Châu Âu sẽ gặp nguy hiểm gì nếu eo biển Hormuz bị chặn?

Nếu Iran chặn eo Hormuz, nguồn dầu và khí đốt cho châu Âu sẽ bị bóp nghẹt, đẩy giá năng lượng tăng vọt, chuỗi cung ứng toàn cầu tê liệt và nguy cơ xung đột quân sự bùng nổ.

Không chỉ là dầu và khí, Hormuz còn là huyết mạch sống còn với kinh tế châu Âu (trong ảnh: Tàu di chuyển tại Eo biển Hormuz). Ảnh: IRNA/TTXVN.

Eo biển Hormuz, dải nước hẹp nhưng mang tầm vóc chiến lược toàn cầu, là huyết mạch của ngành năng lượng và thương mại thế giới. Theo trang tin châu Âu euronews.com ngày 16/6, khoảng 20% lượng dầu toàn cầu và một phần đáng kể khí đốt tự nhiên đi qua eo biển này mỗi ngày. Đối với châu Âu, khu vực này không chỉ là nguồn cung cấp năng lượng mà còn là tuyến đường thương mại trọng yếu. Tuy nhiên, những căng thẳng địa chính trị gần đây giữa Israel với Iran đang đặt ra một kịch bản đáng lo ngại: điều gì sẽ xảy ra nếu Tehran thực sự đóng cửa "nút thắt cổ chai" này?

Lời cảnh báo từ Iran không phải là mới. Gần đây, Chỉ huy Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, Sardar Esmail Kowsari, đã trả lời phỏng vấn truyền thông địa phương rằng việc đóng eo biển Hormuz "đang được cân nhắc và Iran sẽ đưa ra quyết định tốt nhất một cách quyết đoán". Ông Kowsari, đồng thời là thành viên của Quốc hội Iran, nhấn mạnh thêm rằng "phản ứng quân sự chỉ là một phần trong phản ứng chung của chúng tôi khi trừng phạt kẻ thù". Điều này cho thấy Iran đang thực sự tính toán các phương án gây áp lực, và việc phong tỏa eo biển là một trong những lá bài quyền lực nhất mà họ có trong tay.

Khả năng Iran hành động và các nguy cơ tiềm ẩn

Iran sở hữu một loạt các năng lực quân sự có thể được sử dụng để kiểm soát hoặc phong tỏa hoàn toàn eo biển. Tên lửa tầm ngắn và tầm trung có thể nhắm vào các giàn khoan dầu, đường ống hoặc thậm chí tấn công các tàu thương mại. Tên lửa đất đối đất có khả năng tấn công tàu chở dầu hoặc cảng dọc theo Vịnh. Các cuộc không kích bằng máy bay và thiết bị bay không người lái như mẫu Shahed nổi tiếng của Iran có thể vô hiệu hóa thiết bị dẫn đường, radar tại các cảng hoặc tấn công trực tiếp các tuyến đường vận chuyển.

Thậm chí, Iran có thể triển khai tàu chiến để ngăn chặn lối vào eo biển. Năm 2012, một cuộc tấn công mạng vào ngành công nghiệp dầu mỏ của Saudi Arabia đã cho thấy năng lực ngày càng tăng của Iran trong lĩnh vực tác chiến điện tử.

Vậy, nếu kịch bản trên xảy ra, châu Âu sẽ phải đối mặt với những hiểm họa nào? Chuyên gia an ninh Claude Moniquet, cựu quan chức tình báo Pháp, đã ví đây sẽ là "một thảm họa đối với châu Âu". Ông chỉ ra rằng việc chặn eo biển là một trong bốn phản ứng của Iran đối với xung đột. Tình huống này đặt ra các mối nguy hiểm trực tiếp đối với châu Âu:

Thứ nhất, mối đe dọa đến an ninh năng lượng: Châu Âu phụ thuộc đáng kể vào dầu mỏ và khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) nhập khẩu từ các quốc gia vùng Vịnh như Saudi Arabia, Qatar, UAE – phần lớn trong số đó phải đi qua eo biển Hormuz. Nếu tuyến đường này bị phong tỏa, giá dầu toàn cầu sẽ tăng vọt lên mức chưa từng thấy, đẩy châu Âu vào tình trạng thiếu hụt năng lượng nghiêm trọng, đặc biệt là các quốc gia phụ thuộc vào nhiên liệu Trung Đông.

Thứ hai, cú sốc kinh tế lớn: Giá dầu tăng đột ngột sẽ trực tiếp làm tăng lạm phát, đội chi phí năng lượng và gây gián đoạn nghiêm trọng cho các ngành công nghiệp trên khắp châu Âu. Các lĩnh vực như sản xuất, vận tải và nông nghiệp sẽ là những nạn nhân đầu tiên và chịu tác động nặng nề nhất. Phản ứng dây chuyền của thị trường và sự biến động trên các sàn giao dịch chứng khoán châu Âu có thể là một hiệu ứng lan tỏa, đe dọa sự ổn định kinh tế của cả khu vực.

Thứ ba, leo thang căng thẳng an ninh và quân sự: Một cuộc phong tỏa eo biển Hormuz chắc chắn sẽ gây ra các cuộc đối đầu quân sự liên quan đến hải quân Mỹ, EU và các quốc gia vùng Vịnh, tiềm ẩn nguy cơ bùng phát một cuộc chiến tranh khu vực rộng lớn hơn. Châu Âu có thể bị lôi kéo vào cuộc xung đột thông qua các nghĩa vụ hoặc liên minh của NATO, đặc biệt là với các quốc gia như Pháp hoặc Anh – những cường quốc duy trì sự hiện diện hải quân trong khu vực.

Thứ tư, sự gián đoạn vận chuyển và thương mại toàn cầu: Ngoài dầu mỏ, eo biển này là tuyến đường chính cho nhiều loại hàng hóa khác trong vận chuyển toàn cầu. Việc phong tỏa có thể làm chậm trễ việc nhập khẩu nguyên liệu thô, đồ điện tử và hàng tiêu dùng của châu Âu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng toàn cầu. Phí bảo hiểm vận chuyển sẽ tăng đột biến, đội chi phí cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng châu Âu, làm suy yếu khả năng cạnh tranh kinh tế.

Tóm lại, eo biển Hormuz không chỉ là một tuyến đường vận chuyển đơn thuần; nó là một "huyệt đạo" chiến lược mang tính sống còn đối với kinh tế và an ninh của châu Âu. Bất kỳ hành động nào nhằm phong tỏa eo biển này cũng sẽ là một đòn giáng mạnh, gây ra những hệ lụy sâu sắc và khó lường cho "Lục địa già".

Vũ Thanh