Tổng thống Putin bắt bài phương Tây trong thỏa thuận Ukraine như thế nào?

Bất chấp thỏa thuận ngừng bắn ký với phương Tây, phe ly khai ở miền Đông Ukraine vẫn tiến chiếm Debaltseve, nơi họ đang vây giữ 8.000 quân chính phủ. Động thái này đã không gây phản ứng từ phía phương Tây, bắt nguồn từ bài toán tổng thống Nga Vladimir Putin đã tính trước khi ngồi vào bàn đàm phán với lãnh đạo Đức và Pháp.

Cuộc tấn công vào Debaltseve của lực lượng nổi dậy như một bài kiểm tra về sự cương quyết của EU khi phải đối đầu với ông ấy - các cuộc xung đột có nguy cơ leo thang.

Việc cho phép lực lượng nổi dậy để chiếm giữ các trung tâm đường sắt mà không có một phản ứng mạnh mẽ nào, phương Tây gọi hành động đó là một sự vi phạm rõ ràng của các thỏa thuận hòa bình thống nhất vào ngày 12/2 tại Minsk.

Nhưng nếu Nga tuyên bố những thỏa thuận đã đạt được không còn hiệu lực có thể sẽ buộc Châu Âu áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế mới vào Nga và gia tăng áp lực lên Tổng thống Mỹ Barack Obama cung cấp cho Kiev vũ khí hạng nặng, một động thái mà có thể gây leo thang chiến tranh.

"Có quan điểm cho rằng phương Tây đi đến bàn đàm phán và cố gắng xoay trở bàn cờ theo nhiều hướng khác nhau, nhưng người Nga thì sẵn sàng lật bàn cờ hơn", theo Matthew Rojansky, một chuyên gia Nga tại Trung tâm Wilson, ở Washington.

Thủ tướng Đức Angela Merkel và Tổng thống Pháp Francois Hollande đưa danh tiếng của họ để đánh cược bằng việc môi giới một thỏa thuận hòa bình đạt được sau một cuộc hội đàm dài và căng thẳng tại thủ đô Minsk của Belarus vào ngày 12/2.

Mặc dù đang chứng kiến lực lượng nổi dậy bác bỏ thỏa thuận ngừng bắn để tiến vào bao vây quân đội Ukraine, Berlin, Paris và Washington đã không vội vã phản ứng, cảnh giác về việc chuyển biến xấu hơn của một cuộc xung đột mà đã giết chết hơn 5.000 người trong 10 tháng qua .
Các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu đã từng lên án Moscow và từng cảnh báo "sẽ có hành động đáp trả thích đáng", nhưng cũng cho biết còn quá sớm để viết ra các thỏa thuận chung về hòa bình. Hoa Kỳ tỏ ra "quan ngại", nhưng cần có thêm thời gian cho các hoạt động ngoại giao.
Các phiến quân đã thông báo giờ sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, họ không muốn nó được áp dụng cho thành phố Debaltseve, mục tiêu quân sự chính của họ. Bây giờ thành phố đã thất thủ, họ có thể bắt đầu thực hiện quan sát thỏa thuận ngưng bắn.

Thành phố này nằm trên một tuyến đường sắt và đường bộ, nối liền hai khu vực nói tiếng Nga của đông Ukraine quân nổi dậy dễ dàng để bảo vệ lãnh thổ của họ hơn khi nắm giữ khu vực này.
Có cũng dường như là có một niềm hy vọng ở phương Tây là ông Putin, người phủ nhận những cáo buộc của Kiev và phương Tây rằng Nga đã gửi binh sĩ và vũ khí để giúp quân ly khai nổi dậy, có quá nhiều nguy cơ khi tiến hành leo thang chiến tranh. Phía Phương Tây cho rằng việc thành phố thất thủ sẽ tạo bước ngoặt để tổng thống Putin dần hướng đến mức giảm căng thẳng tại Ukraine.

"Ở một mức độ nào đó Vladimir Putin cũng đã đưa danh tiếng ra cá cược", Alexander Ivakhnik của Trung tâm Công nghệ Chính trị Moscow cho biết, cho thấy ông Putin sẽ phải đối mặt với nhiều lựa chọn khó khăn khi các sự kiện diễn ra và các vấn đề tài khó khăn chính gia tăng ở Nga.

"Nga đã mất hàng trăm tỷ đô la như là một kết quả sự can thiệp vào cuộc xung đột Donbass đó là hiển nhiên. Nga có thể đủ khả năng để mất hàng trăm tỷ mỹ kim nữa bằng việc mạo hiểm tăng cường quân sự?".

Tổng thống Putin cho thấy không có dấu hiệu của nhượng bộ trong vấn đề Ukraine vào tối thứ ba, khi ông nói với các nhà lãnh đạo thân phương Tây của Kiev là họ nên để cho binh sĩ của họ còn bị mắc kẹt trong Debaltseve đầu hàng để cứu mạng sống của binh sỹ.

Ông cũng cho thấy không có dấu hiệu của sự cố gắng để thuyết phục các thủ lĩnh lực lượng nổi dậy để ngăn chặn các cuộc tấn công Debaltseve, và cũng tránh chỉ trích cuộc tấn công.

Mục tiêu cuối cùng của ông vẫn còn chưa rõ ràng nhưng ông được cho rằng không bao giờ muốn Ukraine gia nhập NATO và rằng Moscow có thể duy trì ảnh hưởng ở phần phía đông của nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ vô thời hạn bằng cách tài trợ một "một cuộc xung đột lạnh".

Nga đã triển khai chiến thuật tương tự, mặc dù quy mô nhỏ hơn, ở Georgia và Moldova, nơi quân đội của mình đã bị chiếm đóng và bảo vệ các khu vực ly khai từ những năm 1990.

Nhưng nó không rõ ràng rằng Putin có một kế hoạch thoát ra và sẽ chấm dứt đối đầu với phương Tây. Bất kỳ dấu hiệu của một sự nhượng bộ của Nga có thể được lý giải là suy yếu và tổn hại vị thế chính trị của ông Putin tại quê nhà, do ảnh hưởng bởi việc chiếm và sáp nhập Crimea từ Ukraine gần một năm trước đây.
Tại cuộc đàm phán hòa bình ở Minsk tuần trước, tổng thống Putin cho rằng Debaltseve nằm đằng sau chiến tuyến ở phía đông Ukraine - và đó lãnh thổ của lực lượng nổi dậy - nhưng Tổng thống Ukraine Petro Oleksiyovych Poroshenko không chấp nhận điều này, các nhà ngoại giao cho biết.

Bù lại cho việc nhượng bộ ở điểm này, Putin đã được bảo đảm một thỏa thuận ngừng bắn mà bắt đầu có hiệu lực sau 60 giờ khi đã đạt được thỏa thuận so với 48 giờ như đã được lên kế hoạch, cho phép các phiến quân thêm 12 giờ để chiếm lấy Debaltseve.

Cuối cùng, các phiến quân đã không hành động tiến chiếm thị trấn trước khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực. Thay vào đó, họ tuyên bố rằng thỏa thuận này không áp dụng đối với Debaltseve và phát động một cuộc tấn công tất cả các vị trí trọng điểm. Tổng thống Putin dường như đã đánh cược rằng phương Tây sẽ không có phản ứng.
Phản ứng nhà lãnh đạo phương Tây dường như là không có vì họ đã biết việc Debaltseve sẽ bị tiến chiếm. Moscow cũng thắng được thời gian bằng việc soạn thảo một nghị quyết được thông qua bởi Hội đồng bảo an Liên Hợp Quốc kêu gọi tất cả các bên ngừng chiến đấu.

"Chúng tôi tin rằng quá trình thỏa thuận Minsk đang diễn ra căng thẳng, có lẽ nó đã thất bại, nhưng chúng tôi vẫn tin rằng nó là tinh thần để có thể tiếp tục thảo luận," phát ngôn viên của bà Merkel, Steffen Seibert cho biết, mô tả những tuyên bố của Liên Hợp Quốc là một bước đi đúng hướng.

Một điều chưa chắc chắn trong canh bạc của ông Putin là liệu Obama quyết định gửi cho Kiev những loại vũ khí hạng nặng hay không, một động thái Washington đã được tranh luận công khai trong nhiều tuần.

Các nước châu Âu nói việc gửi vũ khí của Mỹ sẽ làm leo thang các cuộc xung đột và nhưng sẽ không cung cấp đủ hỏa lực để Kiev chiến thắng cuộc chiến. Nhưng nhiều người ở Hoa Kỳ, bao gồm cả nhân vật cấp cao trong chính quyền Obama cũng như một số nhà phê bình, nói Putin cần phải trả một mức giá cao hơn. Obama nói rằng ông ấy vẫn chưa quyết định được.

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa John McCain và Lindsey Graham khơi gợi lên việc đã từng nhân nhượng Hitler của Mỹ trước khi Chiến tranh thế giới thứ hai, nói hôm thứ Ba rằng bà Merkel và ông Hollande, với sự hỗ trợ của Tổng thống Obama, được "hợp pháp hóa chia cắt của một quốc gia có chủ quyền ở châu Âu lần đầu tiên trong bảy thập kỷ qua".

Đề cập đến các cuộc tranh luận về vũ khí cho Kiev, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Jen Psaki cho biết "các lựa chọn tương tự đã có trên bàn, thì một tuần hoặc hai tuần trước vẫn còn trên bàn."

Quân đội Ukraine “rút lui chiến thuật” sau khi mất 3.500 lính Trận chiến Debaltseve đã kết thúc, quân đội Ukraine đã "rút lui chiến thuật" bất chấp việc trước đây họ luôn cho rằng mình không bị lực lượng dân quân ly khai bao vây ở Debaltseve và kiên quyết không ra lệnh đầu hàng cho các binh sĩ đang bị bao vây. 3.500 binh sĩ thuộc quân đội Ukraine đã tử trận sau nhiều ngày bị bao vây. “Số binh sĩ thuộc lực lượng quân đội Ukraine thiệt mạng tại vùng Debaltseve vào khoảng từ 3.000-3.500 người. Thật tiếc là các nhà cầm quyền Ukraine đã không lắng nghe lý lẽ và hạ vũ khí”, hãng thông tấn Donetsk dẫn lời ông Alexander Zakharchenko. Công tác trao trả thi thể binh sỹ thiệt mạng cho quân đội sẽ bắt đầu từ hôm nay (19-2). Cũng theo ông Zakharchenko, các lãnh đạo Donetsk cũng có kế hoạch thả những người đã đầu hàng trong thời điểm xảy ra chiến tranh. "Chúng tôi đã mời những người thân và những người mẹ của binh lính Ukraine đến Debaltseve để thu thập các thi thể của binh sĩ của họ", ông nói. Một đại diện khác của lực lượng dân quân ly khai, ông Denis Pushilin trước đó đã nói rằng có hàng ngàn lính Ukraine đã bị giết trong trận chiến tại Debaltseve một thị trấn chiến lược nối vùng lãnh thổ của hai phe ly khai là DPR và LPR mà trước đây Ukraine đã kiểm soát. Ông Pushilin đổ lỗi cho cái chết của các binh sĩ Ukraine là vì sự thờ ơ và ảo tưởng của chính phủ Ukraine, ông cho rằng lực lượng dân quân ly khai đã tìm mọi cách  để đàm phán một thỏa thuận với Kiev "để tiết kiệm mạng sống của hàng ngàn binh sĩ Ukraine" bị bao vây gần Debaltseve", nhưng Kiev đã làm mọi thứ có thể để đánh lạc hướng bằng cách luôn nói dối rằng tình hình đang được kiểm soát". Tại cuộc họp với Hội đồng quốc phòng và an ninh quốc gia hôm qua (18-2), tổng thống Ukraine, Petro Poroshenko cho biết đã có tổng cộng 2.475 binh lính Ukraine và gần 200 phương tiện và vũ khí đã được rút khỏi Debaltsevo. Ông Poroshenko cũng cho biết có 6 quân nhân đã thiệt mạng và hơn 100 người khác bị thương. Thiên Hà (theo RIA)