thủ, có hàng chục chiếc cần xanh, đỏ khác nhau. Chúng có tay cầm ở dưới, bên trên gắn thanh nhựa dẻo dài khoảng 20-30 cm. Trong hộp đồ nghề đã mòn sơn còn một tấm xốp găm cả trăm chiếc lưỡi gắn chì mà hai ông tự tay chuẩn bị. “Chúng tôi đề phòng cho mọi trường hợp, cả cá to hay cá bé. Để câu mỗi loại cá phải dùng bộ cần và lưỡi khác nhau”, ông A.Karebin giải thích.

Nước dưới cầu đóng băng cứng ngắc, trơn như bôi mỡ. Gió thổi phần phật, cảm giác muốn đẩy ngã hai người đàn ông đang đeo tấm bạt sau lưng làm khiên chống gió. Ông A.Karebin đội chiếc mũ lông hai bên ốp tai, áo len dày nhô lên chạm cằm. Bên ngoài ông mặc áo khoác loại chống nước rộng thùng thình. Đôi ủng to kéo lên tận giữa bắp chân. Đồ đủ ấm nhưng phải nhẹ là thứ đầu tiên phải chuẩn bị cho những buổi đi câu trên băng.

Đặt thùng đồ nghề xuống, việc đầu tiên của những cần thủ là dùng khoan tay khoan lỗ trên băng. Ba lỗ khoan của ông A.Karebin cách nhau khoảng 5 m, mỗi lỗ có đường kính 20 cm. Ông ngồi trên thùng đồ nghề, buông cần xuống lỗ. Không hề dùng mồi, chỉ có lưỡi câu móc hạt nhựa mầu vàng, phía trên gắn hạt chì mầu đồng sáng bóng. Ông nhấp nhẹ cần câu một cách thuần thục, chăm chú lắng nghe những tín hiệu bất thường dưới nước. Để có cảm giác tốt nhất, ông A.Karebin chọn cho mình loại găng tay không bọc ngón, trong khi người anh của ông thậm chí không cần đến găng tay.

Những người câu cá trên băng thường được gọi với tên thân mật là “chim cánh cụt”. Trông họ giống nhau, nhưng mỗi người đều có cách câu của riêng mình. Trên mặt băng ở Voronezh hôm đó, khác với ông A.Karebin, có nhiều người dùng mồi để câu. Câu cá trên băng là môn giải trí khắc nghiệt. Người câu cá ngồi trong cái giá lạnh mà không phải ai cũng chịu đựng được. Và chỉ có kinh nghiệm mới giúp họ chọn được địa điểm tốt nhất. Đôi khi thời tiết cũng ảnh hưởng đáng kể. Theo ông A.Karebin, “trời nhiều nắng và gió to không phải thời tiết lý tưởng. Đàn cá không thích điều đó. Nhưng kể cả thời tiết không ủng hộ, thì quan trọng nhất vẫn là cử động tay, kỹ năng nhấp cần”.

Với nhiều người, câu cá mùa đông có nhiều điểm hấp dẫn hơn các mùa khác. Kiểu câu cá này khiến “cần thủ” phải nghiên cứu hành vi của đàn cá cẩn trọng hơn, thậm chí phải hợp nhất suy nghĩ của mình với ý nghĩ của cá. Không thể khoan lỗ trên toàn bộ bề mặt băng, những cần thủ lâu năm dùng kinh nghiệm và cả trực giác để xác định vị trí đàn cá. Ngoài tập tính của cá, cấu trúc của đoạn sông, hồ cũng được nghiên cứu kỹ. 

Câu cá vào mùa đông là thú vui của nhiều người Nga.  

Không chỉ là sở thích

Lấy phích nước nóng mang theo bên mình, ông A.Karebin mời chúng tôi dùng trà. Trà nóng sẽ làm cơ thể ấm lên. Người đàn ông Nga hiếu khách không quên mời cả những thực phẩm mang theo có hàm lượng calo cao, như thịt xông khói. Ông cũng tiết lộ nhiều người mang theo rượu, nhưng họ hiểu rằng, một chén nhỏ có thể làm ấm mình, song lạm dụng nó khiến cơ thể bị tê cóng. 

Nheo mắt vì nắng, ông A.Karebin cười mãn nguyện: “Câu cá không chỉ là giải trí, sở thích mà còn là cảm giác được ở một mình. Gió phần phật, tay lạnh cóng nhưng tôi không quan tâm lắm”. Còn với nhiều người khác, ngoài thời gian ở một mình, cũng được ở cạnh những người cùng đam mê, trò chuyện về những điều thú vị. Việc câu được nhiều cá, nhất là trong mùa đông, sẽ mang lại niềm vui đặc biệt và cả sự tôn trọng từ những cần thủ khác. 

Cũng giống nhiều gia đình ở Nga, nhà ông A.Karebin có truyền thống yêu thích câu cá mùa đông. “Ông tôi, bố tôi, anh tôi và nhiều người khác mê mẩn câu cá trên băng. Mùa hè ấm áp, câu cá đúng là dễ dàng hơn, song câu cá mùa đông mang đặc điểm tinh thần Nga. Mùa đông rét buốt với chúng tôi chẳng có gì đáng ngại. Một tuần không được câu cá, tôi cảm thấy như mình ốm đến nơi “, ông A.Karebin chia sẻ. 

Dù vậy, câu cá mùa đông vẫn ẩn chứa nhiều nguy hiểm khó lường. Hằng năm, giới chức Nga thường xuyên đưa ra cảnh báo về những rủi ro mà các cần thủ có thể gặp phải, song nước này vẫn ghi nhận không ít ca “đi không trở về” do băng sập. Theo những cần thủ, cần ý thức được nguy hiểm luôn rình rập. Kinh nghiệm chỉ cho người đi câu biết nên chọn đường nào để không rơi xuống nước. Nếu cảm thấy đoạn sông nguy hiểm, người đi câu cẩn thận mặc áo phao cứu nạn. Thế hệ này học hỏi kinh nghiệm từ những thế hệ đi trước và truyền lại cho thế hệ sau.

Theo khảo sát gần đây trên một số tờ báo Nga, khoảng 25% số người Nga thích câu cá. Người Nga thường tự hào về “tinh thần Nga”. Họ cho đó là một giá trị không giới hạn. Mùa đông, lặng lẽ ngồi giữa trời giá rét được nhiều người coi là cách thể hiện ý chí và tinh thần dân tộc, cũng như bước vào nhà tắm hơi, hay “bay theo làn gió” trên chiếc xe trượt tuyết. Những ngày rét mướt “như muốn rụng cả bàn tay” với nhiều người lại chẳng có gì đáng ngại. Ở “xứ sở bạch dương”, có nhiều tour câu cá mùa đông, được hiểu là câu cá trên băng, trong khi ở các nước khác có khí hậu ôn hòa hơn, việc này có thể được thực hiện đơn giản. 

Câu cá ngoài sự kiên trì còn là sự sáng tạo của trí óc. Không phải ngẫu nhiên mà trong cuốn sách của mình, tác giả người Nga L.P.Sabaneev đã viết: “Thời gian dành cho việc câu cá không tính vào cuộc sống”. Đó được đánh giá là những suy nghĩ trong sáng, là sự thôi thúc của chiều sâu tâm hồn, đưa những khắc nghiệt của môn câu cá trên băng trở thành một trong những nét đẹp của “tinh thần Nga”.

 Bài & ảnh: THANH THỂ (từ LB Nga)