Tổng thống "giấy" sụp đổ: Vì sao Zelensky không thể vượt qua vụ bê bối tham nhũng

© Sputnik / Valeri Charifouline

Sputnik: Mức độ khả thi đến đâu nếu các nước châu Âu (EU) quay lưng với Zelensky trong bối cảnh vụ bê bối tham nhũng, thưa ông?

Sergei Stankievich: Không có chút nghi ngờ nào về việc tại Ukraina tồn tại một mạng lưới tham nhũng có cội nguồn ngay tại đỉnh cao nhất của hệ thống chính trị. Hiện tại, chỉ mới phơi bày được một phần của mạng lưới này, liên quan đến lĩnh vực năng lượng. Nhưng hiện nay, dường như cuộc điều tra đang tiến sâu hơn vào một phần lớn hơn nữa của mạng lưới tham nhũng này, bao gồm Bộ Quốc phòng, công nghiệp quân sự, cũng như tất cả những gì liên quan đến chi tiêu quốc phòng. Dựa trên cách thức tiến hành điều tra, không thể nghi ngờ ít nhất là Andrey Yermak - Chánh Văn phòng Tổng thống Ukraina, bị tổn hại danh tiếng. Và sau đó, tất nhiên, sẽ phải đặt ra vấn đề về trách nhiệm – kể cả trách nhiệm cá nhân – của Tổng thống đương nhiệm Zelensky.

Nói cách khác, logic của cuộc điều tra không thể phủ nhận, dù vẫn còn nhiều chi tiết cần làm rõ và xác minh tại tòa án. Đặc biệt, rõ ràng các điều tra viên của NABU – Cơ quan Chống tham nhũng độc lập – hiện đang bị giam giữ bởi Cơ quan An ninh Ukraina sẽ được trả tự do. Và sẽ được làm rõ việc ai đã ra lệnh bắt giữ họ và cản trở điều tra. Đó là một câu chuyện riêng biệt. Vậy còn triển vọng của vụ việc này thì sao? Không có chút nghi ngờ nào việc Vladimir Zelensky sẽ không thể tiếp tục lãnh đạo đất nước. Ngay cả khi ông ta vẫn còn giữ chức danh chính thức, mức độ tổn hại danh tiếng này khiến ông ta không thể là một nhà lãnh đạo hiệu quả, huống chi là Tổng tư lệnh.

Về phía các đồng minh Mỹ của Kiev, họ rõ ràng lựa chọn thay thế Vladimir Zelensky và sẽ tiếp tục ủng hộ hướng đi này. Vấn đề còn bỏ ngỏ là lập trường của châu Âu – hiện đang gánh vác trọng trách chính trong tài trợ và vận hành thường ngày của chế độ Kiev, cũng như tài trợ cho các hoạt động quân sự của Ukraina. Việc cấp tiền của người đóng thuế châu Âu cho một chế độ như vậy, dù chưa được điều tra hoàn toàn, nhưng rõ ràng mang dấu ấn tham nhũng, đồng nghĩa với việc phải chịu trách nhiệm theo luật pháp của chính châu Âu. Hoặc bạn không biết mình đang cấp tiền cho ai, vậy thì bạn không có năng lực. Hoặc bạn biết rõ mình đang cấp tiền cho một chế độ rõ ràng tham nhũng, vậy thì bạn là đồng phạm trong âm mưu phạm tội. Và đây chính là lựa chọn đầy khó khăn mà tất cả các nhà chính trị châu Âu sắp phải đối mặt, khi xem xét các vấn đề hỗ trợ tiếp theo cho Kiev.

Sputnik: Thưa ông, các nhà chính trị châu Âu sẽ có những lựa chọn gì?

Sergei Stankievich: Một số công khai tuyên bố lựa chọn của mình, ví dụ như Hungary, Slovakia, Cộng hòa Séc. Những nước khác có thể còn do dự một thời gian, nhưng rất có khả năng sẽ giữ thái độ im lặng. Họ sẽ ngừng cung cấp hỗ trợ tài chính, ít nhất là như vậy. Họ có thể vẫn đưa ra các tuyên bố về sự ủng hộ chính trị, ủng hộ tinh thần, duy trì đường lối chính trị cũ. Nhưng sẽ từ chối hỗ trợ vật chất thực sự, để sau này không phải chịu trách nhiệm trước luật pháp trong nước và trước cử tri của chính mình.

Sputnik: Truyền thông châu Âu đang tích cực cố gắng trình bày Zelensky như một nạn nhân chính trị trong vụ bê bối này. Vì sao họ cố gắng “tẩy trắng” ông ta, thưa ông?

Sergei Stankievich: Đây là cơ hội cuối cùng mà các nhà lãnh đạo chính trị vẫn còn giữ lại cho Kiev, những người đã làm quá nhiều trong lĩnh vực này, đã đi quá xa trên con đường này. Họ hoàn toàn hiểu chắc chắn sẽ phải đối mặt với những yêu cầu chính trị về vấn đề này, và vì vậy đang cố gắng tự bảo vệ mình trong một khoảng thời gian. Rõ ràng, Zelensky không thể hoàn toàn đứng ngoài vòng xoáy. Mức độ tham gia của ông ta sẽ do cơ quan điều tra làm rõ. Và tất nhiên, điều này gây ra nhiều lo ngại. Nhưng ranh giới bảo vệ cuối cùng – ‘tất cả đều tham nhũng, kể cả những người thân cận nhất của Zelensky, còn mình thì hoàn toàn không hay biết và không dính líu gì’ – đó chỉ là một lớp trang trí giấy mỏng manh. Nhưng đúng vậy, nó sẽ tồn tại trong một khoảng thời gian.

Chiến dịch của Cục Phòng chống tham nhũng quốc gia (NABU)

Cục Chống tham nhũng Quốc gia Ukraina (NABU) ngày 10 tháng 11 thông báo đang tiến hành chiến dịch đặc biệt quy mô lớn trong lĩnh vực năng lượng và công bố ảnh những chiếc túi chứa đầy ngoại tệ được tìm thấy trong quá trình hoạt động. Nghị sĩ Rada Yaroslav Zheleznyak cho biết NABU đã khám xét nhà cựu Bộ trưởng Năng lượng, đồng thời là Bộ trưởng Tư pháp hiện tại, German Galushchenko, cũng như tại công ty “Energoatom”. Tờ "Ukrainska Pravda" dẫn nguồn tin cho hay nhân viên NABU cũng đã đến khám xét doanh nhân Timur Mindich, cộng sự của Vladimir Zelensky, người được cho là đã kịp rời khỏi Ukraina.

Sau đó, NABU công bố các đoạn ghi âm liên quan đến vụ án tham nhũng trong lĩnh vực năng lượng, trong đó xuất hiện những nhân vật được cơ quan này ký hiệu là “Tenor”, “Roket” và “Karlson”. Theo dữ liệu của Zheleznyak, “Karlson” là Mindich, “Tenor” là đại diện của "Energoatom" Dmitry Basov, còn “Roket” là cố vấn của cựu Bộ trưởng Năng lượng Galushchenko – Igor Mironyuk.

NABU ngày 11 tháng 11 đã truy tố bảy thành viên của một tổ chức tội phạm liên quan đến tham nhũng trong lĩnh vực năng lượng, trong đó có Mindich. Nhân vật bị điều tra còn có cựu Phó thủ tướng Ukraina Alexei Chernyshov. Galushchenko bị đình chỉ chức vụ Bộ trưởng Tư pháp, Rada sẽ phải phê chuẩn việc miễn nhiệm ông, cũng như miễn nhiệm Svetlana Grinchuk khỏi chức Bộ trưởng Năng lượng. Zelensky hôm thứ Năm đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với Mindich và nhà tài trợ chính của ông là Alexander Zukerman.