Thấy gì khi nợ của Nga giảm kỷ lục thời cấm vận?

Năm 2018, nợ quốc gia của Nga giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 10 năm qua

Sputnik ngày 22/1/2019 dẫn báo của Ngân hàng Trung ương Nga về tình hình nợ quốc gia của nước này trong năm 2018, cho thấy tổng nợ quốc gia của Nga đã sụt giảm mạnh.

Theo đó trong năm 2018, nợ quốc gia của Nga giảm 64,4 tỷ USD, giảm 12,4% so với năm 2017. Tổng nợ quốc gia của Nga tính đến ngày 1/1/2019 là 453,7 tỷ USD. Đây là mức thấp nhất trong 10 năm qua.

Góp phần vào giảm nợ quốc gia trong năm 2018 có cả tài chính công lẫn tài chính doanh nghiệp. Nghĩa là cả hai lĩnh vực thể chế và phi thể chế của nền kinh tế Nga đều góp phần làm giảm nợ vay, báo cáo của Ngân hàng Trung ương Nga cho biết.


Như vậy, nợ quốc gia của Nga đã liên tục giảm kể từ năm 2014, khi các lệnh trừng phạt-cấm vận của Mỹ-phương Tây đối với các thực thể của Nga lần đầu được đưa ra, sau "sự kiện Crimea".

Nhiều nhận định cho rằng trừng phạt-cấm vận đã hạn chế khả năng của các ngân hàng Nga có được những khoản tín dụng dài hạn ở nước ngoài, vì vậy, Nga không thể tăng nợ vay và đó là lý do quan trọng khiến nợ quốc gia của Nga không tăng.

Thực tế không hẳn như vậy. Bởi Moscow đã chủ động từ chối vay tiền của các định chế tài chính quốc tế, dù có nhiều lời mời. Chính Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế Christine Lagarde từng khuyên Nga nên vay tiền của IMF nhiều hơn.

Đại diện Ngân hàng Trung ương Nga đã từ chối lời mời của IMF vì cho rằng đầu tư cho tăng trưởng kinh tế đất nước bằng gia tăng nợ vay không phải là con đường tốt nhất, vì nợ càng lớn thì vấn đề phát sinh càng lớn, theo Reuters.

Một năm trước, tổng nợ nước quốc gia của Nga tính đến ngày 1/1/2018 đạt 518,1 tỷ USD. Nếu so sánh thì quá nhỏ so với 7.500 tỷ USD của Anh, 5.000 tỷ USD của Pháp, 4.800 tỷ USD của Đức và con số khổng lồ 21.000 tỷ USD của Mỹ.

Tổng nợ quốc gia của Nga tính đến đầu quý I/2018 chỉ chiếm 33% GDP, giảm 7% so với cùng kỳ của năm 2017. Vậy nhưng đến quý I/2019 thì nợ quốc gia của Nga chỉ còn chiếm 29,04% GDP, giảm 12,4% so với cùng kỳ năm 2018.

Còn nếu tính theo chỉ số PPP thì tổng nợ quốc gia của Nga tính đến ngày 1/1/2019 chỉ chiếm khoảng 25% quy mô nền kinh tế. Bởi nợ nước ngoài của Nga rất thấp - kể cả nợ chính phủ và nợ doanh nghiệp.

Về cơ cấu nợ thì phần lớn nghĩa vụ nợ quốc gia của Nga là thuộc về lĩnh vực tư nhân, chiếm khoảng 85,4%, nợ của các cơ quan chính phủ và Ngân hàng Trung ương Nga chỉ chiếm khoảng 14,6%. 

Giới chuyên gia tài chính cho rằng tổng nợ quốc gia của Nga đã thấp hơn quỹ dự trữ vàng và ngoại tệ của nước này. Điều đó có nghĩa hệ thống tài chính Nga có thể giải quyết vấn đề nợ quốc gia bất cứ lúc nào, nếu tình hình biến chuyển xấu.

"Nhiều quốc gia đang có hướng đi không an toàn khi chọn tăng trưởng bằng gia tăng nợ nước ngoài, điều này có tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Ở Nga nguy cơ này không tồn tại", chiến lược gia tiền tệ Alexander Yegorov phân tích.

Đáng nói là không gia tăng nợ - nhất là nợ công - nhưng chính phủ Nga vẫn đảm bảo khả năng cân bằng ngân sách. Thậm chí năm 2018, Nga đã có thặng dư ngân sách - lần đầu tiên trong vòng 7 năm - theo tính toán lên tới 27 tỷ USD.

Thấy gì khi nợ của Nga giảm nhanh trong thời cấm vận?

Giới chuyên gia kinh tế phương Tây nhận định rằng nợ quốc gia của Nga không tăng không hẳn là lợi điểm. Bởi điều đó sẽ khiến nền kinh tế tại xứ sở bạch dương thiếu những khoản vốn cần thiết cho tăng trưởng.

Tuy nhiên, theo đánh giá của các định chế tài chính quốc tế thì tổng đầu tư xã hội của nước Nga năm 2018 lên tới gần 2.500 tỷ USD, tương đương 160% GPD. Nghĩa là Nga không thiếu vốn đầu tư.

Chính điều đó giúp cho hoạt động kinh tế tại xứ sở bạch dương trở nên nhộn nhịp hơn. Nhiều dự án mới được thiết lập và triển khai, nhiều dự án đang triển khai được mở rộng, nhiều công trình kinh tế trọng điểm được hoàn thành trước thời hạn.

Nhà máy khí tự nhiên hoá lỏng khổng lồ Yamal LNG đưa dây chuyền thứ 3 vào vận hành sớm hơn 1 năm hay cầu Kerch nối Crimea với Bắc Caucasus được khánh thành sớm gần 1 năm so với kế hoạch...là những biểu hiện của việc "Nga không thiếu tiền".

Theo giới phân tích, thực tế đã chứng minh quyết định của Tổng thống Putin và các quyết sách của chính phủ Nga đã tạo hiệu ứng xã hội tích cực, tạo động lực để người dân và doanh nghiệp tăng cường nguồn lực cho đầu tư sản xuất - kinh doanh.

Thứ nhất, thực hiện chính sách tiếp cận toàn diện và thận trọng đối với hệ thống tài chính, giúp tăng khả năng chống chịu của nền kinh tế quốc gia. Điều này giống như tạo ra một rào chắn vững chắc cho hệ thống doanh nghiệp Nga.

Khi tài chính doanh nghiệp vững vàng thì tài chính công chắc chắn sẽ ổn định. Bởi khi đó sẽ có 2 lợi điểm : Một là thu ngân sách đảm bảo và Hai là sự hỗ trợ của chính phủ cho hệ thống doanh nghiệp sẽ giảm thiểu.

Đây chính là lý do giúp ngân sách Nga thặng dư kỷ lục và quỹ dự trữ ngoại hối của Nga tăng nhanh, mà nợ quốc gia lại giảm liên tục, bất chấp Mỹ-phương Tây liên tục gia tăng trừng phạt-gia hạn cấm vận.

Thứ hai, chọn nâng cao sức mua cho đồng nội tệ, qua đó giúp gia tăng lợi suất cho đồng tiền quốc gia là quyết định chuẩn xác, khi nó đảm bảo tăng trưởng thực chất - đảm bảo bảng cân đối tài chính của doanh nghiệp luôn "sạch".

Khi chính phủ Nga thực hiện chính sách kích thích sản xuất trong nước thay thế hàng nhập khẩu thì việc nâng sức mua cho ruble đã giúp cho hệ thống doanh nghiệp Nga giảm thiểu rủi ro vì nhu cầu ngoại tệ giảm - nhất là USD.

Khi lợi suất đồng đồng ruble gia tăng đã tạo sự cộng hưởng, giúp cho doanh lợi của doanh nghiệp Nga được tối đa hoá. Vì vậy, không bất ngờ khi lợi nhuận doanh nghiệp Nga thời cấm vận là mơ ước của doanh nghiệp phương Tây, theo Reuters.

Nâng cao sức mua và gia tăng lợi suất cho đồng ruble, trong khi không vay nợ nước ngoài, đã đảm bảo dòng lợi ích Nga không chảy ra khỏi biên giới nước Nga. Vì theo giới chuyên gia, mọi lợi ích của các định chế tài chính quốc tế luôn chảy về Mỹ.

Thứ ba, gia tăng lợi ích tại nước Nga, qua đó chủ động đã tạo ra sức hút với doanh nghiệp và giới đầu tư nước ngoài - nhất là doanh nghiệp Mỹ và phương Tây - từ đó kéo nguồn lực từ bên ngoài vào phục vụ cho tăng trưởng kinh tế Nga.

Reuters cho biết: "Mặc dù Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế Nga từ năm 2014, nhưng các tập đoàn lớn của Mỹ, như Pepsi, McDonald's... vẫn coi Nga là một thị trường tăng trưởng lợi ích mạnh mẽ".


Trong năm 2017, chỉ riêng các công ty niêm yết công khai của Mỹ đã tạo ra hơn 90 tỷ USD doanh thu từ Nga. Rõ ràng, lợi ích từ Nga - dù bị thu hẹp bởi trừng phạt - vẫn quá hấp dẫn với doanh nghiệp Mỹ và phương Tây.

Sang năm 2018, rất nhiều doanh nghiệp Mỹ và phương Tây đã tìm mọi cách phá rào trừng phạt, để đầu tư và tái đầu tư vào Nga, cộng hưởng nguồn lực tăng trưởng cho nước Nga, qua đó cũng góp phần vào việc giảm nợ quốc gia của Nga.

Còn nhớ cách nay tròn 1 năm, ngày 26/1/2018, tổ chức chuyên về đánh giá và xếp hạng tín dụng Moody's đã có thay đổi trong đánh giá về kinh tế Nga, từ đó có thay đổi trong xếp hạng đối với kinh tế - tài chính Nga.

“Moody's thay đổi quan điểm về xếp hạng tín dụng dài hạn và xếp hạng tín nhiệm dài hạn của Nga từ ổn định lên tích cực. Moody's xác nhận xếp hạng tín dụng dài hạn của Nga lên Ba1 và ngắn hạn là Not Prime (NP) ", thông cáo của "Moody's ghi rõ.

Trong một quyết định liên quan, Moody's cũng nâng trần nợ nước ngoài của Nga từ Ba1/NP lên Baa3/P-3, phản ánh giảm bớt sự lo ngại chính phủ Nga có thể áp dụng các biện pháp kiểm soát vốn hoặc các khoản dự trữ ngoại hối khác.

Bên cạnh đó Moody's cũng tăng trần rủi ro đối với nợ quốc gia và tiền gửi bằng đồng nội tệ của Nga từ Baa3 lên Baa2, trong khi trần rủi ro cho tiền gửi bằng ngoại tệ vẫn được giữ ở mức Ba2/NP.

Trong suốt năm 2018, kinh tế - tài chính Nga đã phản ánh chính xác đánh giá của Moody's, mà nợ quốc gia giảm kỷ lục-thặng dư ngân sách đạt kỷ lục là kết quả rõ  nhất.

Vì vậy, có thể nhận diện người dân Nga giảm tín nhiệm Tổng thống Putin dường như chỉ là "sự hờn dỗi", chứ không phải lung lay niềm tin với nhà lãnh đạo.