Ngọn lửa vĩnh cửu bên tường thành Kremlin

Tổ hợp kiến trúc Mộ chiến sĩ vô danh chính thức được khánh thành ngày 8-5-1967, trong khu vườn Alexander, bên chân tường thành Kremlin, Nga.

Tường thành Kremlin

Ngọn lửa vĩnh cửu được truyền về Matxcơva từ Đài tưởng niệm Marsov ở Leningrad. Ngày ngày, luôn có hai quân nhân trẻ túc trực bên mộ, một tiếng đồng hồ được thay phiên một lần. Hàng năm, vào dịp lễ kỷ niệm chiến thắng phát xít Đức, nhiều lãnh đạo cấp cao, đoàn ngoại giao và người dân đến Mộ chiến sĩ vô danh ở Matxcơva đặt vòng hoa tưởng niệm các chiến sĩ vong trận của Liên Xô ngày trước.

Nhân dịp kỷ niệm 25 năm ngày đánh tan đội quân Đức quốc xã bao vây Matxcơva năm 1941, hài cốt của một chiến sĩ Hồng quân (không rõ danh tính) hy sinh khi tham gia trận chiến đẫm máu này (trên xa lộ Leningrad, cách trung tâm Matxcơva 41km), đã được đưa về chôn cất dưới chân tường thành Kremlin. Ngày 3-12-1966 (sau này, ngày này hàng năm được lấy là ngày Chiến sĩ vô danh), vào lúc 11 giờ 45 phút, một chiếc quan tài đựng hài cốt của người chiến sĩ vô danh được trang trọng đưa từ chiến trường xưa từ xa lộ Leningrad tiến vào nội thành Matxcơva trên chiếc xe kéo pháo. Trên đường phố Matxcơva, đội quân danh dự nghiêm trang bồng súng bước đều chậm rãi dọc hai bên cỗ quan tài được xe kéo đi chầm chậm. Các cựu binh chiến tranh Vệ quốc đi thành đoàn phía sau cỗ quan tài người đồng đội vô danh, vừa đi vừa không kìm được nước mắt. Khi cỗ xe đến gần tường thành Kremlin, đội quân nhạc tấu lên khúc nhạc tang bi tráng mà hào hùng. Sau khi quan tài được hạ huyệt, một loạt đại bác rền vang để đưa tiễn người chiến sĩ vô danh. Tất cả mọi hoạt động trên toàn Liên bang Xô Viết đều dừng lại trong 3 phút để mọi người yên lặng cúi đầu mặc niệm.

Ngọn lửa vĩnh cửu được thắp sáng ở điểm chính giữa của ngôi sao trên mộ Chiến sĩ vô danh.

Ngay bên trên nơi chôn cất người chiến sĩ vô danh, theo Nghị định của Đoàn Chủ tịch Xô Viết tối cao, chính quyền Liên Xô đã xây một ngôi mộ bằng đá hoa, bên trên đắp nổi ngôi sao 5 cánh. Bên cạnh ngôi mộ, trên bờ thành cao khoảng 0,5m có lá cờ Chiến thắng và một chiếc mũ sắt Hồng quân phiên bản 1941 (tất cả đều được làm bằng đồng). Trên mặt đá của ngôi mộ có khắc dòng chữ: “Anh là chiến sĩ vô danh, nhưng chiến công của anh là bất tử”. Ở bức tường đá bên trái ngôi mộ có dòng chữ: “Đời đời nhớ ơn những người đã hi sinh vì Tổ quốc”. Năm 2010, phía bên phải ngôi mộ, một bức tường thấp bằng đá hoa cương đỏ được dựng lên, ở cuối lối đi có 9 khối đá hoa màu đỏ thẫm, mỗi khối chứa một chiếc lọ đựng đất của các thành phố anh hùng thời Chiến tranh Vệ quốc (Leningrad, Kiev, Volgagrad, Odessa, Sevastopol, Minsk, Kerch, Novorossisk, Tula). Sau này, một khối đá nữa được bổ sung, chứa đất từ pháo đài anh hùng Brest. Trên mỗi khối đá đều có khắc tên thành phố anh hùng và hình ảnh ngôi sao vàng (Huân chương Anh hùng Liên Xô).

Năm 1975, tổ hợp điêu khắc đồng mô tả lá cờ và chiếc mũ sắt phiên bản năm 1941 được bổ sung cành nguyệt quế (biểu tượng của chiến thắng), cũng làm bằng đồng.  Năm 1997, theo Nghị định của Tổng thống Nga Yeltsin, hai bên Mộ chiến sĩ vô danh ở Matxcơva người ta đã lập hai bốt gác bằng kính. Hai người lính được điều từ Trung đoàn Kremlin (hay còn gọi Trung đoàn Tổng thống) đứng trực trong bốt gác từ 8:00 đến 20:00 mỗi ngày, mỗi giờ được đổi gác một lần. Vào các dịp lễ lớn hoặc những trường hợp đặc biệt quan trọng, việc trực mộ được thực hiện suốt ngày đêm, nhưng vẫn theo quy định thay phiên gác mỗi giờ một lần.

Điện Kremlin.

Từ năm 2009, theo Nghị định của Tổng thống Putin, Mộ chiến sĩ vô danh Matxcơva được đưa vào Danh sách Di sản văn hóa - lịch sử của nước Nga. Cũng trong năm 2009, Chính phủ Nga có quyết định sửa chữa, nâng cấp một số hạng mục trong tổ hợp Mộ chiến sĩ vô danh. Ngọn lửa vĩnh cửu được tạm dời tới Đồi tưởng niệm trong Công viên Chiến thắng, đến ngày 23-2-1010, ngọn lửa được được đưa về vị trí cũ trên ngôi mộ.

Ở các nước trên thế giới, mộ chiến sĩ vô danh là biểu tượng lòng biết ơn đối với những người lính đã hi sinh vì Tổ quốc. Ngôi mộ chiến sĩ vô danh đầu tiên trên thế giới được lập ở Paris vào năm1920, để tưởng nhớ những người lính Pháp tử trận trong chiến tranh thế giới lần thứ nhất. Ở nước Nga Xô Viết, đài tưởng niệm các binh sĩ công nông đã ngã xuống trong Cách mạng tháng Hai, Cách mạng tháng Mười và Nội chiến sau Cách mạng (giữa Hồng quân và Bạch vệ) đã được lập ở vườn Marsov thuộc Petrograd (sau là Leningrad và hiện tại là St Peterburg) vào  năm 1919, ngọn lửa vĩnh cửu được thắp sáng ở nơi đây từ năm 1957. Các công trình tưởng niệm những chiến sĩ vô danh trong cuộc chiến tranh Vệ quốc vĩ đại đã được xây dựng và tôn tạo tại hàng nghìn thành phố của Liên Xô trước đây, trong đó có hàng trăm mộ chiến sĩ vô danh cùng ngọn lửa vĩnh cửu.

Từ nhiều thập niên trở lại đây, đã thành truyền thống văn hóa của người Nga, rất nhiều đôi vợ chồng trong ngày cưới đã đến trước Mộ chiến sĩ vô danh (không chỉ ở Matxcơva mà trên khắp nước Nga) thắp nến tỏ lòng biết ơn đối với những những người đã ngã xuống để họ có được hạnh phúc ngày hôm nay.

Thu Hà