Thuế quan của Mỹ: Tòa phúc thẩm ''bật đèn xanh'' cho chính sách của Tổng thống Trump

Ngày 10/6, Tòa phúc thẩm liên bang tại thủ đô Washington (Mỹ) ra phán quyết cho phép Tổng thống Donald Trump tạm thời duy trì loạt thuế quan gây tranh cãi – được ông gọi là 'Biểu thuế Ngày Giải phóng' (Liberation Day Tariffs) – trong khi chờ xem xét phán quyết của tòa cấp dưới vốn cho rằng ông đã vượt quá quyền hạn được nêu trong hiến pháp.

Tàu chở hàng hóa neo tại cảng Los Angeles, California, Mỹ. Ảnh minh họa: THX/TTXVN

Các mức thuế trên được Tổng thống Trump viện dẫn theo Đạo luật Quyền hạn kinh tế khẩn cấp quốc tế (IEEPA), một đạo luật có từ năm 1977 vốn chỉ được dùng trong những trường hợp đối phó với các mối đe dọa "bất thường và đặc biệt" khi xảy ra tình trạng khẩn cấp quốc gia. Tổng thống Trump là người đầu tiên sử dụng IEEPA để áp thuế thương mại – điều mà một loạt bang, doanh nghiệp nhỏ và tòa án cấp dưới cho rằng không hợp hiến.

Mặc dù tòa cấp dưới chưa ra phán quyết cuối cùng về tính hợp pháp của các biện pháp này nhưng phán quyết ngày 10/6 của Tòa phúc thẩm liên bang ở Washington đã tạm thời cho phép giữ nguyên hiện trạng trong việc chính quyền Tổng thống Trump sử dụng thuế quan như một "công cụ mặc cả" trong đàm phán thương mại với các đối tác.
       
Cũng trong ngày 10/6, Liên minh châu Âu (EU) cùng các quốc gia gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Mexico, Canada và hàng loạt hãng hàng không – hàng không vũ trụ đã đồng loạt lên tiếng kêu gọi chính quyền Tổng thống Trump không áp thêm thuế quan đối với máy bay thương mại và linh kiện nhập khẩu.

Trong văn bản gửi Bộ Thương mại Mỹ, hãng Boeing dẫn chứng thỏa thuận thương mại gần đây giữa Mỹ và Anh trong đó có điều khoản đảm bảo miễn thuế cho máy bay và linh kiện. Hãng Boeing kêu gọi Washington áp dụng cơ chế tương tự với các đối tác khác, đồng thời cho rằng "Mỹ nên bảo đảm áp dụng cơ chế này trong mọi thỏa thuận thương mại đã ký, tương tự như với Anh”.

Về tiến trình đàm phán thuế quan của Mỹ với các đối tác, Mỹ và Ấn Độ đang tiến gần thỏa thuận thương mại song phương đầu tiên sau 4 ngày đàm phán tại New Delhi. Hai bên đã ghi nhận "tiến triển đáng kể" trong các lĩnh vực then chốt như tiếp cận thị trường, cắt giảm thuế  quan và cải thiện thủ tục hải quan.

Giới chức Ấn Độ đặt mục tiêu sẽ ký kết thỏa thuận sơ bộ với Mỹ trước khi thời hạn 90 ngày tạm ngừng áp thuế của Mỹ hết hiệu lực vào ngày 9/7 tới. Theo thông báo trước đó của Tổng thống Trump, Ấn Độ sẽ bị áp thuế nhập khẩu lên tới 26%, nếu không đạt được thỏa thuận.

Ngoài thuế đối ứng, New Delhi đang đề nghị Mỹ miễn trừ thuế nhập khẩu thép 50%, giữ mức thuế thấp với các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như hạt óc chó, hạnh nhân, hạt dẻ cười... và hủy bỏ mức thuế cơ bản 10% đối với mọi loại hàng hóa nhập khẩu. Tuy nhiên, Mỹ viện dẫn rằng ngay cả Anh cũng phải tuân thủ mức thuế cơ bản 10% trong thỏa thuận mới.

Hiện hai nước kỳ vọng có thể tăng gấp đôi kim ngạch thương mại song phương lên 500 tỷ USD vào năm 2030.

Với Nam Phi, nước này cũng đang cố gắng đàm phán về mức thuế 10% đối với hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ. Phát biểu trước báo giới, Bộ trưởng Thương mại Parks Tau cảnh báo về rủi ro kép – cả trực tiếp và gián tiếp – nếu Mỹ bị áp thuế 30% sau ngày 9/7. Theo quan điểm của phía Nam Phi, trong thời gian hai nước tiếp tục đàm phán, Mỹ cần duy trì mức thuế thấp nhất có thể đối với hàng hóa Nam Phi và tiếp tục duy trì các ưu đãi theo Đạo luật AGOA (Tăng trưởng và Cơ hội cho châu Phi) vốn là “phao cứu sinh” cho nhiều mặt hàng xuất khẩu then chốt của nước này.

Theo kế hoạch, Tổng thống Nam Phi Ramaphosa dự kiến sẽ gặp Tổng thống Trump tại Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7) ở Canada, diễn ra từ ngày 14-17/6, để tháo gỡ các nút thắt chính trị và kinh tế song phương.

Thanh Phương