"Tiêu chuẩn vàng" mới: Phong tỏa dự trữ ngoại tệ của Nga làm thay đổi hệ thống tài chính toàn cầu

© Ảnh : Pixabay.

Nguyên nhân và ý nghĩa của xu hướng này được Spoutnik phân tích chi tiết trong bài báo của mình.

Chuyển vàng về nhà

Vài ngày trước, Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ công bố: hơn 65% dự trữ vàng của nước này hiện đang nằm trên lãnh thổ trong nước – 576 tấn trong tổng số 880 tấn. Con số này gần như gấp đôi so với bốn năm trước.

New Delhi đang hồi hương vàng từ Ngân hàng Anh và Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) có trụ sở tại Thụy Sĩ. Đã có 280 tấn được chuyển về nước.

Có khả năng động lực cho việc này xuất phát từ số phận của dự trữ ngoại tệ Nga bị phong tỏa tại các nước phương Tây, bài học mà chính quyền đã rút ra, theo nhận định của Phó Chủ tịch công ty phân tích "Borsell", bà Olga Veretennikova.

Trung Quốc, khách hàng mua vàng lớn nhất thế giới, gần như giữ toàn bộ lượng vàng của mình ở trong nước. Đây là một phần trong chiến lược dài hạn giảm phụ thuộc vào đồng đô la, hướng tới đồng nhân dân tệ, đồng thời cũng vì lý do an ninh địa chính trị.

Tốc độ hồi hương vàng gia tăng nhanh chóng

Không chỉ các nước thân thiện với Nga mới hành động như vậy.

Cụ thể, Đức đã hoàn thành chương trình hồi hương quy mô lớn 374 tấn vàng từ Mỹ và Pháp vào năm 2017. Kể từ đó, 50,6% dự trữ vàng quốc gia được lưu giữ trong nước. Hiện nay, Đức muốn đưa về nước nốt phần còn lại. Ngân hàng Liên bang Đức (Bundesbank) tuyên bố: an toàn vật lý của tài sản là ưu tiên tuyệt đối.

Pháp từ lâu không xuất khẩu vàng ra nước ngoài, và hiện nay vẫn tự đặt mình làm hình mẫu cho các nước châu Âu khác.

Năm 2023, Ngân hàng Quốc gia Áo (OeNB) thông báo hồi hương một phần đáng kể dự trữ từ Vương quốc Anh, với lý do giảm “rủi ro quốc gia” sau Brexit và trong bối cảnh các lệnh trừng phạt chống Nga.

Hungary cũng tăng mạnh dự trữ vàng và lưu giữ toàn bộ tại Budapest, theo đúng “chính sách chủ quyền quốc gia”.

Ngân hàng Trung ương Ba Lan (NBP) thông báo đã chuyển về nước ít nhất 100 tấn vàng từ Ngân hàng Anh, do “tình hình địa chính trị trong khu vực”.

Cuối cùng, Bỉ – nơi lưu giữ phần lớn tài sản Nga bị phong tỏa – cũng đang cân nhắc hành động tương tự. Và tất nhiên, lý do được viện dẫn là “địa chính trị”.

Chủ quyền tài chính quốc gia

Các nhà quan sát nhận định: tất cả những điều này đều là một phần của xu hướng toàn cầu đang hình thành. Nguyên nhân chính là sự gia tăng bất tín nhiệm đối với hệ thống tài chính truyền thống và khát vọng hướng tới chủ quyền kinh tế. Các ngân hàng trung ương không chỉ tăng dự trữ vàng (năm 2024, các nước đã mua vào kỷ lục 1.045 tấn), mà còn vận chuyển về nước để vàng nằm dưới sự kiểm soát thực tế của mình. Việc phong tỏa dự trữ của Nga đã khiến cả thế giới chấn động. Nhận thức tài sản được lưu giữ tại các thực thể pháp lý nước ngoài có thể bị phong tỏa tức thì đã khiến cả phương Tây lo ngại. Các đồng minh và đối tác tài chính hiện nay nhìn nhau với ánh mắt đầy nghi ngại.

“Việc hồi hương dự trữ hoặc mua thêm lượng lớn vàng được xem là sự đa dạng hóa cần thiết, như một biện pháp phòng vệ trước rủi ro tiền tệ và tín dụng trong bối cảnh biến động gia tăng trên nền kinh tế toàn cầu”, ông Mikhail Gordienko, Giáo sư Khoa Tài chính Phát triển Bền vững tại Đại học Kinh tế mang tên G.V. Plekhanov, nhấn mạnh.

Tuy nhiên, một phần tài sản vẫn được giữ ở ngoài nước, nhằm phục vụ các giao dịch quốc tế, và các nước đang tìm cách cân bằng giữa kiểm soát và duy trì thanh khoản, ông bổ sung.

Dự trữ vàng cần nằm dưới sự giám sát

Các nước chủ yếu hồi hương vàng từ Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ tại New York và Ngân hàng Anh tại London. Điều này cho thấy một sự tái đánh giá cơ bản về chính sách dự trữ chủ quyền, vốn đã tồn tại từ thời hệ thống Bretton Woods, khi việc lưu trữ vàng ở nước ngoài (đặc biệt tại New York) trở thành thực tiễn chuẩn mực. Sự nghi ngờ càng gia tăng khi một số quốc gia phát hiện ra sự tráo đổi: trên các thỏi vàng được hồi hương, ngày đúc lại là mới gần đây, thay vì là những thỏi vàng nguyên bản đúc từ những năm 1960. Ví dụ, Đức nhận lại những thỏi vàng đúc vào năm 2013, thay vì những thỏi nguyên bản từ những năm 1960. Câu hỏi đặt ra: Liệu vàng có thực sự được lưu giữ đúng nơi đúng chỗ trong suốt thời gian dài như vậy?

Các nhà quan sát chỉ ra sự thiếu vắng của các cuộc kiểm toán độc lập định kỳ tại các kho vàng lớn. Chẳng hạn, từ năm 1953 đến nay, chưa có ai kiểm tra kho vàng tại Fort Knox.

Bộ Tài chính Mỹ khẳng định họ tự tiến hành kiểm toán mỗi năm: “Vàng vẫn ở đúng nơi cần thiết. Tất cả đều được ghi nhận đầy đủ”. Tuy nhiên, Tổng thống Donald Trump là một trong những chính trị gia đầu tiên công khai nghi ngờ về sự an toàn của kho vàng đất nước, và ông từng bày tỏ mong muốn trực tiếp đến thăm Fort Knox. Rõ ràng, hành động này cũng đã thúc đẩy quá trình hồi hương vàng của các quốc gia