Tuyên bố mới nhất của Nga và Mỹ về Hiệp ước hạt nhân New START

Washington nói rằng sẵn sàng đối thoại với Moscow về rủi ro hạt nhân mà không đề cập đến Ukraine. Trong khi đó, một quan chức an ninh cấp cao của Nga nêu điều kiện đàm phán với Mỹ về Hiệp ước New START.

Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga Dmitry Medvedev. Ảnh: Tass

Theo đài Sputnik, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga Dmitry Medvedev ngày 20/6 khẳng định, Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược mới (New START) chỉ có thể thực hiện được sau khi Mỹ từ chối cung cấp vũ khí cho Ukraine và ngăn cản Kiev gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Ông Medvedev cho rằng Mỹ khá nghiêm túc khi đề xuất Nga đàm phán về một hiệp ước mới, song vẫn tiếp tục cung cấp vũ khí cho Kiev.

Cùng ngày, đại diện Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng (NSC) cho biết, Washington sẵn sàng đối thoại với Moscow về các vấn đề rủi ro hạt nhân và kiểm soát vũ khí mà không liên quan đến cuộc xung đột Ukraine, đồng thời lưu ý thêm rằng Nhà Trắng chưa bao giờ liên kết những cuộc thảo luận này với cuộc xung đột ở Ukraine.

Theo quan chức Nhà Trắng, Mỹ cũng sẵn sàng thảo luận với Nga không chỉ về rủi ro hạt nhân mà còn về hình thức của thỏa thuận mới thay thế Hiệp ước New START và đã nhiều lần thông báo với Moscow về sự sẵn sàng của Washington. Tuy nhiên, các đề xuất của Mỹ đã bị Nga từ chối do nước này tiếp tục hỗ trợ Kiev.

Hồi đầu tháng này, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố Moscow có thể thực hiện những thay đổi đối với học thuyết hạt nhân, trong bối cảnh các cuộc thảo luận về khả năng hạ thấp ngưỡng sử dụng vũ khí hạt nhân.

Trong một diễn biến liên quan, Nga mới đây đã yêu cầu Mỹ loại bỏ tất cả vũ khí hạt nhân khỏi châu Âu và dỡ bỏ cơ sở hạ tầng để triển khai những vũ khí này.

Phát biểu tại cuộc họp báo ở Moscow hôm 19/6, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Maria Zakharova nói rằng vũ khí hạt nhân của Mỹ tạo ra vấn đề an ninh nghiêm trọng nhất ở châu Âu.

“Các yêu cầu của chúng tôi về vấn đề này vẫn không thay đổi, bao gồm việc rút tất cả vũ khí hạt nhân của Mỹ khỏi châu Âu cũng như tháo dỡ cơ sở hạ tầng triển khai vũ khí này” - hãng thông tấn Anadolu dẫn phát biểu của bà Zakharova tại cuộc họp báo cho hay.

Đồng thời, bà Zakharova cảnh báo nếu vũ khí hạt nhân của Mỹ được triển khai tới Bắc Âu, an ninh của các quốc gia sở hữu loại vũ khí này sẽ không hề mạnh hơn mà trái lại còn bị tổn hại.

Hiệp ước New START là gì?

Ngày 21/2/2023, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố Moscow đình chỉ tham gia Hiệp ước New START, nhưng sẽ không rút khỏi hiệp ước này.

New START là hiệp ước có tính ràng buộc pháp lý duy nhất còn lại về kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa Nga và Mỹ. Ảnh: AP

Người đứng đầu Điện Kremlin khẳng định, Nga sẽ xem xét cụ thể kho vũ khí không chỉ của Mỹ, mà còn của các cường quốc hạt nhân NATO khác, bao gồm Anh và Pháp, trước khi quyết định tiếp tục đàm phán về Hiệp ước New START.

New START là hiệp ước có tính ràng buộc pháp lý duy nhất còn lại về kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa Nga và Mỹ.

Năm 2010, Tổng thống Mỹ khi đó là Barack Obama và người đồng cấp Nga Dmitry Medvedev đã ký kết New START – hiệp ước giới hạn số lượng đầu đạn hạt nhân chiến lược mà Washington và Nga có thể triển khai. Nga và Mỹ hiện nay vẫn sở hữu khoảng 90% đầu đạn hạt nhân của toàn thế giới.

Theo thỏa thuận, Moscoww và Washington cam kết triển khai không quá 1.550 đầu đạn hạt nhân chiến lược và tối đa 700 tên lửa tầm xa và máy bay ném bom. 

Hiệp ước này cũng quy định việc giám sát chung kho vũ khí hạt nhân được triển khai của mỗi bên, cũng như điều phối thông qua một ủy ban tư vấn song phương. Theo đó, mỗi bên có thể tiến hành tới 18 cuộc thanh sát các địa điểm vũ khí hạt nhân chiến lược mỗi năm để đảm bảo bên kia không vi phạm các giới hạn của hiệp ước.

Hiệp ước có hiệu lực từ năm 2011. Đầu năm 2021, ngay sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhất trí gia hạn hiệp ước New START thêm 5 năm, tới năm 2026.

Nguyễn Phương