Sóng thần có thể ảnh hưởng đến Việt Nam hay không?

Trận động đất tại Nga và nguy cơ sóng thần trên biển Thái Bình Dương có ảnh hưởng đến Việt Nam?

© Sputnik / Alexandr Piragis.

Theo chuyên gia, Việt Nam ở khoảng cách rất xa và được chắn bởi những bức “tường thành” là các quốc gia như Trung Quốc, Philippines, Thái Lan, Indonesia, Malaysia...ở các phía do đó, hầu như sẽ không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, các nhà địa chấn đều không thể loại trừ khả năng hiểm họa sóng thần có thể xảy ra trong tương lai, bắt nguồn ngay ở khu vực Biển Đông.

Mỹ cảnh báo sóng thần ở Nga có thể ảnh hưởng Việt Nam?

Trong sáng nay, Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ (USGS) đã nâng cường độ trận động đất ở vùng Viễn đông của Nga lên 8,8 và cho rằng, tâm chấn của trận động đất này gần giống với trận siêu động đất có độ lớn 9 độ richter năm 1952, gây ra một trận sóng thần lớn trên toàn Thái Bình Dương.

Trung tâm Dự báo Thời tiết quốc gia Hoa Kỳ cũng đã ban hành cảnh báo sóng thần cho toàn bộ bang Hawaii, với đợt sóng đầu tiên dự kiến xuất hiện vào khoảng 19h17 (giờ địa phương).

Trung tâm cảnh báo sóng thần Mỹ cho rằng, hiện vẫn còn quá sớm để nói về mức độ thiệt hại của sóng thần hoặc có bao nhiêu quốc gia có thể bị ảnh hưởng, do các nước dọc theo Thái Bình Dương đang chuẩn bị cho những tác động tiềm tàng của sóng thần vì động đất mạnh kích hoạt sáng nay ngoài khơi Kamchatka.

Dù vậy, những nơi đầu tiên bị ảnh hưởng đang ghi nhận những con sóng ít nghiêm trọng hơn dự báo ban đầu.

Trung tâm Cảnh báo Sóng thần Mỹ lưu ý, sóng cao từ 1 đến 3m có thể xảy ra dọc theo một số bờ biển của Chile, Costa Rica, Polynesia thuộc Pháp, Guam, Hawaii (Mỹ) Nhật Bản và các đảo và nhóm đảo khác ở Thái Bình Dương.

Mức sóng cao tới 1m có thể xuất hiện ở Australia, Colombia, Mexico, New Zealand, Tonga và Đài Loan (Trung Quốc).

Trong khi đó, sóng cao dưới 0,3m có thể xuất hiện ở bờ biển Brunei, Trung Quốc, Triều Tiên, Malaysia, Hàn Quốc và Việt Nam.

Cơ quan Địa vật lý Thống nhất thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga dự báo các dư chấn đáng kể với độ lớn lên tới 7,5 có thể sẽ tiếp tục xảy ra trong ít nhất một tháng nữa.

Đồng thời, ước tính sóng thần cao khoảng 30cm đã tấn công Nemuro, một thành phố cảng ở phía đông bắc Hokkaido, Nhật Bản. Chính quyền Nhật Bản trước đó đã cảnh báo rằng những đợt sóng tiếp theo có thể cao hơn nữa.

Cả Philippines và Indonesia đều đã ban hành cảnh báo sóng thần sau trận động đất. Viện Núi lửa và Địa chấn Philippines (PHIVOLS) cho biết trong một thông báo cập nhật rằng một số khu vực ven biển Philippines hướng ra Thái Bình Dương dự kiến sẽ hứng chịu sóng thần cao dưới 1m. Theo dự báo của viện, những đợt sóng thần đầu tiên dự kiến sẽ xuất hiện từ 13h20 đến 14h40 ngày 30/7 (giờ địa phương).

Cơ quan Địa vật lý Indonesia cũng đã ban hành cảnh báo rằng sóng thần cao dưới 0,5 mét có thể tấn công một số khu vực của Indonesia vào chiều nay.

Đảo Đài Loan (Trung Quốc) nằm ngay phía Tây Nam Nhật Bản cũng đã phát đi cảnh báo sóng thần trong bối cảnh các đợt sóng dự kiến sẽ tấn công khu vực Bắc Nhật Bản trước rồi lan tới các đảo phía Nam vào khoảng 14h chiều (giờ địa phương), theo thông tin từ Cơ quan khí tượng Nhật Bản.

Vào lúc 14h46 ngày 11/3/2011 (theo giờ địa phương), Nhật Bản hứng chịu một trong những thảm họa kinh hoàng nhất trong lịch sử: trận động đất mạnh 9,0 độ richter (không phải 9,1 như thông tin ban đầu) xảy ra ngoài khơi đảo Honshu, phía Đông Bắc nước này.

Trận động đất, được gọi là Đại địa chấn Đông Nhật Bản, đã kích hoạt sóng thần với những con sóng cao tới hơn 40 mét tại một số khu vực, tàn phá các vùng ven biển.

Theo thống kê chính thức từ Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản (tính đến năm 2021), thảm họa này khiến 15.899 người thiệt mạng, 2.525 người mất tích và được cho là đã chết, cùng hơn 6.152 người bị thương.

Nhiều thị trấn và làng mạc bị xóa sổ hoàn toàn, để lại hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản.

Khả năng xảy ra sóng thần ở Việt Nam?

Trả lời báo chí về khả năng trận động đất 8,7 độ richter ngoài khơi Kamchatka, Liên bang Nga sáng 30/7, TS. Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu cho biết, Việt Nam không nằm trong vùng bị ảnh hưởng bởi trận động đất này do vị trí quá xa.

Theo TS. Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu, từ đầu năm, Viện đã ghi nhận hơn 209 trận động đất, trong đó có 20 trận có độ lớn hơn 3,5 trên lãnh thổ và vùng biển Việt Nam.

Theo các chuyên gia, ngoài các trận động đất kích thích tập trung ở các khu vực hồ thủy điện như Kon Tum, Quảng Nam (cũ), có một số trận động đất tự nhiên.

Các trận động đất tự nhiên xảy ra trên một số đới đứt gãy theo quy luật khi tích lũy đủ năng lượng thì sẽ xảy ra động đất, động đất càng lớn thì khả năng lặp lại càng ít.

PGS.TS Nguyễn Hồng Phương, một chuyên gia địa chấn nổi tiếng của Việt Nam và là một trong những người đầu tiên ở Việt Nam được đào tạo bài bản về lĩnh vực này tại Liên Xô (Nga) nhận định, Việt Nam nằm ở khu vực Thái Bình Dương mà Thái Bình Dương là nơi có hiểm họa về sóng thần, được đánh giá là cao nhất trên thế giới.

Dù vậy, do đặc thù các vùng biển ở Việt Nam được bao bọc bởi rất nhiều các quốc gia xung quanh như Trung Quốc phía Bắc, Philippines phía Đông, Thái Lan phía Tây và Indonesia, Malaysia ở phía Nam, do đó, các trận động đất gây sóng thần ở Thái Bình Dương gần như đều không ảnh hưởng đến Việt Nam.

“Có thể hiểu đơn giản, các vùng biển Việt nam đã được chắn bởi bức “tường thành” chính là các quốc gia nêu trên”, PGS.TS Phương nói.

Ông cho biết, các nhà địa chấn Việt Nam đã xác định hiểm họa sóng thần có khả năng vẫn có thể xảy ra đối với Việt Nam trong tương lai, hiểm họa đó có thể bắt nguồn ngay trong khu vực Biển Đông.

Tức là trong khu vực Biển Đông vẫn xác định được các vùng phát sinh ra động đất có thể gây ra sóng thần mà sóng thần xảy ra ngay trong Biển Đông thì có thể tác động tới vùng biển Việt Nam.
Động đất có thể gây ra sóng thần khi chúng xảy ra ở gần hoặc dưới đáy đại dương. Cơ chế tạo ra sóng thần chính là sự dịch chuyển của một khối lượng nước khổng lồ làm cho mặt đại dương dao động tạo ra sóng.

Thông thường, trận động đất có độ lớn trên 7,5 mới tạo ra sóng thần mạnh. Hơn 80% sóng thần trên thế giới xảy ra dọc theo các đới hút chìm thuộc Vành Đai Lửa ở Thái Bình Dương.

“Việt Nam có hệ thống cảnh báo sóng thần, đến thời điểm này chưa phát hiện nguy hiểm nên người dân không cần lo lắng”, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu kết luận.