Scandal gian lận của Volkswagen bị đưa ra ánh sáng như thế nào?

Đầu 2014, một nhóm nhà khoa học đã thử nghiệm ba mẫu xe diesel nhằm chứng minh loại xe này thân thiện với môi trường. Trớ trêu thay, họ đã khui ra một trong những bí mật lớn nhất trong ngành công nghiệp xe hơi, qua đó xóa sạch hàng chục tỷ đô la giá trị vốn hóa của các đại gia ô tô Đức, kể cả những hãng không bị cáo buộc là gian lận như Mercedes Benz hay BMW.


Ai đã đưa scandal gian lận khí thải của Volkswagen ra ánh sáng? Quá trình phát hiện gian lận như thế nào? Còn hãng nào khác cũng có khả năng gian lận tương tự? Scandal này có ảnh hưởng gì tới tương lai của xe chạy dầu?,... Đó là một vài câu hỏi mà chúng ta sẽ biết được qua bài báo cáo vừa được đăng tải trên tạp chí Nature mới đây xoay quanh scandal gian lận khí thải của Volkswagen.

Gian lận của Volkswagen đã bị đưa ra ánh sáng như thế nào?

​Hồi năm ngoái, Hội đồng quốc tế về vấn đề vận tải sạch (ICCT) có trụ sở tại Washington DC đã ký hợp đồng với các nhà khoa học đến từ Trung tâm nghiên cứu nhiên liệu động cơ và khí thải tại Đại học West Virginia để kiểm tra lượng khí thải của 3 mẫu xe chạy dầu hạng nhẹ trong điều kiện thử sát với thực tế hơn trong phòng thí nghiệm.

Để làm được điều đó, các nhà khoa học đã lắp các thiết bị đo lường khí thải di động lên xe nhằm liên tục thu thập dữ liệu trong quá trình vận hành trên đường phố tại Hoa Kỳ. Kết quả phát hiện ra lượng NOx phát thải bởi mẫu Volkswagen Jetta nhiều gấp 15-35 lần so với tiêu chuẩn tại Mỹ (31mg/km). Tương tự như vậy, mẫu Volkswagen Passat có nồng độ NOx phát thải gấp 5-20 so với tiêu chuẩn. Tuy nhiên, mẫu BMW X5 lại có kết quả dưới tiêu chuẩn khi thải, ngoại trừ lúc vận hành tại đường xấu thuộc khu vực nông thôn.

Nghiên cứu đã đề xuất EPA phải tiến hành một cuộc điều tra về quá trình test xe của Volkswagen tại Mỹ. Đồng thời, EPA đe dọa sẽ rút lại phê chuẩn bán tất cả các mẫu xe chạy dầu của Volkswagen tại Mỹ. Phía hãng phản ứng bằng cách thừa nhận họ đã dùng thủ thuật để qua mặt bài test khí thải.

Chi tiết diễn biến quá trình phanh phui vụ việc

Tháng 5/2014: Trung tâm nghiên cứu nhiên liệu động cơ và khí thải tại Đại học West Virginia (WVU) công bố kết quả kiểm tra khí thải của Volkswagen Jetta 2012 và Passat 2013 cao hơn tiêu chuẩn nhiều lần. BMW X5 vượt qua bài test. WVU cảnh báo Hội đồng tài nguyên không khí California (CARB) và Cục bảo vệ môi trường (EPA).

Mùa hè năm 2014: Ngay sau khi WVU đưa ra kết luận, VW tiếp tục khẳng định với EPA và CARB rằng lượng khí thải vượt quá quy định là do nhiều vấn đề kỹ thuật khác nhau và các yếu tố ngoài dự kiến trong quá trình sử dụng.

Tháng 12/2014: WV tự nguyện thu hồi gần 500.000 mẫu xe để giải quyết vấn đề khí thải.

6/5/2015: CARB cùng với EPA tiến hành thêm một số bài test trên các mẫu xe của WV trong điều kiện phòng thí nghiệm lẫn thực tế ngoài đường để xác minh tính hiệu quả của đợt thu hồi. Kết quả cho thấy đợt thu hồi chỉ mang lại một số lợi ích nhất định. Các vấn đề kỹ thuật do WV đưa ra không đủ thuyết phục đề lý giải nguyên nhân khí thải thực tế cao hơn so với khi kiểm tra.

Mùa hè 2015: CARB và EPA tuyên bố họ sẽ không cấp phép cho những mẫu xe chạy dầu do WV sản xuất năm 2016 cho tới khi hãng giải thích rõ ràng tại sao có sự bất thường trong khí thải và đảm bảo rằng điều đó không tái diễn đối với các mẫu xe mới (từ model 2016 trở đi).

3/9/2015: VW tổ chức hội nghị thừa nhận đã thiết kế và lắp đặt thiết bị, phần mềm gian lận, có thể xác định được khi nào xe đang test khí thải trong phòng thí nghiệm.

18/9/2015: CARB và EPA chính thức công bố scandal, cáo buộc VW đã vi phạm nghiêm trọng 2 điểm trong Đạo luật không khí sạch.

Tại sao người ta lại lo ngại về khí thải của xe diesel?


Khí thải từ động cơ diesel có tác động không nhỏ tới sự ô nhiễm môi trường, đặc biệt là tại Châu Âu, nơi mà động cơ diesel phổ biến hơn cả tại Mỹ. Khí thải từ động cơ diesel chứa CO và NOx - cả 2 loại khí đều tác động xấu tới sức khỏe con người. Riêng NOx là tiền thân của Ozone ở tầng đối lưu (ground-level ozone) và có thể gây ra vấn đề hô hấp nghiêm trọng.

Theo ước tính tại London, mỗi năm có hơn 3000 vụ tử vong liên quan tới vấn đề ô nhiễm không khí và NOx chiếm tới 40% trong tổng lượng khí thải từ động cơ diesel.

Khí thải ngoài thực tế lớn hơn khi kiểm tra: không chỉ mình Volkswagen!


Một số nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng lượng khí thải NOx do xe thương mại chạy dầu (bao gồm cả Volkswagen lẫn những hãng khác) thải ra khi chạy trên đường về cơ bản đều lớn hơn so với khi kiểm tra trong phòng thí nghiệm. Kết luận này đã dấy lên mối quan tâm về độ tin cậy của quá trình đăng kiểm - điều mà bất cứ mẫu xe nào cũng phải trải qua trước khi được cấp phép lưu hành.

Hồi năm 2011, các nhà khoa học đã phối hợp cùng với ủy ban khí thải thuộc Joint Research Centre (JRC), Ý để nghiên cứu về tình hình khí thải. Kết quả thử nghiệm cho thấy lượng khí thải do xe chạy dầu thải ra khi chạy trên đường vượt quá tiêu chuẩn cho phép tới 14 lần. Ngược lại, lượng NOx do xe chạy xăng thải ra thì vẫn nằm dưới ngưỡng cho phép.

1 năm sau đó, JRC tiếp tục kiểm tra lượng NOx trong khí thải của 6 mẫu xe chạy dầu dựa theo các tiêu chí tương tự như chuẩn Euro 6 (ban hành năm 2014). Mặc dù đã được trang bị bộ chuyển đổi xúc tác công nghệ mới nhất lúc bấy giờ, nhưng những mẫu xe này vẫn vượt quá ngưỡng khí thải tới 260%.

Và hồi tháng 10 năm ngoái, ICCT đã tiến hành phân tích khí thải của 15 mẫu xe chạy dầu thế hệ mới (12 trong số đó được công nhận đạt chuẩn EU và 3 mẫu đạt chuẩn tương đương tại Mỹ). Kết quả phát hiện ra mặc dù kiểm tra trong phòng thí nghiệm khá hợp lý nhưng khi chạy ngoài đường thật, lượng khí thải cao hơn 25 lần so với chuẩn Euro 6 (80mg/km). Nồng độ NOx trung bình trong khí thải của những mẫu xe này cao hơn khoảng 7 lần so với mức cho phép tại châu Âu.

Chỉ có mình Volkswagen là dùng phần mềm gian lận?


Hiện tại thì người ta chưa phát hiện ra thêm hãng nào có sử dụng cách gian lận này nhưng một số chuyên gia cho rằng Volkswagen không phải là trường hợp duy nhất. Jos Dings, giám đốc tổ chức phi chính phủ về Vận tải và môi trường tại Brussel cho biết: “Tôi tin rằng Volkswagen không phải là trường hợp duy nhất."

Ông đưa ra dẫn chứng rằng theo nghiên cứu vừa công bố tháng trước, không chỉ riêng Volkswagen mà còn nhiều hãng khác có lượng khí thải thực tế vượt quá ngưỡng cho phép. Tuy nhiên, nghiên cứu không tìm thấy bằng chứng gian lận và chỉ giới hạn trong khu vực châu Âu - nơi chuẩn khí thải có phần ít nghiêm ngặt và cũng là nơi mà Volkswagen không tự thừa nhận đã gian lận khí thải.

Vậy giờ phải làm sao?


Thật ra thì trước khi scandal của Volkswagen nổ ra, châu Âu đã lên kế hoạch tăng cường chất lượng của các bài test khí thải. Tới năm 2017, ủy ban khí thải châu Âu sẽ thiết lập nên “quy trình kiểm tra khí thải thực tế” - dùng các thiết bị di động để test khí thải ngay khi xe đang vận hành ngoài đường. Cách làm này tương tự như quy trình của JRC dùng để phân tích trước đây.

Trước sức ép của scandal lần này, EPA tuyên bố sẽ ngay lập tức tiến hành nâng cấp tiêu chuẩn kiểm tra khí thải và những mẫu xe chạy dầu phải trải qua điều tra nguy cơ sử dụng thiết bị gian lận. Dù vậy, họ không cho biết sẽ phát hiện thiết bị gian lận bằng cách nào, giám đốc EPA Christopher Grundler chỉ nói: “Các hãng nên biết rằng chúng tôi sẽ giữ xe của họ lâu hơn và lái nó nhiều hơn.”

Có thể họ sẽ dùng các thiết bị di động từng được dùng để phát hiện gian lận của Volkswagen để kiểm tra các xe chạy dầu khác. Được biết trước giờ cách làm này chỉ được EPA dùng để kiểm tra xe chạy dầu hạng nặng vốn được cho là ô nhiễm hơn.

Vụ việc lần này có ý nghĩa gì tới tương lai của xe chạy dầu?

Những mẫu xe chạy dầu có thể sẽ được cải thiện để hạn chế tối đa lượng phát thải so với xe chạy xăng. Tương tự như những gì BMW X5 đã làm được, xe chạy dầu vẫn có thể giữ cho lượng khí thải dưới mức cho phép. Dù vậy, một số ý kiến cho rằng cách làm của Volkswagen có thể dẫn tới việc nâng giới hạn khí thải tiêu chuẩn lên, đồng thời sẽ tăng chi phí dành cho nghiên cứu phát triển xe hơi. ​