Nước cờ của ông Putin khi sự kiên nhẫn của ông Trump về Ukraine cạn dần

Theo các nguồn tin thân cận với Điện Kremlin, Tổng thống Nga Vladimir Putin tin rằng, ưu thế trên chiến trường của Moscow đang gia tăng và phòng không Ukraine sẽ sụp đổ trong những tháng tới.

Tính toán của Tổng thống Putin

Tổng thống Putin dường như không mấy bận tâm đến những tuyên bố thể hiện sự thất vọng của Tổng thống Donald Trump và đang đẩy mạnh chiến dịch quân sự tại Ukraine với cường độ mới, sau khi đã "tính đến" khả năng Mỹ sẽ gia tăng áp lực, giới phân tích và các nguồn tin thân cận với Điện Kremlin cho hay.

Theo 2 nguồn tin giấu tên có quan hệ gần gũi với giới lãnh đạo Nga, ông Putin tin rằng ưu thế của quân đội Nga trên chiến trường đang gia tăng và hệ thống phòng thủ của Ukraine có thể sụp đổ trong vài tháng tới. Với đà tấn công hiện tại, nhà lãnh đạo Nga cho rằng việc ngừng bắn vào lúc này không phải là điều được tính tới, trừ khi Ukraine chấp nhận đưa ra những nhượng bộ sâu rộng.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters

“Ông ấy sẽ không từ bỏ các mục tiêu của mình ở Ukraine chỉ để cải thiện quan hệ với ông Trump", bà Tatiana Stanovaya, chuyên gia cấp cao tại Trung tâm Nga và Á - Âu Carnegie nhận định.

Sự cứng rắn của ông Putin cho thấy một sự đảo chiều rõ rệt so với kỳ vọng hồi đầu năm, khi ông Trump nhậm chức và nhanh chóng tìm cách hàn gắn quan hệ với Moscow. Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump từng cam kết sẽ chấm dứt xung đột ở Ukraine chỉ trong 24 giờ. Thái độ thân thiện với Điện Kremlin và một cuộc tranh cãi căng thẳng tại Phòng Bầu dục với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky từng được xem là cơ hội hiếm hoi để Nga khai thác.

Nhiều người Nga hy vọng rằng thái độ thân thiện giữa Tổng thống Trump với Tổng thống Putin có thể dẫn đến việc dỡ bỏ trừng phạt, thu hút đầu tư phương Tây, nối lại đàm phán kiểm soát vũ khí và tái định hình cục diện địa chính trị có lợi cho Nga tại châu Âu. Khi đó, tất cả những gì ông Putin cần làm, dường như chỉ là đồng ý ngừng bắn, trong khi vẫn giữ được các vùng lãnh thổ đã chiếm được.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng, khi Nga dần chiếm ưu thế trên chiến trường, còn Ukraine rơi vào tình trạng thiếu hụt lực lượng bảo vệ tiền tuyến, mục tiêu của Điện Kremlin đã mở rộng.

Theo các nhà phân tích, trong khi ông Trump công khai bày tỏ sự thất vọng với ông Putin thì điều ngày càng trở nên rõ ràng là ông Putin sẵn sàng hy sinh quan hệ với Tổng thống Mỹ để theo đuổi mục tiêu được định hình rõ nét sau 40 tháng xung đột, đó là buộc Ukraine phải đầu hàng theo các điều kiện của Nga.

Quyết tâm tiếp tục chiến dịch quân sự, cùng với các đợt pháo kích leo thang, là nguyên nhân dẫn đến phản ứng gay gắt gần đây nhất của ông Trump với ông Putin hôm 8/7. Bất chấp 6 cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo kể từ tháng 2 và 2 vòng đàm phán trực tiếp giữa Nga và Ukraine tại Istanbul, Nga vẫn tiếp tục các cuộc tấn công.

"Chúng tôi đã nhận được rất nhiều lời lẽ sáo rỗng từ ông Putin, nếu các vị muốn biết sự thật. Ông ta lúc nào cũng tỏ ra thân thiện, nhưng hóa ra chẳng có ý nghĩa gì cả", ông Trump nói với báo giới trong cuộc họp nội các tại Nhà Trắng.

Trên thực tế, ông Putin đã nỗ lực thể hiện thiện chí. Ông từng đề xuất với Nhà Trắng các thỏa thuận kinh tế như khai thác đất hiếm hay việc Nga tham gia chuỗi cung ứng khí đốt cho châu Âu. Moscow cũng từng tự nhận là “nhà trung gian hòa giải” tại Trung Đông, ngay cả khi ông Trump chuẩn bị không kích Iran. Đồng thời, Tổng thống Putin cũng liên tục dành lời khen ngợi công khai cho Tổng thống Mỹ.

“Ông ấy là một người dũng cảm, điều đó là rõ ràng", ông Putin phát biểu trong một cuộc họp báo ở Belarus vào cuối tháng trước khi nói về ông Trump.

Nga sẵn sàng cho kịch bản sự kiên nhẫn của ông Trump cạn dần

Tuy nhiên, điều duy nhất ông Putin chưa làm, như chính ông Trump thừa nhận hôm 8/7, là đưa ra bất kỳ nhượng bộ nào có ý nghĩa liên quan đến Ukraine. Tại buổi họp báo ngày 27/6 ở Belarus, ông Putin cho biết ông hiểu sự thất vọng của ông Trump, khi Tổng thống Mỹ gần đây cũng công khai thừa nhận rằng việc chấm dứt xung đột ở Ukraine khó khăn hơn ông từng nghĩ.

“Hiện thực luôn phức tạp hơn so với ý tưởng về nó", ông Putin nói.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitri Peskov cũng lặp lại quan điểm này trong phát biểu ngày 9/7 và tìm cách giảm nhẹ những lời chỉ trích của ông Trump dành cho nhà lãnh đạo Nga.

“Chúng tôi đón nhận điều đó một cách bình tĩnh. Chúng tôi vẫn kỳ vọng tiếp tục đối thoại với Washington và nỗ lực hàn gắn quan hệ song phương vốn đã bị tổn hại nghiêm trọng", ông Peskov nói. Người phát ngôn Điện Kremlin cũng cho rằng, ông Trump có “phong cách khá gay gắt trong cách diễn đạt".

Theo 2 nguồn tin thân cận với Điện Kremlin, ông Putin đã chuẩn bị sẵn tâm thế rằng sự kiên nhẫn của ông Trump có thể sẽ cạn. Họ cho biết nhà lãnh đạo Nga hiểu rõ ông Trump có thể sẽ áp đặt các lệnh trừng phạt mới sau 6 tháng chưa áp đặt biện pháp hạn chế nào liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine.

“Ông Putin thực sự coi trọng và đầu tư vào mối quan hệ cá nhân với ông Trump", chuyên gia Tatiana Stanovaya nhận định.

Chuyên gia này cũng cho rằng: “Nhưng đồng thời, ông ấy chưa bao giờ ảo tưởng về việc chính sách của Mỹ đối với Nga sẽ phát triển theo chiều hướng tích cực. Giới lãnh đạo Nga luôn chuẩn bị cho tình huống xấu nhất".

Cho đến nay, những lời đe dọa trừng phạt của ông Trump với Nga vẫn chưa trở thành hiện thực. Ông cũng chưa cho thấy sẽ tăng viện trợ quân sự theo cách đủ sức xoay chuyển cục diện chiến trường, trong khi các nước châu Âu không có đủ năng lực để làm điều đó một mình. Một trong những nguồn tin thân Điện Kremlin cho rằng ông Putin vẫn kỳ vọng sẽ đạt được một thỏa thuận giảm trừng phạt với ông Trump vào thời điểm nào đó trong tương lai, khi nhà lãnh đạo Nga sẵn sàng kết thúc xung đột.

Một số nhà quan sát cho rằng, mục tiêu của Nga tại Ukraine không chỉ dừng ở việc duy trì quyền kiểm soát những vùng lãnh thổ đã chiếm được. Moscow muốn NATO cam kết không mở rộng thêm về phía Đông và dỡ bỏ cơ sở hạ tầng quân sự trong khu vực. Điện Kremlin cũng yêu cầu Ukraine trở thành quốc gia “trung lập”, giới hạn quy mô quân đội và đảm bảo quyền sử dụng tiếng Nga theo luật pháp Ukraine.

Ngoài ra, ông Putin vẫn kiên quyết đòi Ukraine rút quân khỏi những khu vực mà ông tuyên bố là “lãnh thổ Nga”. Điều này khiến chính quyền ông Trump thất vọng khi họ từng hy vọng ông Putin sẽ chấp nhận ngừng bắn tại các ranh giới hiện tại trên chiến trường.

Dù vậy, ông Putin được cho là hài lòng với tiến trình đối thoại với ông Trump từ đầu năm đến nay, khi các cuộc tiếp xúc cấp cao đã phá vỡ 3 năm cô lập ngoại giao mà chính quyền ông Biden từng duy trì với Moscow.

Tuy nhiên, ông Trump không chấp nhận tách rời quá trình cải thiện quan hệ Mỹ - Nga khỏi tiến trình chấm dứt xung đột Ukraine. Tổng thống Mỹ cũng không đưa ra con đường ngoại giao nào dẫn đến chiến thắng toàn diện như ông Putin mong muốn.

“Nếu chúng ta rơi vào tình huống mà ông Trump có thể và muốn trao cho ông Putin tất cả những gì ông ấy yêu cầu về NATO, các cơ sở quân sự ở châu Âu, hạ tầng quốc phòng..., tôi tin ông Putin sẽ linh hoạt hơn rất nhiều về vấn đề Ukraine", bà Stanovaya nói, song nhận định: “Nhưng đó không phải là lựa chọn thực tế vào lúc này".

Kiều Anh