Ông Trump muốn 'doanh nghiệp hóa' chính phủ để dễ sa thải công chức liên bang

Ông Trump tuyên bố sẽ khôi phục Chương trình F nhằm tái cấu trúc bộ máy hành chính liên bang, giúp việc sa thải công chức dễ dàng hơn.

Ông Trump muốn tái áp dụng "Chương trình F".

Chương trình F này được ông Trump ban hành vào cuối nhiệm kỳ đầu tiên và ngay lập tức bị Tổng thống Joe Biden hủy bỏ trong ngày đầu nhậm chức năm 2021.

Theo đề xuất, chương trình này sẽ chuyển các công chức tham gia hoạch định chính sách vào nhóm “chính sách theo lịch trình/sự nghiệp”, từ đó làm suy yếu các quyền bảo vệ công việc hiện hành, đồng thời cho phép sa thải dễ dàng hơn, kể cả vì lý do chính trị.

Trên nền tảng Truth Social, ông Trump khẳng định: “Nếu những công nhân chính phủ này từ chối thúc đẩy lợi ích chính sách của tổng thống hoặc tham gia hành vi tham nhũng, họ sẽ không còn việc làm nữa. Đây là lẽ thường tình”.

Ông Trump cho rằng, chương trình này sẽ giúp loại bỏ những người bị coi là “cản trở” các chính sách của chính quyền, và đưa vào hệ thống một lực lượng công chức hiệu quả, đồng thuận với định hướng hành pháp.

Tuy nhiên, các chuyên gia và giới học giả bày tỏ lo ngại sâu sắc. Giáo sư Don Moynihan tại Đại học Michigan cảnh báo: “Hầu như mọi công chức đều có tác động đến chính sách theo cách này hay cách khác”, đồng thời nhấn mạnh chính sách có thể ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn người.

Kế hoạch phục hồi chương trình F hiện được thực hiện song song với nỗ lực cải cách của Ủy ban Hiệu suất Chính phủ - một tổ chức nhận được sự hậu thuẫn từ tỷ phú Elon Musk. Mục tiêu được tuyên bố là cắt giảm quy mô bộ máy và chi phí hành chính.

Tuy nhiên Everett Kelley - Chủ tịch Liên đoàn Công nhân Chính phủ Mỹ (AFGE) đã lên tiếng phản đối kịch liệt, cho rằng: “Động thái này sẽ làm xói mòn hệ thống tuyển dụng dựa trên năng lực và làm suy yếu dịch vụ dân sự chuyên nghiệp mà người dân Mỹ tin tưởng”.

Theo các chuyên gia, việc mở rộng số lượng nhân viên có thể bị sa thải từ 4.000 (thuộc diện bổ nhiệm chính trị hiện tại) lên 50.000 người sẽ giúp Nhà Trắng kiểm soát tốt hơn những cơ quan từng bị xem là “khó kiểm soát” trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

Người dân biểu tình ở Washington tháng 4/2025.

Kế hoạch tái cấu trúc này cũng nằm trong định hướng tăng cường quyền lực hành pháp và xóa bỏ ảnh hưởng của cái gọi là “nhà nước ngầm” - cụm từ mà ông Trump sử dụng để chỉ các nhóm công chức lâu năm có thể cản trở nghị trình tổng thống.

Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cảnh báo nếu chính sách này được áp dụng rộng rãi, nó sẽ làm suy yếu tính khách quan, trung lập của bộ máy công quyền và biến hàng chục nghìn công chức thành “người của tổng thống”. Theo ông Everett Kelley, điều này có thể "làm lung lay nền tảng dân chủ của nước Mỹ".

Quỳnh Hoa