Chuyên gia: Hiệp ước hòa bình là tham vọng của phía Tokyo, không phải lợi ích của Moskva

© Sputnik / Andrej Shapran

Chuyên gia lưu ý rằng, một mặt, các Thủ tướng Nhật Bản trước đây cũng từng đưa ra những tuyên bố tương tự, và mặt khác, đây là một trong những mục tiêu chính sách đối ngoại của Nhật Bản.

Ông Mileev mô tả Thủ tướng Takaichi là cựu thành viên trong phe của Abe Shinzo và là người nhất quán theo đuổi đường lối chính sách tập trung của ông ta.

Chuyên gia nhắc lại rằng ông Abe từng quyết tâm giải quyết vấn đề này trong khuôn khổ ngoại giao của Tokyo, cụ thể là bằng cách thiết lập quan hệ láng giềng tốt đẹp với Nga như một công cụ chính sách đối ngoại Nhật Bản.

Tuy nhiên, ông Mileev chỉ ra hai khía cạnh quan trọng: bà Takaichi sẽ khẳng định vị thế vững chắc của mình trên cương vị Thủ tướng như thế nào và quan hệ với Hoa Kỳ sẽ phát triển ra sao. Chuyên gia giải thích rằng liên minh với Hoa Kỳ chắc chắn sẽ vẫn là nền tảng trong chính sách đối ngoại của Nhật Bản, như các Thủ tướng trước đây đã tuyên bố, và chính bản thân bà Takaichi cũng đã đề cập. Tuy nhiên, theo ông, vì lợi ích an ninh của Nhật Bản - cả về quân sự lẫn năng lượng - quan hệ với Nga cũng nên là trọng tâm đối với giới lãnh đạo Nhật Bản.

"Liệu Tokyo sẽ tích cực đến mức nào trong vấn đề này vẫn còn là một câu hỏi lớn. Các cuộc đàm phán giữa Takaichi và Trump diễn ra như thế nào, và liệu họ có thể tìm được tiếng nói chung hay không, điều đó cũng có thể tác động nhất định đến quan hệ Nga-Nhật."

Ông Mileev nhấn mạnh rằng hiệp ước hòa bình chưa được ký kết là vấn đề đối với Nhật Bản nhiều hơn là đối với Nga. Ông thừa nhận rằng việc ký kết hiệp ước hòa bình chắc chắn sẽ củng cố quan hệ song phương và xóa bỏ một số rào cản tâm lý, nhưng như kinh nghiệm trước đây cho thấy, nhiều thỏa thuận khác nhau có thể đạt được mà không cần văn bản như vậy, nếu muốn. Đối với các chính trị gia Nhật Bản, văn kiện này rất quan trọng vì nó khẳng định vị thế của Nhật Bản là một trong những quốc gia hàng đầu thế giới, họ muốn xem hiệp ước như một thành tựu chứ không phải là quá khứ, hay thất bại của Nhật Bản. Nhưng điều này chắc chắn sẽ dẫn đến việc xem xét lại kết quả Thế chiến II. Nga hầu như không mấy quan tâm đến việc nhượng bộ Nhật Bản.

Hiệp ước Nga-Nhật

Bà Takaichi là người phụ nữ đầu tiên giữ chức Thủ tướng Nhật Bản. Bà có quan điểm cánh hữu. Bà từng phục vụ trong chính phủ của cố Thủ tướng Shinzo Abe, bắt đầu nhiệm kỳ đầu tiên của ông vào năm 2006. Ông Abe gọi bà là "ngôi sao của phe bảo thủ". Bản thân bà Takaichi coi "Bà đầm thép" Margaret Thatcher của Anh là chính trị gia lý tưởng của mình.
Bà cũng lên tiếng gay gắt về cuộc xung đột ở Ukraina, gọi đó là "nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng".

Quan hệ giữa Nga và Nhật Bản đã bị ảnh hưởng trong nhiều năm do không có hiệp ước hòa bình. Năm 1956, Liên Xô và Nhật Bản đã ký Tuyên bố chung, trong đó Liên Xô đồng ý xem xét khả năng trao trả quần đảo Habomai và Shikotan cho Nhật Bản sau khi ký kết hiệp ước hòa bình, trong khi số phận của đảo Kunashir và đảo Iturup không được đề cập đến. Liên Xô hy vọng rằng Tuyên bố chung sẽ giải quyết tranh chấp, trong khi Nhật Bản coi văn kiện này chỉ là một phần của giải pháp cho vấn đề, mà không từ bỏ yêu sách đối với tất cả các đảo.

Các cuộc đàm phán sau đó không mang lại kết quả, và hiệp ước hòa bình chấm dứt Thế chiến II chưa bao giờ được ký kết. Một số người cho rằng Hoa Kỳ đã phản đối nghiêm trọng, đe dọa rằng nếu Nhật Bản đồng ý chuyển giao chỉ hai trong số bốn hòn đảo, điều này sẽ ảnh hưởng đến quá trình trả lại Okinawa cho Nhật Bản (Hiệp ước Trả lại Okinawa cho Nhật Bản có hiệu lực vào năm 1972).

Lập trường của Moskva là các đảo này đã trở thành một phần của Liên Xô sau Thế chiến II, vì vậy chủ quyền của Nga đối với chúng là không thể bàn cãi.

Sau khi Nhật Bản áp dụng một số lệnh trừng phạt đối với Nga liên quan đến tình hình ở Ukraina, Bộ Ngoại giao Nga ra tuyên bố vào ngày 21 tháng 3 năm 2024 rằng để đáp trả những động thái không thân thiện của Tokyo, Moskva từ chối đàm phán hiệp ước hòa bình với Nhật Bản, chấm dứt chế độ miễn thị thực cho công dân Nhật Bản đến Quần đảo Nam Kuril và rút khỏi đối thoại với Nhật Bản về việc thiết lập hoạt động kinh tế chung tại Quần đảo Nam Kuril.