Từng là ''mỏ vàng'', Big Tech Trung Quốc không còn sức hút với tài năng trẻ

Các công ty công nghệ Trung Quốc vừa trải qua một năm đầy sóng gió khi Chính phủ nước này có một loạt động thái siết kiểm soát đối với lĩnh vực vốn được tự do “tung hoành” và tăng trưởng bùng nổ những năm qua. Theo tờ SCMP, 2021 đánh dấu bước ngoặt đối với sự phát triển của các công ty công nghệ lớn (Big Tech) của Trung Quốc...

 Các Big Tech Trung Quốc không còn là "mỏ vàng" với người lao động trẻ - Ảnh: SCMP

Xiang Zikui, nhân viên bộ phận game của một trong những công ty internet lớn nhất Trung Quốc, cho biết, cô thấy sốc khi nghe về các đợt sa thải hàng loạt của iQiyi – nền tảng được mệnh danh là Netflix của Trung Quốc.

Thuộc sở hữu của Baidu, từ đầu tháng 12/2021, iQiyi đã cắt giảm hơn 30% nhân sự tại một số bộ phận có chi phí cao, nằm trong kế hoạch sa thải kéo dài tới Tết Nguyên Đán của công ty này.

SA THẢI HÀNG LOẠT, KHÔNG CÒN LÀ "MỎ VÀNG"

Theo nguồn tin thân cận, nền tảng chia sẻ video ngắn Kuaishou cũng bắt đầu sa thải những nhân viên bị đánh giá thấp về hiệu quả công việc. Các nhân viên này được đền bù nghỉ việc dựa trên thâm niên, cộng với một tháng lương.

Cả hai công ty này đều không phải là đối tượng trực tiếp của chiến dịch siết quản lý kéo dài cả năm qua của Chính phủ Trung Quốc. Tuy nhiên, việc các công ty này sa thải hàng loạt nhân viên cho thấy môi trường chung khó khăn hơn đối với giới công nghệ do các quy định nghiêm ngặt hơn về nội dung và quyết liệt xử lý hành vi độc quyền.

 “Việc sa thải này phản ánh xu hướng chung của ngành. Hiện nay có nhiều quy định chặt chẽ trong nhiều mảng từ trò chơi cho tới quảng cáo trực tuyến và mọi thứ liên quan đến quyền riêng tư. Điều này khiến tôi cảm thấy như ngành công nghệ có thể đang gặp nút thắt cổ chai”, Xiang nhận xét.

Sự thay đổi trong lĩnh vực công nghệ tại Trung Quốc diễn ra đột ngột sau cả thập kỷ tăng trưởng ngoạn mục nhờ quy định thông thoáng và tín dụng dễ dàng.

Với những lao động chất lượng cao, vốn xuất thân từ các đại học lớn trong nước và từng được của các hãng công nghệ tranh giành, các công ty công nghệ lớn giờ đây không còn là "mỏ vàng".

“Hiện nay, nhiều người quanh tôi nói rằng các công ty internet không còn là lựa chọn nghề nghệp hàng đầu của họ nữa. Nhiều người bây giờ thích làm việc cho các công ty nhà nước hơn hoặc thi công chức”, Xiang cho biết.

Theo một khảo sát của nền tảng tìm việc Lagou, chưa đến 50% người tham gia kỳ vọng sẽ nhận được tiền thưởng cuối năm. Một báo cáo công bố vào tháng 12/2021 của Lagou cho thấy trong tháng 11, nhu cầu tìm việc tại các công ty internet lớn tại Trung Quốc đã giảm 26% so với cùng kỳ năm trước.

Dù nhiều nhân viên tại các Big Tech Trung Quốc chia sẻ với SMCP rằng công việc hàng ngày của họ không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi các quy định mới của chính phủ, nhiều người trong số họ đang đánh giá lại định hướng nghề nghiệp tương lai của mình.

Feng Xing, một kỹ sư phần mềm làm việc cho một công ty nhà nước tại Thành Đô, Tứ Xuyên, cho biết công ty của anh gần đây có thêm nhiều người đến từ các công ty công nghệ lớn.

Việc sa thải hàng loạt tại các hãng công nghệ Trung Quốc phản ánh xu hướng chung của ngành - Ảnh: Getty Images

Theo Feng, một nhân tố thúc đẩy làn sóng này là luật bất thành văn về mức tuổi trần 35 trong lĩnh vực công nghệ mà ở đó, những người trên 35 tuổi thường ít được nhà tuyển dụng để mắt và có nguy cơ bị sa thải trong các đợt cắt giảm chi phí, trừ phi họ là quản lý cấp cao.

Ở một số mảng ngách, tình hình thậm chí tồi tệ hơn.

Kelly Huang, một nhân viên ngoài 30 tuổi từng làm việc cho một trong những nền tảng phát trực tuyến (livestream) hàng đầu Trung Quốc, cho biết việc chính phủ siết quản lý ngành công nghệ gần như dập tắt ý định tham gia lĩnh vực livestream của bất kỳ ai. Điều này trái ngược hoàn toàn với tình hình sôi động với sự phát triển dường như vô hạn của lĩnh vực này khi Kelly gia nhập công ty và năm trước.

Lĩnh vực livestream liên tục hứng chịu các biện pháp xử lý mạnh tay của nhà chức trách Trung Quốc liên quan tới nội dung nhạy cảm và hành vi trốn thuế của những người có tầm ảnh hưởng trên các nền tảng livestream. Đầu tháng 12/2021, Huang Wei, được biết đến với cái tên Viya trên cộng đồng mạng, nhận án phạt kỷ lục 1,34 tỷ nhân dân tệ (210 triệu USD) vì tội trốn thuế. Theo sau đó là hàng loạt án phạt khác với những người livestream có tầm ảnh hưởng lớn trên các nền tảng bán hàng hàng đầu.

“Tôi không nói rằng đang có làn sóng nghỉ việc của nhân viên tại công ty mình, nhưng có vẻ như tất cả mọi người đều đang cầm chừng. Vấn đề quan trọng nhất với ban lãnh đạo bây giờ là làm sao để tìm ra nguồn doanh thu mới và thúc đẩy tăng trưởng để lấp dầy khoảng trống do mất doanh thu từ các lĩnh vực đang bị siết quản lý”, Kelly nói.

Kelly chia sẻ rằng triển vọng u ám của ngành cô mất tinh thần và cuối cùng đã quyết định nghỉ việc và đầu quân cho một công ty về phần cứng.

NGƯỜI DÙNG CŨNG PHẢI THAY ĐỔI HÀNH VI

Tuy nhiên, không chỉ người lao động bị ảnh hưởng bởi các quy định nghiêm ngặt mới của Bắc Kinh trong năm 2021, người sử dụng dịch vụ internet cũng phải thay đổi hành vi.

Tháng 8/2021, nhà chức trách Trung Quốc ra lệnh cấm người dưới 18 tuổi chơi video game hơn 3 giờ mỗi tuần, kèm theo việc siết chặt phát hành video game mới tại nước này. Bắc Kinh nhiều lần nhấn mạnh mục tiêu ngăn chặn tình trạng nghiện chơi game và thúc đẩy việc tiếp cận các nội dung tích cực trong giới trẻ.

Chính phủ Trung Quốc cũng ban hành nhiều quy định để siết quản lý nội dung trực tuyến nhằm thúc đẩy việc tuân thủ và quảng bá các giá trị văn hóa tích cực.

Xiuli Zhou, một người dùng internet tại Thượng Hải cho biết trong năm qua, cô cảm thấy việc kiểm soát nội dung trực tuyến đã được thắt chặt đáng kể. Là người dùng tích cực trên nền tảng mạng xã hội Douban - nơi cư dân mạng thảo luận về phim, sách và các vấn đề thời sự, Zhou cảm thấy khó giao tiếp hơn với những người dùng khác sau khi nền tảng này tạm dừng chức năng trả lời bình luận trong các nhóm thảo luận.

Hồi tháng 9, Douban đã thạm dừng chức năng trả lời trong một tuần vì “lý do kỹ thuật”, nhưng người dùng internet đồn đoán rằng nền tảng này làm vậy để đáp ứng các quy định mới của Bắc Kinh. 

Người dùng internet Trung Quốc cũng chịu ảnh hưởng lớn trước các quy định mới nghiêm ngặt hơn của nhà chức trách - Ảnh: AFP

Đầu tháng 12/2021, Douban, cùng với 105 ứng dụng khác, đã bị loại bỏ khỏi các cửa hàng ứng dụng vì vi phạm quy định về quyền riêng tư sau khi bị phạt vì “tiết lộ thông tin trái pháp luật”.

Cũng trong tháng này, cơ quan quản lý không gian mạng Trung Quốc (CAC) - cơ quan giám sát internet quyền lực tại Trung Quốc, cho biết đã triệu tập và phạt nền tảng mạng xã hội Weibo – thường được gọi là Twitter của Trung Quốc – vì liên tục cho phép truyền bá “các nội dung bị cấm theo luật định”. Từ tháng 1 đến tháng 11/2021, CAC đã phạt Weibo tới 44 lần với tổng số tiền lên tới 14,3 triệu USD.

Zhou cho biết tài khoản của cô trên Weibo cũng đã bị cấm đăng bài với lý do không rõ ràng.

“Kết quả là tôi liên tục phải tự kiểm duyệt bài đăng của mình. Nhiều khi phải dùng tiếng lóng hoặc các ký tự latin khi đăng bài nhằm vượt qua hàng rào kiểm duyệt được thiết lập để lọc theo từ khóa trên các nền tảng trực tuyến. Việc này rất rắc rối và khó chịu”, cô nói.

Zhou cho rằng nhiều chính sách được đưa ra nhằm mục đích tốt và có thể thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của ngành công nghệ, tuy nhiên cần có sự rõ ràng về các “ranh giới đỏ” không được vượt qua và người dùng internet có thể làm gì để tự giúp bản thân mình.

Ngọc Trang