Khi trung gian trở thành người ngoài cuộc

Những động thái gần đây từ chính quyền Tổng thống Donald Trump cho thấy khả năng Mỹ rút khỏi vai trò trung gian hòa giải giữa Nga và Ukraine đang trở thành một kịch bản ngày càng hiện hữu. Nếu điều này xảy ra, tiến trình đàm phán vốn đã mong manh sẽ đối diện nguy cơ đổ vỡ, đẩy Kiev vào thế bị động và làm thay đổi đáng kể cán cân chiến lược ở châu Âu.

Tờ The Telegraph dẫn lời chuyên gia Hans Petter Midttun tới từ Trung tâm Chiến lược Quốc phòng Norway nhận định, các quan chức trong Nhà Trắng đang ngày càng mất kiên nhẫn với tiến trình đàm phán hiện nay. Họ cho rằng, triển vọng đạt được một lệnh ngừng bắn thực chất trong thời gian ngắn là điều khó khả thi và Tổng thống Donald Trump không muốn tiếp tục đầu tư chính trị vào một nỗ lực bị xem là không mang lại hiệu quả rõ ràng.

Mỹ sẵn sàng từ bỏ các nỗ lực trung gian nếu nhận thấy mục tiêu hòa bình không thể đạt được. Ảnh: Shutterstock

Ngoại trưởng Marco Rubio hôm 18/4 công khai tuyên bố Mỹ sẵn sàng từ bỏ các nỗ lực trung gian nếu nhận thấy mục tiêu hòa bình không thể đạt được. Ông cũng tiết lộ quyết định cuối cùng có thể được đưa ra trong vòng vài ngày tới. Tổng thống Donald Trump sau đó tái khẳng định lập trường cứng rắn, cho biết Washington sẽ “từ chối” vai trò trung gian nếu một trong hai bên tham chiến tiếp tục gây cản trở quá trình hòa đàm.

Trước tình hình đó, theo chuyên gia Hans Petter Midttun, chính quyền Tổng thống Donald Trump hiện đứng trước ba lựa chọn lớn. Phương án thứ nhất là tiếp tục duy trì “chiến lược Biden”, tức hỗ trợ Ukraine để tránh thất bại hoàn toàn mà không đặt mục tiêu giành thắng lợi rõ ràng. Tuy nhiên, lựa chọn này khó xảy ra vì chính ông Donald Trump và đảng Cộng hòa từng nhiều lần chỉ trích chiến lược này là “mập mờ và không hiệu quả”.

Phương án thứ hai là tăng viện trợ quân sự cho Kiev để gây sức ép buộc Moscow phải quay lại bàn đàm phán. Đây là nội dung được nêu trong báo cáo “Nước Mỹ trên hết, Nga và Ukraine” do Tướng Keith Kellogg, đặc phái viên của Tổng thống Donald Trump đề xuất. Tuy vậy, điều kiện đi kèm là nếu Nga từ chối đàm phán, Mỹ mới áp dụng biện pháp gia tăng hỗ trợ, và điều này vẫn mang tính tạm thời.

Phương án thứ ba, và cũng là khả năng được đánh giá cao nhất, là Mỹ dừng hoàn toàn viện trợ quốc phòng cho Ukraine – điều đã từng xảy ra trong các giai đoạn tháng 10/2023 - 4/2024 và tháng 3/2025. Có ba lý do chính khiến phương án này trở nên khả thi: thứ nhất, Tổng thống Donald Trump kiên quyết không đi theo chiến lược của chính quyền tiền nhiệm; thứ hai, ông chưa phê duyệt bất kỳ gói viện trợ quân sự mới nào kể từ khi nhậm chức nhiệm kỳ hai; và thứ ba, các quan chức trong chính quyền của ông được cho là ngày càng thiếu kiên nhẫn với cách tiếp cận của châu Âu đối với cuộc khủng hoảng Ukraine.

Chuyên gia Midttun nhận định, Tổng thống Donald Trump nhiều khả năng coi việc thiết lập lại quan hệ với Nga là một ưu tiên chiến lược vượt lên trên mối quan hệ với Ukraine hay thậm chí là với châu Âu và NATO. Trong bối cảnh đó, vai trò trung gian của Mỹ không còn được duy trì như trước, buộc các nước châu Âu phải chuẩn bị cho một viễn cảnh nơi họ phải chủ động hơn, cả về quân sự lẫn chính trị, trong việc quản lý cuộc xung đột tại sân sau của chính mình.

Như Thảo