Venezuela - chiến trường tranh giành ảnh hưởng giữa Mỹ và Nga

Ngày 25-3, Mỹ đã cáo buộc Nga làm trầm trọng thêm căng thẳng chính trị tại Venezuela. Cáo buộc này đã khiến Điện Kremlin nhắc lại cáo buộc của Moscow rằng Nhà Trắng đang tìm cách âm mưu tiến hành một “cuộc đảo chính” ở quốc gia Nam Mỹ. Cuộc khẩu chiến này xảy ra chỉ chưa đầy 48 tiếng đồng hồ sau khi các máy bay quân sự của Nga hạ cánh xuống thủ đô Caracas của Venezuela, điều làm dấy lên tin đồn rằng Moscow đang tìm cách thúc đẩy sự hiện diện tại quốc gia giàu dầu mỏ nhưng “nghèo” tiền mặt này.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã thảo luận về cuộc khủng hoảng leo thang ở Venezuela với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov qua điện đàm hôm 25-3. Theo thông báo cùng ngày của Bộ Ngoại giao Mỹ, ông Pompeo tuyên bố “Mỹ sẽ không đứng nhìn Nga làm trầm trọng hơn những căng thẳng tại Venezuela”, đồng thời chỉ trích cái gọi là “hành vi không mang tính xây dựng của Moscow”. Ngoại trưởng Pompeo còn cao giọng nói rằng việc Nga tiếp tục cài cắm quân nhân tới hậu thuẫn chế độ của Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro có nguy cơ kéo dài cái gọi là "nỗi thống khổ của người dân Venezuela”.

Đáp lại cáo buộc của Ngoại trưởng Pompeo, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã tố cáo “âm mưu của Washington nhằm tiến hành cuộc đảo chính ở Venezuela và những đe dọa chống lại chính phủ hợp pháp ở quốc gia Nam Mỹ là sự vi phạm Hiến chương Liên hợp quốc và là sự can thiệp rõ ràng vào công việc nội bộ của một quốc gia có chủ quyền”.

Nga là đồng minh lâu năm của Venezuela. Moscow cho quốc gia Mỹ Latinh này vay hàng tỷ USD và hỗ trợ ngành công nghiệp dầu mỏ và quân đội nước này.

Moscow và Caracas đã tìm cách thúc đẩy quan hệ ngoại giao trong những tháng gần đây, vào thời điểm khi quan hệ giữa Mỹ và Venezuela bị suy giảm nghiêm trọng. Ngày 23-3, Javier Mayorca, một phóng viên người Venezuela, viết trên Twitter rằng ông đã nhìn thấy máy bay vận tải Antonov AN-124 và một máy bay phản lực của Nga hạ cánh gần thủ đô Caracas. Nhà báo Mayorca cho biết, trong số những người được đưa sang Venezuela có Tướng Vasily Tonkoshkurov, Tham mưu trưởng Lực lượng bộ binh Nga. Những hình ảnh trên mạng xã hội dường như cũng cho thấy các binh sĩ Nga đã tập trung trên đường băng của sân bay.

Mặc dù hãng thông tấn nhà nước Nga Sputnik mô tả cuộc triển khai này là một hành động nhằm “thực hiện các hợp đồng về kỹ thuật quân sự”, song sự việc vẫn gây khó chịu cho Washington, vốn đang ra sức hỗ trợ thủ lĩnh đối lập Juan Guaido chống lại Tổng thống Nicolas Maduro.

Trên thực tế, những máy bay của Nga xuất hiện hồi cuối tuần qua không phải là các máy bay đầu tiên của nước này ở Venezuela trong những tháng gần đây. Tháng 12-2018, 2 máy bay ném bom Tu-160 của Nga đã hạ cánh ở Venezuela để tham gia diễn tập quân sự. Điều này một lần nữa kích động cuộc khẩu chiến giữa Washington và Moscow.

Mỹ đã tìm cách gia tăng sức ép với Nga để chia cắt quan hệ ngoại giao, kinh tế và quân sự của nước này với Venezuela, nhưng không mang lại kết quả nào.

Tổng thống Donald Trump nhiều lần ám chỉ khả năng can thiệp quân sự ở Venezuela và nhà lãnh đạo đối lập nước này là Juan Guaido trước đó từng kêu gọi cộng đồng quốc tế “để ngỏ tất cả các lựa chọn”.

Trong những tuần gần đây, Mỹ đã tăng cường các động thái chống lại Carcacas, trong đó có việc Tổng thống Trump cảnh báo rằng “mọi lựa chọn” - bao gồm cả một sự can thiệp quân sự của Mỹ - đều đang được cân nhắc. Về phần mình, Tổng thống Maduro hôm 23-3 đã cáo buộc Washington sử dụng các nguồn tiền "bị đóng băng" của Venezuela để hỗ trợ tài chính cho một âm mưu ám sát ông. Ông phát biểu trước hàng nghìn người ủng hộ tại Caracas, ý nhắm vào thủ lĩnh đối lập Guaido: “Chúng ta đã phá hủy được một kế hoạch do một con rối hiểm ác âm mưu lập ra nhằm ám sát tôi”. Chính phủ của ông Maduro còn đưa ra những bằng chứng chi tiết về âm mưu này lên truyền hình, trong đó có có tuyên bố của Bộ trưởng Thông tin Jorge Rodriguez rằng “những kẻ giết người thuê” từ El Salvador, Guatemala và Honduras đã được tuyển mộ bằng “những khoản tiền lớn” và được đưa đến Colombia trước khi thành lập các phái đoàn thâm nhập vào Venezuela để tiến hành các vụ “ám sát có mục tiêu” và “phá hoại”. Ông Rodriguez cáo buộc "tham mưu trưởng" của Guaido là Roberto Marrer - kẻ bị bắt tại nhà riêng hôm 21-3, đã nhận tiền của Mỹ và trở thành kẻ chủ mưu tổ chức các hoạt động này.

Bộ trưởng Rodriguez đã phát đi các đoạn băng mà theo ông là thu được từ những cuộc nói chuyện trên WhatsApp giữa Marrero và Guaido, trong đó ông cho là họ đã trao đổi về việc sử dụng các khoản tiền của Venezuela bị đóng băng do các lệnh trừng phạt của Mỹ để hỗ trợ các nhóm vũ trang dưới sự chống lưng của Tổng thống Colombia Ivan Duque. Những cáo buộc này đã được Tổng thống Maduro lặp đi lặp lại trong những tuyên bố của ông trước hàng nghìn người ủng hộ ở thủ đô Caracas. Theo chính phủ của ông, Mỹ đã chiếm dụng 30 tỷ USD tài sản của Venezuela, bao gồm tiền trong các tài khoản ngân hàng.

Theo chuyên gia nghiên cứu tình hình Mỹ Konstantin Blokhin thuộc Trung tâm Nghiên cứu an ninh của Viện Hàn lâm Khoa học Nga, Washington sẽ tiếp tục gây áp lực đối với Caracas. Ông nhấn mạnh, “Mỹ đang tăng cường cuộc chiến thông tin, kêu gọi thay đổi quyền lực ở Venezuela, và thậm chí cả Cuba cũng như là Nicaragua. Tuy nhiên, người Mỹ không thể thực hiện bất kỳ bước đi triệt để nào. Thay vào đó, có thể áp dụng phương pháp ưa thích của mình là mượn tay người khác để hành động bất cứ khi nào có thể.