Sự thất bại của các đảng ủng hộ Trump trên thế giới

Làn sóng chính trị toàn cầu đang bắt đầu chia phe với nhiệm kỳ của ông Trump – có nơi 'hiệu ứng Trump' tạo ra một cú hích, nhưng nhiều nơi lại rất phản đối.

Làn sóng phản đối ông Trump lan rộng

Yếu tố Donald Trump đang dần định hình chính trị toàn cầu, nhưng không theo hướng có lợi cho ông.

Trong các cuộc bầu cử lớn tại Canada và Australia diễn ra gần đây, các đảng trung tả đã bất ngờ hồi phục mạnh mẽ, trong khi các đảng bảo thủ từng sao chép phong cách và chiến lược kiểu “MAGA” (Make America Great Again – Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại) lại chịu thất bại nặng nề.

Tổng thống Donald Trump mới tái đắc cử được ba tháng, nhưng chính sách của ông – từ áp đặt thuế quan đến phá vỡ các liên minh – đã tạo ra làn sóng ảnh hưởng sâu rộng trong các cuộc tranh luận chính trị nội địa ở nhiều nước. Dù chưa thể khẳng định có một phong trào toàn cầu phản đối Tổng thống Trump, nhưng rõ ràng cử tri đang cân nhắc hình ảnh ông khi bỏ phiếu.

Canada và Australia vốn có nhiều đặc điểm chung: cùng thể chế nghị viện, nền công nghiệp khai khoáng phát triển, và cùng có nguyên thủ là Vua Charles. Giờ đây, họ có thêm một điểm chung, đó là cùng chứng kiến một “cú lật thế” chính trị bất ngờ.

Cử tri Australia đi bỏ phiếu cho Thủ tướng Anthony Albanese. (Ảnh: NY Times)

Trước khi ông Trump tái đắc cử, đảng trung tả đang cầm quyền ở cả hai quốc gia đều gặp khó khăn và có nguy cơ mất quyền lực. Trong khi đó, các đảng bảo thủ dẫn đầu cuộc đua, với lãnh đạo theo đuổi phong cách ông Trump – cả về hình thức lẫn chính sách.

Thế nhưng chỉ trong vài tuần sau khi Tổng thống Trump quay lại Nhà Trắng, cục diện chính trị ở cả hai nước bỗng thay đổi: Đảng trung tả bất ngờ bứt phá và giành chiến thắng, trong khi các lãnh đạo bảo thủ không chỉ thua mà còn mất ghế Quốc hội.

Tại Canada, Thủ tướng Mark Carney công khai chỉ trích ông Trump trong chiến dịch tranh cử, coi lời đe dọa từ Tổng thống Mỹ là mối nguy hại chính. Tại Australia, Thủ tướng Anthony Albanese không nhắc tới ông Trump, nhưng vẫn hưởng lợi từ làn sóng phản đối ông.

Lãnh đạo phe bảo thủ – ông Pierre Poilievre ở Canada và ông Peter Dutton ở Australia – đều phải chịu thất bại nặng nề. Ông Dutton đã điều chỉnh một số chính sách kiểu Trump khi gặp phản ứng tiêu cực, trong khi ông Poilievre tiếp tục bám sát đường lối Trump, kể cả khi ông Trump công khai đe dọa chủ quyền Canada.

Ông Charles Edel, Chủ tịch khu vực Australia thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cho rằng các cuộc bầu cử ở Australia và Canada mang dấu ấn của ông Trump, dù ông không tham gia trực tiếp: “Có nhiều điểm tương đồng cho thấy vận may của phe bảo thủ đi xuống khi các chính sách thuế và tấn công đồng minh của ông Trump đang gia tăng”.

Bầu cử với tâm lý an toàn

Tại Canada, cử tri đặt niềm tin vào ông Carney vì tin rằng ông có thể ứng phó hiệu quả với ông Trump và sự bất định mà chính sách của ông gây ra cho nền kinh tế Canada. Kinh tế Canada vốn liên quan chặt chẽ với Mỹ và đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ thuế quan.

Ông Carney cũng hưởng lợi từ uy tín của mình với tư cách là một nhà hoạch định chính sách kinh tế giàu kinh nghiệm.

Thủ tướng Canada Mark Carney. (Ảnh: NY Times)

Cùng lúc, tại Singapore, lập luận "ổn định giữa thời kỳ hỗn loạn" cũng mang lại lợi thế lớn cho Đảng Hành động Nhân dân (PAP) cầm quyền. Thủ tướng Singapore Lawrence Wong đã cảnh báo trước Quốc hội rằng Singapore sẽ chịu thiệt hại nặng nề vì thuế Mỹ, do phụ thuộc vào thương mại toàn cầu.

Giống như ông Carney từng tuyên bố rằng “mối quan hệ cũ giữa Canada và Mỹ đã chấm dứt”, ông Wong cũng cảnh báo rằng “các điều kiện toàn cầu từng giúp Singapore thành công có thể không còn nữa”.

Trong cuộc bầu cử ngày thứ Bảy (3/5), cử tri Singapore vẫn tiếp tục ủng hộ Đảng PAP – một kết quả không bất ngờ, nhưng được cho là có sự thúc đẩy từ chiến lược “chuyển hướng về nơi an toàn”.

Cherian George – học giả chính trị Singapore – nhận định: “Đây là một hiệu ứng nữa từ ông Trump. Mối lo ngại sâu sắc về các cuộc chiến thương mại của ông Trump đã khiến cử tri chọn giữ nguyên hiện trạng”.

Châu Âu và nước Anh: Những biến số khó lường

Tại Đức – quốc gia châu Âu đầu tiên tổ chức bầu cử quốc gia sau nhiệm kỳ mới của ông Trump. Hiệu ứng Donald Trump dù không trực tiếp, nhưng vẫn ảnh hưởng đến bối cảnh chính trị.

Tân Thủ tướng Friedrich Merz không giành chiến thắng nhờ ảnh hưởng từ ông Trump như Canada hay Australia, nhưng sau bầu cử, ông nắm bắt được những lo ngại về chính sách quốc phòng của Mỹ để thúc đẩy chính sách trong nước.

Ông Merz đã tranh luận thành công việc đình chỉ giới hạn chi tiêu của chính phủ, lập luận rằng "không thể tin tưởng Mỹ tiếp tục duy trì NATO như trước".

Trong khi đó, đảng cực hữu AfD – từng được cộng đồng MAGA ủng hộ và được ông Elon Musk cổ vũ – lại không có bước tiến đáng kể nào trong các cuộc thăm dò. Điều này cho thấy ảnh hưởng của ông Trump không phải lúc nào cũng mang lại hiệu quả.

Thủ tướng Anh Keir Starmer – người thắng cử trước ông Trump – ban đầu được khen ngợi vì cách tiếp cận ôn hòa với Tổng thống Mỹ. Không chỉ trích công khai, ông Starmer còn cố tìm điểm chung, và chuyến thăm Nhà Trắng được đánh giá là thành công.

Thủ tướng Anh Keir Starmer (Ảnh: NY Times)

Tuy nhiên, ông Starmer nhanh chóng gặp thất bại khi không đạt được bất kỳ nhượng bộ nào về thuế quan từ phía Mỹ.

Tuần trước, đảng Lao động bị mất 187 ghế hội đồng và thua trong một cuộc bầu cử đặc biệt tại khu vực vốn là thành trì. Trái lại, đảng Cải cách Anh quốc của Nigel Farage – một đồng minh thân cận của ông Trump – giành thắng lợi ngoạn mục, đó là thắng cử phụ, chiếm hai chức thị trưởng, và kiểm soát nhiều cấp chính quyền địa phương lần đầu tiên.

Quỳnh Anh