Làm thế nào để hồi sinh dòng sông Volga thơ mộng?

 

Trong lưu vực sông Volga có khoảng 40% dân số Liên bang Nga sinh sống. Volga là một phần của hành lang giao thông chính xuyên châu Âu. Ngoài ra, Volga là nơi tập trung gần một nửa sản xuất công nghiệp và nông nghiệp của Nga. 

Thế nhưng, cũng như các con sông lớn khác trên thế giới, sông Volga hiện đang phải đối đầu với vấn đề môi trường nghiêm trọng. Khai thác trữ lượng nước của sông Volga là chủ đề thảo luận thường xuyên của giới chuyên gia và công chúng nói chung. Đó cũng là chủ đề thảo luận của phiên họp tại Astrakhan do tổng thống Nga Dmitry Medvedev chủ trì.

 

Trong lưu vực sông Volga có khoảng 450 mỏ dầu khí. Tuy nhiên, theo dự đoán của các nhà khoa học, thế kỷ XXI sẽ là “thế kỷ của nước ngọt” chứ không phải là “kỷ nguyên dầu mỏ và khí đốt”. Trong thế kỷ này, nhân loại sẽ cảm thấy “khát nước” theo đúng nghĩa đen của cụm từ này. Trên sông Volga ngày nay có hàng chục công trình thủy điện lớn với hệ thống đập và hồ chứa. Ảnh hưởng của các công trình đó đối với "sức khỏe" dòng sông đã ở mức đáng báo động. Các nhà khoa học thậm chí còn tuyên bố rằng Volga thực sự không còn là một con sông mà đã là những đoạn hồ chứa nước thải ô nhiễm của các nhà máy công nghiệp. Đáy sông cạn dần, chất lượng nước suy giảm, nguồn cá, hệ thực vật ven biển và động vật dần biến mất.

Một số người bảo vệ sông Volga đề xuất ý tưởng cấp tiến loại bỏ các con đập, phá bỏ tất cả các hồ chứa của lưu vực, để sông Volga trở lại trạng thái nguyên sơ hồi thế kỷ 19. 

Về đề xuất này, Chủ tịch Tiểu ban tài nguyên nước của Duma Quốc gia Alexander Ishchenko nhận xét: “Tôi cho rằng ý kiến này xem ra vô lý, không phải chỉ vì hệ sinh thái của khu vực Volga trong những thập kỷ của hệ thống nước nhân tạo đã thích nghi với điều kiện mới mà còn xét từ quan điểm thủy điện. Các nhà máy thủy điện trên sông Volga hiện sản xuất hàng năm 40.000.000 kWh. Nếu muốn thay thế, cần sử dụng nguồn nhiệt điện, điện hạt nhân và  phải đốt cháy hàng triệu tấn nhiên liệu. Qua đó, hệ sinh thái sẽ không được cải thiện. Nếu phá hủy dòng lưu thông Volga-Kama, điều này sẽ ảnh hưởng đến hệ thống giao thông đường thủy bền vững giữa 37 khu vực trong nước. Và như vậy, 60 triệu tấn hàng hóa vận chuyển trên sông Volga phải được chuyên chở bằng xe tải và xe lửa. Điều này cũng rất ảnh hưởng đến môi trường của chúng ta.”  

      

Theo ông Ishchenko, vấn đề môi trường sông Volga và các con sông khác ở Nga chỉ có thể được giải quyết bằng cách thực hiện chương trình quốc gia có tên là "Nước sạch". Ông nói tiếp: “Tất nhiên, để thực hiện điều đó thì cần phải hiện đại hóa việc xử lý nước một cách đồng bộ: từ đường ống cho đến xử lý nước trong các dịch vụ nhà ở, nhà máy xí nghiệp… Các giải pháp này sẽ đảm bảo độ trong sạch nguồn nước của tất cả các con sông, đặc biệt là sông Volga.”

Chiến lược nước của nước Nga dự kiến cho đến năm 2020, sẽ tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên nước đến 2,5 lần và 60% đầu tư cho chương trình sẽ được lấy từ phân bổ từ ngân sách. Trong những năm tới, chương trình này dự kiến tăng mức lệ phí nước thải đối với các xí nghiệp gây ô nhiễm quá mức tối đa cho phép lên 6 lần. Tăng mạnh tiền phạt sẽ khiến cho việc sử dụng công nghệ, thiết bị lạc hậu trở nên không kinh tế. Vấn đề tháo dỡ các thiết bị máy móc thủy điện cũ cũng nằm trong chương trình nghị sự. Hiện đại hóa hệ thống quản lý và bảo vệ "sức khỏe" tài nguyên nước sẽ góp phần hồi sinh sông Volga và các con sông khác của nước Nga.