Quan hệ Nga - NATO: 25 năm đối thoại và đối đầu

25 năm ngày Tổ chức quân sự Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Nga ký Đạo luật sáng lập về quan hệ lẫn nhau, hợp tác và an ninh bị phủ bóng bởi cuộc xung đột tại Ukraine và quan hệ giữa hai bên cũng đang ở mức thấp nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh.

Hôm nay (27/5), đánh dấu tròn 25 năm ngày Tổ chức quân sự Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Nga ký Đạo luật sáng lập về quan hệ lẫn nhau, hợp tác và an ninh nhằm thiết lập một nền hòa bình lâu dài ở châu Âu hậu Chiến tranh Lạnh (27/05/1997).

“Có những thời điểm lịch sử tạm dừng để dấn thân vào một con đường mới. Có những thời điểm tương lai của các dân tộc gặp thử thách. Hội nghị Thượng đỉnh này là một trong những cuộc gặp gỡ lịch sử. Chúng ta đang cùng nhau xây dựng hòa bình”.

Cựu Tổng thống Pháp Jacques Chirac đã tuyên bố như vậy tại lễ ký Đạo luật sáng lập về quan hệ lẫn nhau, hợp tác và an ninh diễn ra cách đây 25 năm giữa NATO và Nga tại thủ đô Paris. Sự kiện được cho là đánh dấu một kỷ nguyên mới trong quan hệ Nga - phương Tây sau nửa thế kỷ xung đột.

 

Ảnh minh họa: Reuters

 

Văn kiện được phê chuẩn sau nhiều năm đàm phán ở cấp cao nhất và đã góp phần khai sinh ra một kiến trúc an ninh mới ở châu Âu. Và cũng kể từ thời điểm này, hai bên không còn coi nhau là đối thủ mà là đối tác, cùng nhau xây dựng một nền hòa bình lâu dài và toàn diện ở khu vực Châu Âu - Đại Tây Dương dựa trên các nguyên tắc dân chủ và an ninh hợp tác.

Các nước ký kết cũng cam kết không “sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực” chống lại nhau hay chống lại bất kỳ quốc gia nào khác. Theo Nhà nghiên cứu Nicolas Tenzer, chuyên gia bình luận của kênh truyền hình Pháp France 24, về mặt lịch sử, Đạo luật Sáng lập đã thổi luồng sinh khí mới vào quan hệ Nga - NATO:

“Đó là một kỷ nguyên khác và một thời kỳ tràn đầy hy vọng cho sự phát triển của nước Nga. Đó là không chỉ đánh dấu sự giảm căng thẳng sau Chiến tranh Lạnh, mà còn thiết quan hệ đối tác xây dựng trong các lĩnh vực an ninh, kiểm soát vũ khí, chống khủng bố,…"

Tuy nhiên, mối quan hệ giữa Nga và NATO đã có bước thụt lùi trong những năm gần đây và cuộc xung đột tại Ukraine đã đẩy căng thẳng giữa hai bên lên mức cao nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Bên cạnh đó, việc Mỹ thúc đẩy xây dựng hệ thống phòng thủ tên lửa chiến lược ở Romania và Ba Lan cũng như NATO “bật đèn xanh” kết nạp Ukraine và Gruzia hay mới đây nhất là hai quốc gia vốn có truyền thống trung lập là Thụy Điển và Phần Lan làm thành viên,… càng khiến quan hệ Nga và NATO đi vào ngõ cụt, đặt an ninh châu Âu trước những thách thức chưa từng có.

Bản thân Đạo luật sáng lập về quan hệ lẫn nhau, hợp tác và an ninh cũng đang đứng trước nguy cơ đổ vỡ. Trước khi cuộc xung đột tại Ukraine nổ ra, Nga nhiều lần cho rằng, một tài liệu chính trị như vậy chưa đủ ràng buộc về mặt pháp lý, đồng thời yêu cầu NATO phải có những cam kết an ninh rõ ràng hơn đối với Nga như làm rõ khái niệm về “lực lượng chiến đấu” hay chấm dứt việc mở rộng sang những nước sát biên giới với Nga. Do đó, cuộc đối thoại giữa Nga và NATO càng trở nên phức tạp hơn. /.

 

Thu Hoài