UAV 'đặc biệt' của Nga khiến phòng không Ukraine kiệt quệ

Trong cuộc xung đột Nga–Ukraine, có một loại vũ khí tưởng chừng chỉ dùng để huấn luyện lại đang gây chấn động: máy bay không người lái (UAV) DAN-M.

Ban đầu chỉ là mục tiêu giả dùng để tập bắn trong các cuộc huấn luyện phòng không, DAN-M giờ đây đã được Nga "biến hình" thành một vũ khí cảm tử thực thụ, gây áp lực lớn lên hệ thống phòng thủ của Ukraine.

UAV DAN-M của Nga. (Nguồn: Rossiyskaya Gazeta).

Từ 'bia tập bắn' thành vũ khí cảm tử

DAN-M vốn được phát triển từ thời Liên Xô cũ, sau này được hiện đại hóa bởi Cục thiết kế Sokol vào khoảng năm 2020. Ban đầu, nó chỉ đóng vai trò là mục tiêu bay tốc độ cao dùng trong diễn tập quân sự – mô phỏng các tên lửa hành trình như Tomahawk để rèn luyện khả năng phản xạ của lực lượng phòng không. Thiết kế nhỏ gọn, chỉ bằng 1/10 kích thước Tomahawk, khiến DAN-M rất phù hợp cho vai trò này.

Trong bối cảnh chiến sự kéo dài và kho vũ khí đang hao hụt, Nga đã nhanh chóng tận dụng DAN-M cho mục đích tấn công. Một số cải tiến đơn giản được áp dụng: sơn lại thân máy bay để khó bị phát hiện, trang bị đầu đạn dẫn đường và sử dụng các phương thức phóng linh hoạt như thả dù từ trực thăng Mi-8 ở độ cao lớn, giúp tăng tầm hoạt động.

Kết quả là một loại UAV tốc độ cao, đạt tới 740 km/h, bay ở độ cao khoảng 9.100 mét và có thể hoạt động trong 25-40 phút, sẵn sàng xuyên phá sâu vào lãnh thổ Ukraine với chi phí cực rẻ.

Vũ khí 'rẻ tiền nhưng nguy hiểm'

DAN-M bắt đầu được Nga triển khai vào tháng 5, khởi đầu là các đợt tấn công vào thành phố cảng Odessa từ Crimea. Đến cuối tháng 7, nó đã góp mặt trong cuộc tấn công lớn nhằm vào Kiev, một phần của đợt tổng lực sử dụng tới 550 UAV chỉ trong vài ngày.

Chiến thuật của Nga rất rõ ràng: dùng UAV DAN-M rẻ và dễ sản xuất để buộc Ukraine phải phản ứng bằng các hệ thống phòng không hiện đại như NASAMS hoặc IRIS-T. Đây là những tổ hợp do phương Tây viện trợ, có giá trị cao và số lượng hạn chế, lẽ ra chỉ nên dùng để đánh chặn các mục tiêu chiến lược như tên lửa hành trình.

Kết quả là kho tên lửa phòng không của Ukraine ngày càng vơi cạn, trong khi Nga vẫn có thể tung ra hàng loạt DAN-M với chi phí thấp.

Không phải ngẫu nhiên mà Nga đặt mục tiêu sản xuất tới 4 triệu UAV trong năm 2025, trong đó DAN-M có thể là một phần không nhỏ. Với tốc độ bay cao và hoạt động ở độ cao vượt ngoài tầm với của các hệ thống MANPADS (tên lửa phòng không vác vai), DAN-M buộc Ukraine phải tiêu hao nguồn lực vào các mục tiêu không thực sự "đáng tiền".

Dù được "vũ khí hóa", DAN-M vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Nó không có khả năng tàng hình, tầm bay còn khá hạn chế (trừ khi được trực thăng hỗ trợ) và có thể bị bắn hạ nếu đối phương có đủ phương tiện. Ngày 29/5, một chiếc DAN-M đã bị lực lượng tình báo quân sự Ukraine (GUR) bắn rơi bằng tên lửa không đối không R-73 trên Biển Đen.

Trong các cuộc tấn công "bầy đàn", DAN-M vẫn phát huy sức mạnh – gây rối loạn hệ thống phòng thủ và mở đường cho các UAV hoặc tên lửa có sức công phá cao hơn tiến vào. Chiến lược này từng được Nga áp dụng với UAV Strizh từ năm 2022.

Xuân Minh (theo Rossiyskaya Gazeta, TNI)