Tàu ngầm Iran: Lá bài tẩy khuấy động thế trận hải quân vùng Vịnh

Lực lượng tàu ngầm của Iran – một thành phần quan trọng trong chiến lược hải quân bất đối xứng của nước này, là sự kết hợp đa dạng các phương tiện được thiết kế để chống lại các cường quốc hải quân vượt trội ở Vịnh Ba Tư.

Trong bối cảnh cuộc xung đột giữa Israel và Iran diễn ra ác liệt, nhiều chuyên gia quân sự đã tập trung vào tiềm lực của Iran, trong đó có sức mạnh của hạm đội tàu ngầm, để dự đoán những diễn biến có thể xảy ra tiếp theo.

Tàu ngầm lớp Kilo. Ảnh: Creative Commons

Hạm đội Iran được dẫn đầu bởi ba tàu ngầm lớp Kilo lớn do Nga chế tạo có khả năng tuần tra tầm xa. Lực lượng này cũng được bổ sung 3 loại tàu ngầm nội địa tiên tiến nhất của Iran, trong đó tàu ngầm lớp Fateh có thể phóng tên lửa hành trình chống hạm và số lượng lớn tàu ngầm hạng nhẹ lớp Ghadir phù hợp với các hoạt động ở vùng nước ven biển nông.

Mặc dù lực lượng tàu ngầm của Iran có quy mô nhỏ với công nghệ không hiện đại bằng lực lượng tàu ngầm Hải quân Mỹ, nhưng họ vẫn có sức mạnh đáng gờm nhờ các chiến thuật phục kích, rải mìn và phá vỡ hoạt động vận chuyển.

Iran duy trì một lực lượng hải quân nhỏ nhưng khá mạnh, chủ yếu tập trung vào tàu tấn công vùng nước nông để bảo vệ lãnh thổ của nước này. Trong những năm gần đây, Iran đã đầu tư nhiều hơn để nâng cấp sức mạnh hải quân và tăng cường công nghệ vũ khí.

Chiến lược hải quân của Iran

Iran thừa nhận rằng hải quân nước này không thể đối đầu với hải quân Mỹ. Vì thế, họ tập trung vào việc phát triển năng lực để khai thác lợi thế địa lý và thực hiện chiến thuật phi đối xứng. Tàu ngầm đóng vai trò trung tâm trong cách tiếp cận này. Chúng có khả năng tàng hình, cơ động và khả năng tấn công bất ngờ, phù hợp hoạt động ở vùng nước nông của Vịnh Ba Tư và Vịnh Oman.

Những vùng biển này đặc biệt phù hợp với tác chiến tàu ngầm do địa hình dưới nước phức tạp và tầm nhìn hạn chế, khiến các hoạt động chống tàu ngầm của đối phương trở nên cực kỳ khó khăn.

Các loại tàu ngầm mà Iran sở hữu

Trước hết phải kể đến tàu ngầm lớp Kilo do Nga chế tạo, sử dụng động cơ diesel-điện. Động cơ diesel cung cấp năng lượng cho tàu khi di chuyển trên mặt nước và sạc pin cho động cơ điện, trong khi động cơ điện được sử dụng để vận hành chân vịt khi lặn. Iran đã mua tàu ngầm này của Nga vào những năm 1990. Đây là loại tàu ngầm lớn nhất trong kho vũ khí của Iran. Chúng có khả năng tuần tra tầm xa và mang theo nhiều loại vũ khí, trong đó có ngư lôi và thủy lôi.

Hiện tại, Iran đang vận hành ba tàu ngầm lớp Kilo, gồm IRIS Taregh, Noah và Yunes. Trong những năm qua, Tehran đã tiến hành bảo dưỡng và nâng cấp đáng kể các tàu ngầm này trong nước, cho thấy năng lực ngày càng gia tăng trong việc duy trì các khí tài hải quân phức tạp.

Tiếp theo là tàu ngầm lớp Fateh, đại diện cho thiết kế tàu ngầm nội địa tiên tiến nhất của Iran. Những tàu cỡ trung này là bước tiến đáng kể trong năng lực hải quân của Iran. Chúng được trang bị hệ thống sonar hiện đại, công nghệ giảm tiếng ồn và có khả năng phóng tên lửa hành trình chống hạm. Khả năng này mở rộng phạm vi hoạt động của lực lượng tàu ngầm Iran và gây ra mối đe dọa lớn đối với tàu ngầm đối phương.

Tàu ngầm lớp Fateh có thiết kế tàng hình và rất phù hợp cho cả hoạt động tấn công và phòng thủ ở vùng biển ven bờ. Hiện tại, chỉ có một tàu ngầm lớp Fateh đang hoạt động, các tàu còn lại đang trong quá trình thử nghiệm hoặc vẫn đang được chế tạo.

Cuối cùng là tàu ngầm lớp Ghadir, chiếm số lượng lớn nhất trong hạm đội tàu ngầm của Iran. Đây là những tàu ngầm mini, được thiết kế riêng cho các hoạt động ở vùng nước nông của Vịnh Ba Tư. Do có kích thước nhỏ và độ ồn thấp, chúng khó bị phát hiện, vì thề phù hợp với chiến thuật phục kích, rải mìn và thực hiện nhiệm vụ trinh sát. Iran đã sản xuất hơn 20 chiếc tàu ngầm này và triển khai trong các cuộc tập trận cũng như tuần tra của lực lượng hải quân. Mặc dù có phạm vi hoạt động và tải trọng hạn chế, tàu ngầm lớp Ghadir với số lượng lớn và khả năng tàng hình khiến nhiều đối thủ của Iran lo ngại.

Năng lực hải quân vững mạnh của Iran

Iran đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc đóng và bảo dưỡng tàu ngầm trong nước. Tổ hợp công nghiệp đóng tàu và ngoài khơi Iran (ISOICO) tại Bandar Abbas đóng vai trò là cơ sở chính để đóng và đại tu các tàu này. Khả năng thực hiện quá trình đại tu phức tạp đối với tàu ngầm lớp Kilo là minh chứng cho thấy trình độ chuyên môn kỹ thuật ngày càng tăng của Iran.

Hơn nữa, việc phát triển của các tàu ngầm nội địa lớp Fateh và Ghadir cho thấy nỗ lực của Iran nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng trong nước, giảm sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp nước ngoài và tăng cường quyền tự chủ về mặt chiến lược.

Iran ngày càng tập trung vào đổi mới công nghệ trong thời gian gần đây. Việc tích hợp tên lửa hành trình vào tàu ngầm lớp Fateh đánh dấu một bước tiến đáng kể, cho phép các tàu này tấn công mục tiêu ở khoảng cách xa hơn và với độ chính xác cao hơn. Quốc gia này cũng được cho là đang thử nghiệm các phương tiện tự hành dưới nước (AUV), có thể được sử dụng để rải mìn, giám sát và thực hiện nhiều nhiệm vụ khác. Ngoài ra, Tehran có thể tìm cách tăng cường hơn nữa năng lực tên lửa của tàu ngầm thông qua tích hợp tên lửa hành trình hoặc tên lửa đạn đạo tiên tiến.

Tàu ngầm của Iran thường xuyên tham gia các cuộc tập trận hải quân mô phỏng nhiều tình huống chiến đấu khác nhau. Các cuộc tập trận này thường bao gồm hoạt động phối hợp với tàu nổi, máy bay không người lái và các khẩu đội tên lửa ven biển, phản ánh một cách tiếp cận toàn diện đối với chiến tranh hàng hải. Trong trường hợp xảy ra xung đột, Iran có thể sử dụng những tàu ngầm này để phong tỏa Eo biển Hormuz và tấn công tàu hải quân đối phương.

Hồng Anh