Tàu điện ngầm Moskva được xây dựng như thế nào trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại

Ngày 1 tháng 1 năm 1943, Hồng quân Liên Xô ở Mặt trận phía Nam bắt đầu chiến dịch tấn công nhằm giải phóng thành phố Rostov-on-Don. Đó là thời kỳ ác liệt trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại.

Trong những tháng đầu của cuộc chiến chống phát xít Đức, việc xây dựng các ga mới phải khẩn cấp đóng băng. Mùa thu năm 1941, khi quân Đức tiến gần thủ đô, thành phố gần như không còn tàu điện ngầm.

Giữa tháng 10 năm 1941, sắc lệnh “Về việc sơ tán thủ đô Liên Xô” được ban hành, sau đó, những gì mà các nhà sử học gọi là cơn hoảng loạn ở Moskva bắt đầu. Ngày 15 tháng 10, ông Lazar Kaganovich, người đứng đầu Ủy ban Đường sắt Nhân dân ra lệnh thực hiện các biện pháp phá hủy tuyến tàu điện ngầm. Các nhà ga và đường hầm phải bị ngắt điện, rải mìn hoặc chuẩn bị cho tình trạng tháo ngập nước.

Sáng ngày 16 tháng 10, lần đầu tiên trong lịch sử, hệ thống tàu điện ngầm đóng cửa không đón hành khách. Tuy nhiên, sau khi đánh giá hậu quả, chính phủ đã nhanh chóng hủy bỏ quyết định. Buổi tối hôm đó, giao thông theo tuyến Kirovsky đã trở lại bình thường và ngày hôm sau, tuyến Gorky tái hoạt động. Từ đó, hệ thống tàu điện ngầm Moskva không bao giờ đóng cửa nữa.

Sảnh trung tâm nhà ga Novokuznetskaya những năm 1940. © Ảnh : Public domain.

Hệ thống tàu điện ngầm Moskva, ga Novokuznetskaya hiện tại. (CC BY-SA 4.0 / Alex 'Florstein' Fedorov / Metro MSK Line2 Novokuznetskaya).

Tàu thử nghiệm tại ga Nhà máy Stalin (nay là ga Avtozavodskaya), ngày 31 tháng 12 năm 1942. © Ảnh : Public domain.

Ga tàu điện ngầm Avtozavodskaya ở Moskva hiện nay. © Ảnh : A.Savin.

Tại ga tàu điện ngầm "Công viên văn hóa và giải trí Izmailovsky mang tên Stalin" (hiện nay là ga "Partizanskaya"). Ảnh chụp ngày 13 tháng 11 năm 1945 (CC BY 4.0 / Mos.ru / Izmaylovsky Park November 1945).

Ga tàu điện ngầm Partizanskaya hiện nay, nơi diễn ra lễ ra mắt đoàn tàu Aquarelle cùng triển lãm tái hiện các kiệt tác từ Phòng trưng bày quốc gia Tretyakov. © Sputnik / Alexey Kudenko.

Sảnh tầng trệt ga Stalinskaya trước khi đổi tên thành ga Semenovskaya, năm 1940. © Ảnh : V. Dlugach, P. Portugalov/Moscow worker.

Ga tàu điện ngầm "Semenovskaya" hiện nay. (CC0 / Antares 610 / Semenovskaya).

Ảnh trích từ cuốn sách "Moskva. Lịch sử và kiến trúc", Yu. Savitsky. M., Nhà xuất bản Viện Hàn lâm Kiến trúc Liên Xô, 1947. Bên trong sảnh sân ga. © Ảnh : Yu. Savitskiy/Academy of Construction of the USSR.

Du khách tham quan tại sự kiện "Đêm trong tàu điện ngầm" ở Moskva, ga Elektrozavodskaya. © Sputnik / Evgeny Biyatov.

Ga Paveletskaya mở cửa năm 1943, giai đoạn Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại ác liệt. Thoạt đầu, ga này định đặt tên "Donbass", sảnh trung tâm sẽ được trang trí bằng những bức tranh ghép theo chủ đề "Donbass - lò rèn của Liên Xô". Chúng được nghệ sĩ Vladimir Frolov thực hiện tại thành phố Leningrad đang bị bao vây, nhưng những bức tranh khảm này đã không được sử dụng. Do công trình nhà ga được chuẩn bị tại thành phố Dnepropetrovsk bị chiếm đóng nên dự án đã phải thay đổi - cuối cùng nhà ga không có sảnh trung tâm. Sau chiến tranh, ga Paveletskaya bắt đầu được tái xây dựng theo thiết kế ban đầu. Đến năm 1959, ga này mới có diện mạo như hiện nay. © Ảnh : Moscow Department of Transport.

Ga tàu điện ngầm Paveletskaya hiện nay. (CC BY 2.0 / Jorge Láscar / Paveletskaya metro station).

Một trong những dự án thiết kế ga Spartakovskaya (nay là ga Baumanskaya), năm 1940. © Ảnh : V. Dlugach, P. Portugalov/Moscow worker.

Tác phẩm điêu khắc tại nhà ga Baumanskaya thuộc tuyến Arbatsko-Pokrovskaya của tàu điện ngầm Moskva, đã mở cửa trở lại sau đợt trùng tu lớn. © Sputnik / Vladimir Astapkovich.