Vì sao chiến dịch quân sự của Nga tập trung chủ yếu vào Donbass và Biển Đen?

Donbass, một vùng rộng lớn ở phía đông Ukraine đã hứng chịu nhiều năm xung đột, giờ trở thành điểm nóng nhất trong xung đột Nga - Ukraine. 

Vùng Donbass (màu đỏ) được xem là nơi quan trọng với cả Nga và Ukraine. Ảnh minh họa: Dreams Time.

Theo CNN, Donbass là một vùng bao trùm phần lớn miền đông Ukraine và là tuyến đầu trong cuộc xung đột giữa Ukraine và các lực lượng ly khai thân Nga kể từ năm 2014. 

Giờ đây, khi nỗi ám ảnh 8 năm xung đột chưa qua, Donbass tiếp tục phải hứng chịu giao tranh dữ dội hơn trước. Cuối tháng 3, Nga quyết định chuyển trọng tâm tấn công vào vùng Donbass. 

Những người sống và nghiên cứu ở Donbass mô tả nơi đây là một trung tâm công nghiệp độc lập và gan góc. Nhưng làn sóng xung đột tại đây kể từ năm 2014 đã định hình lại và gây ra thiệt hại cho các thành phố trong vùng.

"Kiên quyết ly khai"

Ống khói, nhà máy và các cánh đồng than là những hình ảnh gắn liền với Donbass trong nhiều thập kỷ. Kể từ khi Donetsk và Lugansk lần lượt được phát hiện vào các năm 1869, 1799 - ngành công nghiệp khai thác than đã trở thành nguồn sống của Donbass. 

Cái tên Donbass có nghĩa là bể than Donets. Trong phần lớn thế kỷ 20, vùng Donbass đóng vai trò lớn và được xem như trung tâm công nghiệp của Liên Xô, cung cấp khối lượng lớn than. 

"Liên Xô đã phát triển Donbass theo hướng một trung tâm công nghiệp. Đó là nơi tạo ra nhịp độ công nghiệp hóa của Liên Xô", Markian Dobczansky, một chuyên gia tại Viện nghiên cứu Ukrainian, thuộc Đại học Harvard (Mỹ), cho biết. 

Việc gia tăng sản xuất thép, kim loại cộng với việc tạo ra đường sắt cùng sự phát triển của ngành vận tải biển ở thành phố cảng Mariupol đã biến Donbass trở thành khu vực tiềm năng và đa dạng hơn hình ảnh ban đầu về một khu vực chỉ dựa vào khai thác than. 

Ba thập kỷ kể từ khi Ukraine tuyên bố độc lập năm 1991, nền kinh tế ở Donbass đã suy giảm. "Trong thập niên 90, vùng Donbass ghi nhận sự sa sút về kinh tế", Rory Finnin - phó giáo sư nghiên cứu về Ukraine, tại Đại học Cambridge (Anh), nói với báo chí. Phó giáo sư Finnin cho biết, sự suy giảm mức sống và nạn đói tràn lan đã ảnh hưởng đến Donbass. 

Theo CNN, sự thịnh vượng tại Donbass có thể lung lay, nhưng phần lớn người dân nơi đây có một điểm rất khó thay đổi, đó là kiên quyết muốn "ly khai" khỏi Ukraine. 

Sức hút từ ngành công nghiệp ở Donbass đã hấp dẫn nhiều người từ khắp đông Âu tới đây làm ăn trong thế kỷ qua. Donbass có mối quan hệ kinh tế và xã hội chặt chẽ với nước láng giềng Nga cũng như phần còn lại của Ukraine. Nhưng khác với miền tây và miền trung Ukraine, những nơi trong lịch sử từng đổi chủ giữa nhiều đế chế châu Âu, Donbass phần lớn chịu sự ảnh hưởng từ Nga. Tiếng Nga vẫn là ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi nhất ở Donbass, không giống khu vực phía tây Ukraine. 

Các thành phố ở Donbass nằm "cách xa các trung tâm và thành phố lớn" ở miền trung và tây Ukraine. Điều này khiến nền chính trị thân châu Âu, chịu ảnh hưởng từ phương Tây không được chấp nhận ở Donbass, theo chuyên gia Dobczansky. 

Khoảng cách xa xôi khiến Donbass dường như "mất kết nối" với thủ đô Kiev và các đô thị khác, đồng thời làm nảy sinh một loạt các phong trào ly khai địa phương. 

Vùng Donbass có ý nghĩa như thế nào với ông Putin?

Moscow có thể coi Donbass là "vùng đệm" trong trường hợp NATO và Mỹ triển khai vũ khí hoặc đặt căn cứ quân sự ở Ukraine, đe dọa an ninh biên giới Nga. Ảnh minh họa: Getty.

Theo CNN, Donbass vẫn có một vị trí trong tâm trí của giới lãnh đạo Nga. 

Rory Finnin - phó giáo sư nghiên cứu về Ukraine, tại Đại học Cambridge (Anh) - cho rằng, các thành phố của Donbass như Lugansk hay Donetsk "là các địa điểm mà người Nga có thể nhìn thấy một phiên bản nào đó của họ". Theo ông Finnin, điều này có thể tồn tại trong thế giới quan của ông Putin. 

Markian Dobczansky, một chuyên gia tại Viện nghiên cứu Ukrainian, thuộc Đại học Harvard (Mỹ), cho rằng: "Tính biểu tượng của Donbass vô cùng quan trọng. Đây từng là nơi cung cấp nguyên vật liệu thô cho toàn Liên Xô". 

Trong bối cảnh đó, ông Putin đã tập trung lực lượng để kiểm soát vùng Donbass, nơi vẫn chưa hết ám ảnh vì xung đột từ năm 2014.

Ngoài ra, Nga có thể coi Donbass là “vùng đệm” quan trọng đối với an ninh trong bối cảnh NATO tìm cách mở rộng ảnh hưởng về phía đông, triển khai vũ khí ở Ukraine gây uy hiếp với biên giới Nga. Công nhận độc lập cho Donetsk và Luhansk (vùng Donbass) cũng tạo điều kiện cho Moscow có thể triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình tới miền đông Ukraine để bảo vệ những người gốc Nga sống tại đây.

Bên cạnh đó, kiểm soát toàn bộ vùng Donbass giúp Nga có một hành lang trên bộ, chạy dọc bờ biển phía tây nam Donetsk tới bán đảo Crimea, tạo điều kiện thuận lợi cho chiến dịch quân sự đặc biệt. 

Nguyễn Thái (t/h)