Điều lý thú về chiếc ấm samovar huyền thoại của Nga

Được coi là biểu tượng văn hóa của nước Nga, những chiếc ấm samovar cũng là một vật dụng quen thuộc với nhiều gia đình ở Việt Nam thời bao cấp.

Theo các nhà nghiên cứu, những chiếc ấm samovar đầu tiên có thể đã xuất hiện ở Nga vào cuối thế kỷ 13. Nhiều địa phương ở Nga sản xuất chiếc ấm này, nhưng nổi tiếng nhất là thành phố Tula, một trung tâm chế tác đồ kim khí ở nước Nga cổ.


Ban đầu, ấm samovar gần giống những ấm trà của người Anh. Đặc trưng của chúng là có một ống ở bên trong và một hộp gió, bên ngoài có tay cầm thay cho quai. Theo thời gian, đến thế kỷ 18 thì ấm samovar có hình dạng như bây giờ.


Hình dáng và kích thước ấm samovar Nga khá đa dạng, phổ biến là những loại ấm cao khoảng 45 cm dùng trong gia đình, nhưng cũng có những chiếc ấm rất lớn với đường kính từ 60 cm đến 1 mét. Ngoài mục đích đun nước, một số ấm có thể được dùng để nấu nướng.


Ấm được làm bằng kim loại dày để giữ nhiệt. Thời xưa, người ta đổ nước vào ấm rồi đốt than hoặc củi trong đường ống thẳng đứng giữa ấm. Ống bị đốt nóng sẽ làm sôi nước dùng pha trà. Nước nóng được rót vào bình trà qua vòi ấm. Sau khi pha, bình trà được đặt trên nắp ấm để giữ nhiệt.


Đối với người Nga, hình ảnh chiếc ấm samovar là biểu tượng cho cuộc sống gia đình nồng ấm, lòng hiếu khách và cả sự thịnh vượng. Theo truyền thống, người phụ nữ trong gia đình thường là người rót trà tiếp khách.


Một số gia đình sử dụng hai loại ấm samovar. Một loại trơn không trang trí cầu kỳ được dùng hàng ngày, loại kia trang trí rực rỡ, thường được dùng trong các lễ hội hoặc các buổi tiệc trọng đại.


Từ thời Liên Xô, ấm samovar được sản xuất đại trà bằng máy móc và đun bằng điện thay cho than củi. Đây là một món quà lưu niệm đặc sắc mà nhiều thế hệ du học sinh, cán bộ Việt Nam mua về cho gia đình khi có dịp học tập, công tác ở Liên Xô giai đoạn trước thập niên 1990...

T.B (tổng hợp)