Tổng thống UAE thăm Nga: Các nước Ả Rập tăng cường quan hệ với Moscow

Ngày 11-12/10/2022, Tổng thống Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) Sheikh Mohammed bin Zayed Al Nahyan đã có chuyến thăm chính thức Liên bang Nga.

Sau chuyến công du Ả Rập Saudi và Pháp, đây là chuyến thăm nước ngoài thứ ba của ông kể từ khi ông đắc cử tháng 5/2022 và là chuyến thăm Nga đầu tiên trên cương vị Tổng thống UAE.

Trước đây, ông đã thăm Nga 11 lần với nhiều tư cách khác nhau và năm 2019, thay mặt cố Tổng thống Khalifa bin Zayed, với tư cách là Thái tử ông đã tiếp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Abu Dhabi.

Bối cảnh chuyến thăm

Chuyến thăm được tiến hành trong bối cảnh tình hình thế giới căng thẳng, cuộc khủng hoảng Ukraine - Nga leo thang.

UAE, với vai trò khu vực to lớn và những hoạt động nhân đạo nổi tiếng của mình, có thể góp phần giải quyết cuộc xung đột, đặc biệt Tổng thống Nga V. Putin hết sức coi trọng và đánh giá cao những nỗ lực của Abu Dhabi trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng và quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước.

Ngày 5/10/2022, trong khi Mỹ và phương Tây kêu gọi tăng sản lượng để giảm giá dầu, các nước thuộc tổ chức OPEC+ gồm 23 nước xuất khẩu dầu mỏ, trong đó có các nước vùng Vịnh và Nga, đã quyết định giảm 2 triệu thùng/ngày bắt đầu từ tháng 11 tới. Đây là quyết định cắt giảm sản lượng lớn nhất trong hơn hai năm qua của các nước sản xuất dầu mỏ hàng đầu thế giới.

 Tổng thống Sheikh Mohammed bin Zayed Al Nahyan (trái) hội đàm với Tổng thống Puti. Ảnh: Điện Kremlin.

Tổng thống Mỹ Joe Biden gọi đây là quyết định "gây thất vọng", tuyên bố sẽ có các biện pháp đáp trả. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói Mỹ sẽ "xem xét lại" mối quan hệ với các đồng minh vùng Vịnh, trong đó có UAE. Các nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ Mỹ đã đệ trình lên Quốc hội một dự luật kêu gọi rút lực lượng, ngừng bán vũ khí và giảm hợp tác an ninh với các nước Vùng Vịnh.

Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ, Thượng nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ có ảnh hưởng Bob Menendez, cảnh báo sẽ ngăn chặn tất cả các hợp đồng bán vũ khí cho Ả Rập Saudi và UAE liên quan đến quan điểm của họ về tình hình Ukraine và quyết định cắt giảm sản lượng dầu mới đây. 

Ông Menendez nói "sẽ không bật đèn xanh cho bất kỳ sự hợp tác nào với Riyadh" cho đến khi vương quốc này đánh giá lại quan điểm của mình.

Kết quả chuyến thăm

Chuyến thăm Nga của Tổng thống UAE Sheikh M. Bin Zayed và cuộc gặp của ông với Tổng thống Vladimir Putin có tầm quan trọng to lớn trong bối cảnh căng thẳng toàn cầu hiện nay. UAE đặc biệt coi trọng sự phát triển của quan hệ song phương với Nga. Sheikh Abdullah bin Zayed Al Nahyan, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế UAE tuyên bố, nước ông coi Liên bang Nga là "đối tác chiến lược và là bạn của UAE".

Trong cuộc họp báo chung sau cuộc hội đàm tại St.Petersburg, Tổng thống UAE khẳng định cam kết tiếp tục tham vấn nghiêm túc để tìm ra một "giải pháp chính trị bền vững" cho cuộc xung đột Ukraine, thông qua đối thoại, đàm phán và các biện pháp ngoại giao. Các cố gắng trung gian hoà giải của UAE trong cuộc xung đột góp phần nâng cao vai trò, vị thế của Abu Dhabi trong khu vực và trên thế giới.

Ngoài ý nghĩa chính trị, chuyến đi còn mang ý nghĩa kinh tế to lớn. Chuyến thăm diễn ra chỉ vài ngày sau khi OPEC+ cắt giảm hạn ngạch đáng kể, dù Tổng thống Mỹ J. Biden cho rằng quyết định của các nước vùng Vịnh là sự ủng hộ cho Nga trước các biện pháp trừng phạt của Mỹ và phương Tây. Các nhà quan sát chính trị cho rằng, quyết định của OPEC+ có thể ảnh hưởng đến ông Biden và đảng Dân chủ trước thềm cuộc bầu cử quốc hội giữa nhiệm kỳ của Mỹ được tổ chức vào đầu tháng 11 tới.

UAE là đối tác thương mại lớn nhất của Nga ở vùng Vịnh, chiếm 55% tổng kim ngạch thương mại Nga - Vùng Vịnh, đứng thứ hai trong số các nước Ả Rập về giá trị trao đổi thương mại phi dầu mỏ. Tổng thống Sheikh Mohammed cho biết, kim ngạch thương mại giữa UAE với Nga trong những năm gần đây đã tăng gấp đôi, đạt 5 tỷ USD. Hiện nay có 4.000 công ty Nga đang hoạt động tại UAE.

Lúa mì và thép cây là hai mặt hàng quan trọng nhất các nước Ả Rập nhập khẩu từ Nga. Liên bang Nga đã thỏa thuận cung cấp vũ khí cho UAE gồm máy bay chiến đấu, xe bọc thép, xe tăng, hệ thống phòng không S-300, S-400 nổi tiếng với giá trị hàng chục tỷ USD.

Về đầu tư, trong số các nước Ả Rập, UAE là điểm đến đầu tiên của các nhà đầu tư Nga, chiếm 90% tổng đầu tư của Nga vào các nước Ả Rập. Ngược lại, UAE là nhà đầu tư Ả Rập lớn nhất ở Nga, chiến hơn 80% tổng các khoản đầu tư của Ả Rập vào Nga. Theo số liệu chính thức của UAE, đầu tư nước ngoài giữa UAE và Nga hiện nay lên tới khoảng 1,8 tỷ USD. UAE đang đầu tư vào 60 dự án tại Nga.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết, các công ty Ả Rập và Nga trong lĩnh vực năng lượng đã thực hiện khoảng 400 dự án, phần lớn là các dự án thăm dò và khai thác dầu mỏ với tổng giá trị lên tới 40 tỷ USD, trong đó đóng góp của các ngân hàng Nga là 25 tỷ USD. Một liên minh năng lượng Nga - Ả Rập đang được hình thành.

Trong những năm gần đây, thương mại song phương với UAE tăng trưởng ổn định. Năm 2019, kim ngạch thương mại giữa Nga và UAE đạt 1,8 tỷ USD, tăng 8,65% so với năm 2018. Năm 2020, nó tăng 77,64% và lên tới khoảng 3,3 tỷ USD. Năm 2021, kim ngạch thương mại giữa các nước tăng 64,34% lên 5,4 tỷ đô la Mỹ. Khối lượng xuất khẩu của Nga lên tới khoảng 5,1 tỷ USD, nhập khẩu - 276,3 triệu USD.

Nhà phương Đông học người Nga Yevgeny Satanovsky cho rằng chính Washington đang góp phần thúc đẩy các nước vùng Vịnh, đặc biệt là Ả Rập Saudi và UAE, tăng cường quan hệ với Liên bang Nga. Ông nói, Nhà Trắng trên thực tế đã đưa ra một lời đề nghị tuyệt vời cho người Ả Rập, theo đó họ sẽ có thể mua các hệ thống phòng không và các loại vũ khí khác từ Moscow. Như vậy, người Mỹ đang đưa các nước Trung Đông xích lại gần trong quan hệ với Nga.

Đại sứ Nguyễn Quang Khai