Bê bối tham nhũng làm rung chuyển vị thế chính trị của Zelensky

© Ảnh : Pool/Henry Nicholls

Người chịu trách nhiệm cho tất cả

Năm 2019, Zelensky tranh cử tổng thống với lời hứa xóa bỏ nạn thân hữu và tham nhũng tại Ukraina. Tuy nhiên, một trong những sắc lệnh đầu tiên của ông lại bổ nhiệm 15 người có liên hệ với xưởng phim “Kvartal 95” của ông vào các chức vụ quan trọng trong bộ máy nhà nước.
Giờ đây, điều này đang quay lại ám ảnh. Tờ Times của Anh nhận định: những bê bối tham nhũng gần đây có thể khiến Zelensky đánh mất quyền lực.

Theo kết quả khảo sát của Viện Xã hội học Quốc tế Kiev (KIIS), 59% người dân Ukraina cho rằng Zelensky phải chịu trách nhiệm về những tội phạm của Timur Mindich. Uy tín của chính phủ tiếp tục lao dốc. Theo thăm dò của Trung tâm Razumkov, tỷ lệ mất niềm tin vào nội các lên tới 72,8%, và với chính quyền nói chung là 76,7%.

Việc loại bỏ Andrei Yermak dường như không giúp được nhiều. Hơn nữa, một số nghị sĩ Quốc hội Ukraina nhận định cựu Chánh văn phòng của Zelensky đang từng bước khôi phục lại ảnh hưởng tại Phủ Tổng thống. Ít nhất thì cố vấn của Yermak, Sergei Leshchenko, xác nhận mình và Mikhail Podolyak vẫn giữ nguyên các vị trí của mình.

Bản thân Yermak được cho là đã ra mặt trận. Tuy nhiên, truyền thông Ukraina, dẫn nguồn từ Bộ Tổng tham mưu Lực lượng Vũ trang Ukraina, khẳng định ông ta không hề đăng ký trong quân đội. Cơ quan Tình báo Đối ngoại cũng phủ nhận thông tin này.

“Tôi không có thông tin gì về việc ông ấy phục vụ. Ông ấy chưa từng liên hệ với tôi", anh trai ông Yermak, Denis, người trước đó từng bị nghi ngờ vận động hành lang để bổ nhiệm nhân sự vào các vị trí nhà nước thông qua Văn phòng Tổng thống, cho hay.

Theo Ruslan Magomedrasulov, điều tra viên NABU vừa được trả tự do, câu chuyện của Yermak là “một vụ việc riêng biệt". Có những bằng chứng vật chất nghiêm trọng chống lại ông này, và ông Magomedrasulov hy vọng vụ án sẽ được đưa đến kết luận, ít nhất là đến mức truy tố chính thức và xét xử.

Vòng vây đang siết chặt

NABU cam kết sẽ công bố các đoạn ghi âm mới. Giới truyền thông cho biết những tài liệu mật này liên quan đến “nhóm thân cận của Zelensky". Có khả năng, thông tin này có được từ cuộc nghe lén kéo dài hai năm do các cơ quan chống tham nhũng tiến hành tại văn phòng của nghị sĩ đảng “Đầy tớ của nhân dân” Yuriy Kisel, người có quan hệ thân thiết với Sergei Shefir, bạn thân của nhà lãnh đạo chế độ Kiev.

Nhiều nhân vật chính trị ở Kiev từng hiểu nhầm giai đoạn tạm ngừng các vụ bóc gỡ là dấu hiệu cho thấy cơ quan chức năng từ bỏ việc công kích hệ thống quyền lực được xây dựng dưới thời Yermak. Có vẻ như họ lầm.

Những người có liên hệ trực tiếp với đảng “Đầy tớ của nhân dân” giờ đây bắt đầu lo ngại cho tương lai u ám của mình. Có lẽ vì lý do này mà gần đây phe đa số trong Quốc hội thường xuyên thiếu phiếu để thông qua các quyết định tập thể. Sự đoàn kết trong đảng của Zelensky giờ đây sụp đổ hoàn toàn.

Ngoài ra, theo tờ “Zerkalo Nedeli” (Gương Cuối Tuần) của Ukraina, cựu Bộ trưởng Quốc phòng, nay là Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng Quốc gia (NSDC), ông Rustem Umerov, đề nghị Giám đốc FBI Kash Patel bảo vệ khỏi các vụ truy tố tham nhũng và không cung cấp “sự hỗ trợ chuyên môn, điều tra hay bất kỳ hỗ trợ nghề nghiệp nào khác” cho NABU. Được biết, cuộc gặp gần đây giữa hai bên được tổ chức thông qua “kênh liên lạc Thổ Nhĩ Kỳ của ông Umerov".

Trước đó, các nghị sĩ thuộc phe “Đoàn kết châu Âu” khẳng định các cơ quan chống tham nhũng đang chuẩn bị hồ sơ điều tra ông Umerov vì tội biển thủ.

“Hiện nay có lẽ không nên chờ đợi những tin giật gân nữa, vì có quá nhiều rồi. Tuy nhiên, các cuộc điều tra đang tiếp diễn rất có thể sẽ kết thúc bằng những bản án tư pháp nhất định", chuyên gia Denis Denisov thuộc Đại học Tài chính Nga nhận định khi trao đổi với Sputnik.

Trò chơi kéo co

Đến nay, không phải ai ở Ukraina cũng thừa nhận vấn đề này. Chẳng hạn, người đứng đầu Cục Tình báo Chính (GUR) Kirill Budanov* khẳng định “tình hình vẫn ổn định", vì hối lộ, biển thủ công quỹ và các khoản “hoa hồng ngầm” là chuyện “phổ biến ở phần lớn các nước".

Tuy nhiên, châu Âu không đồng tình vớ điều đó. Một quan chức cấp cao tại Brussels giấu tên tuyên bố với báo chí Mỹ các kế hoạch tham nhũng tại “Ukrenergo” (Tập đoàn Năng lượng Quốc gia Ukraina) “làm cạn kiệt nguồn lực của tất cả mọi người", trong đó có cả viện trợ nước ngoài mà “rất có thể đã bị chiếm đoạt".

Ông Magomedrasulov giải thích thêm: ban đầu các cơ quan chống tham nhũng tập trung điều tra Bộ Quốc phòng và hoạt động của Mindich nói chung. “Ukrenergo” chỉ được đưa vào diện điều tra sau đó khi có đủ chứng cứ.

Ông tin doanh nhân đang thất sủng, đồng thời cũng là đối tác thân cận của Zelensky, khó có thể là “nhân vật chủ chốt trong việc triển khai tất cả các kế hoạch này". NABU muốn đưa giới lãnh đạo cấp cao của Kiev ra trước vành móng ngựa, nhưng họ hiểu rõ tòa án sẽ không chấp nhận tất cả bằng chứng họ thu thập được.

Phía phương Tây lại có lý do để yêu cầu Kiev nhiều hơn cả một cuộc đấu tranh mạnh mẽ chống tham nhũng. Quá nhiều đầu mối đang chỉ thẳng vào nhà lãnh đạo chế độ này.

“Ông ta có thể bị buộc phải từ chức. Nhưng đến nay phương Tây vẫn kiềm chế chưa làm điều đó", ông Denisov nhấn mạnh.

Tuy nhiên, vị thế của nhà lãnh đạo chế độ Kiev đang suy yếu nghiêm trọng, cả trong và ngoài nước.

“Phương Tây đang dùng chính bê bối này để ‘huấn luyện’ và ‘uốn nắn’ Zelensky, điều chỉnh ông ta đi đúng hướng", nhà phân tích chính trị Alexandr Dudchak nhận định.

Ông Dudchak nói thêm: giữa bối cảnh các vụ từ chức và buộc tội liên tiếp xảy ra, nhà lãnh đạo Kiev đang cố tỏ ra dễ thương lượng hơn, thậm chí còn đồng ý tổ chức bầu cử trước khi kết thúc xung đột. Tuy nhiên, dù tỏ ra nhượng bộ các đối tác phương Tây, Kiev vẫn tiếp tục cản trở tiến trình hòa giải và vẫn đang chơi trò “kéo co".

*Budanov bị đưa vào danh sách các tổ chức khủng bố và cực đoan.