Thụy Sĩ sẽ trục xuất hàng trăm nhà khoa học Nga

Hàng trăm nhà nghiên cứu người Nga làm việc tại phòng thí nghiệm vật lý hạt CERN ở Thụy Sĩ sẽ phải rời khỏi nước này vào cuối năm nay.

Tạp chí Nature đưa tin hôm 18/9.

Tổ chức Nghiên cứu Hạt nhân châu Âu (CERN) có kế hoạch chấm dứt thỏa thuận hợp tác với Nga vào ngày 1/12. Theo đó, CERN cấm tất cả các nhà khoa học có liên hệ với Moscow vào trụ sở của tổ chức này. Theo báo cáo, các nhà khoa học Nga cũng sẽ bị tước mọi giấy phép cư trú tại Pháp hoặc Thụy Sĩ mà họ hiện đang có.

CERN đã công bố kế hoạch cắt đứt quan hệ với các chuyên gia Nga vào đầu năm nay. Tổ chức này vào tháng 12/2023 đã quyết định không gia hạn thỏa thuận hợp tác với Nga. Thỏa thuận hiện tại sẽ hết hạn vào ngày 30/11/2024. Vào tháng 3, người đứng đầu Bộ phận Quan hệ truyền thông của CERN cho biết tổ chức này vẫn còn "gần 500 chuyên gia có liên hệ với bất kỳ tổ chức nào của Nga", đồng thời nói thêm rằng không ai trong số họ có thể làm việc tại CERN sau khi thỏa thuận hết hạn.

Tổ chức CERN bắt đầu hợp tác với Liên Xô vào năm 1955. Nga đã nộp đơn xin làm thành viên liên kết vào năm 2012 nhưng đã rút đơn sau 6 năm và vẫn giữ tư cách quan sát viên kể từ đó. Vào tháng 3/2022, CERN đã đình chỉ tư cách quan sát viên này để ứng phó với việc Nga bắt đầu triển khai chiến dịch quân sự tại Ukraine.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đến thăm Viện nghiên cứu hạt nhân chung (JINR) vào tháng 6 (Ảnh: ITAR-TASS)

Nga đã đóng góp tài chính cho tổ chức này và giúp xây dựng máy Large Hadron Collider - máy gia tốc hạt lớn nhất và mạnh nhất thế giới, đã đạt được những gia tốc hạt đầu tiên vào năm 2010. Máy gia tốc hạt lớn này đã cho phép các nhà khoa học xác nhận sự tồn tại của boson Higgs - hạt cung cấp khối lượng cho các hạt khác như electron và quark.

Theo Nature, việc Nga không còn đóng góp vào quá trình nâng cấp cường độ cao của máy gia tốc hạt lớn dự kiến vào năm 2029 sẽ khiến CERN thiệt hại khoảng 40 triệu Franc Thụy Sĩ (47 triệu USD). Ông Hannes Jung - nhà vật lý hạt tại chương trình máy gia tốc hạt tuần hoàn Electron Synchrotron của Đức ở Hamburg, người cũng làm việc với CERN - cho biết quyết định cắt đứt quan hệ với Nga cũng đồng nghĩa với việc nghiên cứu khoa học của tổ chức này bị thụt lùi.

CERN kỳ vọng sẽ tiếp tục làm việc với Viện nghiên cứu hạt nhân chung (JINR) - một trung tâm nghiên cứu liên chính phủ nằm gần thủ đô Moscow, nơi vận hành máy gia tốc hạt lớn Hadron riêng của mình, mặc dù quy mô nhỏ hơn. Tổ chức này lập luận rằng thỏa thuận của họ với JINR là tách biệt với thỏa thuận với nhà nước Nga. Tuy nhiên, quyết định trên vẫn vấp phải sự lên án từ Ukraine - một thành viên liên kết của CERN.

Quỳnh Chi