Tổng thống Trump không đủ quyền lực cứu Thổ Nhĩ Kỳ khỏi trừng phạt?

Đài Sputnik dẫn lời nhà lãnh đạo Mỹ nói với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdogan bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) ngày 29/6: “Đó là vấn đề, không còn nghi ngờ gì nữa… Thổ Nhĩ Kỳ là bạn của Mỹ và chúng ta đã làm nhiều điều vĩ đại cùng nhau. Chúng tôi không thể đối xử như cách mà chính quyền ông Obama đã làm”.

Nhấn mạnh tới việc Tổng thống Erdogan “muốn mua hệ thống tên lửa Patriot” song bị từ chối, Tổng thống Trump cho biết ông có quan điểm thân thiện với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ và khuyên “nên đối xử với mọi người một cách công bằng. “Tôi không nghĩ Tổng thống Erdogan đã được đối xử công bằng”, Tổng thống Trump thừa nhận.

Khi được hỏi liệu Washington có áp đặt các lệnh trừng phạt Ankara vì đã mua S-400 như quan chức Mỹ nhiều lần đe dọa, Tổng thống Trump trả lời: “Chúng tôi đang xem xét”.

Mối quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và đồng minh NATO đang trở nên xấu đi trong bối cảnh Washington liên tục đe dọa trừng phạt Ankara về việc mua các hệ thống phòng không của Nga và phá bỏ thỏa thuận bán máy bay chiến đấu F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ.

Tháng 12/2017, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã ký một hợp đồng trị giá 2,5 tỷ USD cam kết chuyển giao bốn hệ thống tên lửa S-400 cho quân đội Thổ Nhĩ Kỳ, gần một năm sau khi ông Trump chính thức nhậm chức.

Vào tháng 12/2018, Mỹ thông qua một thỏa thuận bán tên lửa Patriot trị giá 3,5 tỷ USD cho Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng Ankara vẫn chưa chấp nhận, nói rằng các điều khoản do Mỹ đề xuất đơn giản không tốt như thỏa thuận với Nga. Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ đã nói rằng họ vẫn đang xem xét việc mua các hệ thống của Mỹ, nhưng sẽ không từ bỏ hệ thống S-400 của Nga. Việc giao hàng dự kiến bắt đầu vào tháng Bảy này.

Trong cuộc gặp mặt với Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 29/6 bên lề Hội nghị G20, Tổng thống Erdogan xác nhận quá trình giao S-400 vẫn sẽ tiến hành theo kế hoạch, khẳng định việc chuyển giao công nghệ là "ưu tiên quan trọng cho sự hợp tác của Nga-Thổ".

 
Cũng trong hội nghị G20, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ cho biết ông vẫn hy vọng Mỹ giữ nguyên thương vụ bán máy bay tàng hình F-35 cho Ankara. "Chúng tôi vẫn hy vọng việc giao máy bay tiếp tục được thực hiện. Chúng tôi đã chuyển các khoản thanh toán", Tổng thống Erdogan phát biểu.

Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia đối tác lớn trong chương trình máy bay tối tân F-35 của tập đoàn sản xuất quốc phòng Lockheed Martin (Mỹ), tham gia sản xuất một số bộ phận chính cho máy bay với khoản đầu tư hơn 1,25 tỷ  USD và lên kế hoạch mua 120 chiếc.

Bình luận về phát biểu của Tổng thống Trump, Aydin Sezer – một nhà bình luận kỳ cựu của báo Thổ Nhĩ Kỳ Medya Gunlugu kiêm người đứng đầu Trung tâm nghiên cứu Thổ Nhĩ Kỳ-Nga trụ sở tại Thổ Nhĩ Kỳ - cho biết ông không chắc Tổng thống Mỹ có thể ngăn chặn được các lệnh trừng phạt nhằm vào Thổ Nhĩ Kỳ liên quan đến thỏa thuận S-400 ngay cả khi ông ấy muốn.

"Sau phát biểu của ông Trump, Nhà Trắng đã bình luận ngay... rằng vấn đề vẫn còn bỏ ngỏ và bày tỏ Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ nên hợp tác để phát triển hệ thống phòng thủ chung tương thích với các hệ thống NATO. Tôi nghĩ rằng các phái đoàn của hai nước sẽ tiếp tục tìm kiếm một giải pháp cho vấn đề S-400. Ông Trump không thể giúp Thổ Nhĩ Kỳ tránh khỏi các lệnh trừng phạt. Ông ấy không có thẩm quyền để làm điều đó ", nhà phân tích kết luận.