Kinh tế Trung Quốc có triệu chứng khủng hoảng

Năm 2015 được đánh giá là một năm đầy khó khăn cho nền kinh tế Trung Quốc khi phải đứng trước hàng loạt các vấn đề không dễ giải quyết, từ tái cơ cấu thể chế chính trị lẫn tìm ra một hướng đi mới cho nền kinh tế số một Châu Á này.


Người Trung Quốc hẳn sẽ còn nhớ rất lâu khoảng thời gian hiện tại, khi Trung Quốc được xem là đang tái hiện lại khung cảnh trước thềm cuộc cải cách mở cửa đưa nước này trở thành một cường quốc kinh tế của Đặng Tiểu Bình cách đây ba thập kỷ. 

Trung Quốc ở thời điểm hiện tại cũng có hoàn cảnh tương tự như khi đó, đó là hướng đi quen thuộc của kinh tế đã tới giới hạn, cần có một lời giải mới cũng như các trục trặc trong hệ thống vận hành bộ máy chính trị và kinh tế.

Chủ tịch đương nhiệm Tập Cận Bình cũng đang được so sánh với Đặng Tiểu Bình, người đã mở cửa Trung Quốc ba thập kỷ trước. Nếu như ông Đặng loại trừ bè lũ bốn tên đứng đầu là Giang Thanh, vợ của Mao Trạch Đông để cải cách Trung Quốc, thì ông Tập cũng vừa hoàn tất bộ tứ của riêng mình bao gồm Bạc Hy Lai, Từ Hải Hậu, Chu Vĩnh Khang và Lệnh Kế Hoạch. 

Giới phân tích cho rằng sở dĩ Tập khẩn trương như thế vì Trung Quốc và nền kinh tế nước này đang không còn nhiều thời gian.

Những kết quả không lấy gì làm lạc quan về kinh tế liên tục xuất hiện và đổ về Bắc Kinh với tần suất không nhỏ. Bắc Kinh đang bị ví như vùng trũng để các dòng nước là các tin tức bi quan về kinh tế dồn về. 

Trong đó, tốc độ tăng trưởng của cả năm 2014 của Trung Quốc sẽ chỉ đạt 7,5%, mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây, đó là chưa kể số liệu đang chỉ ra rằng kinh tế Trung Quốc chưa chắc đã đạt mức tăng trưởng ấy và chính phủ nước này đang phải sử dụng một cách tính khác với thường lệ để có được con số chỉ tiêu đề ra.

Nếu như con số 7,5% đã được các chuyên gia dự đoán từ trước như một sự chậm lại thường thấy của bất cứ nền kinh tế nào phát triển quá nóng trong một thời gian dài, các chỉ số cụ thể hơn lại đang chỉ ra những vấn đề phức tạp và nguy hiểm hơn. Nợ công quốc gia của Trung Quốc, trong đó nợ công của các địa phương chiếm đa số, đã suýt soát chạm mốc cảnh báo là 60% trong bối cảnh Bắc Kinh không kiểm soát được mức vay nợ của các địa phương.

Thị trường chứng khoán đang có nguy cơ của bong bóng kinh tế ảo, trong khi nợ xấu của hệ thống ngân hàng đang bị bưng bít khiến Trung Quốc đang là một đối tượng tiềm năng của một cuộc khủng hoảng do vỡ bong bóng kinh tế như Nhật Bản.

Larry Summers và Marc Faber vì thế cho rằng, nếu không có biện pháp xử lý, Trung Quốc có thể chỉ đạt mức tăng trưởng 4-5% trong năm 2015, đồng nghĩa với một cuộc khủng hoảng. Hệ thống tài chính với nhiều yếu điểm cũng khiến cho việc ngân hàng trung ương Trung Quốc giảm lãi suất để kích thích tăng trưởng kinh tế hồi tháng 11 không có nhiều hiệu quả. Hầu hết các doanh nghiệp vay tiền là để thanh toán các khoản nợ hơn là nâng cao mức sản xuất.

Đó cũng chưa phải là tin xấu cuối cùng trong năm 2014 với Trung Quốc. Báo cáo ngày hôm qua cho thấy lợi nhuận công nghiệp của nước này bị sụt giảm mạnh nhất trong vòng 27 tháng gần đây, với mức giảm 4,2% trong tháng 11. Việc lợi nhuận công nghiệp suy giảm là một đòn mạnh giáng vào chính sách nới lỏng lãi suất để kích thích sản xuất và tiêu dùng của chính phủ Trung Quốc vốn là điều đã được giới phân tích dự báo trước. 

Theo đó, vấn đề lớn nhất của nền kinh tế Trung Quốc hiện tại là tổng cầu quốc nội đã bắt đầu đạt mức bão hòa, sẽ rất khó để kích cầu sản xuất và tiêu dùng khi thu nhập hộ gia đình Trung Quốc không được cải thiện nhiều.

Kịch bản mà giới phân tích dự đoán cho nền kinh tế Trung Quốc trong năm 2015 vì thế không lấy gì làm sáng sủa. Đa số nghiêng về phương án nếu chính phủ Trung Quốc không có những chính sách cải thiện kinh tế mạnh mẽ như thủ tướng Shinzo Abe đang làm với Nhật thì nhiều khả năng kinh tế Trung Quốc sẽ giậm chân tại chỗ trong năm 2015. 

Kịch bản xấu nhất cũng không bị loại trừ, theo đó kinh tế Trung Quốc sẽ rơi vào khủng hoảng do sự đổ vỡ của hệ thống tài chính, và sẽ chỉ đạt mức tăng trưởng 4-5% trong năm mới, như Larry Summers và Marc Fabers đã dự đoán.