Những điều ít biết về máy bay chở Tổng thống Nga Putin

Máy bay chở Tổng thống Nga Putin có một bảng điều khiển hạt nhân, một phòng tập thể dục, được áp dụng các quy tắc nghiêm ngặt.

Tổng thống Nga Putin. (Ảnh: Sputnik)

Kể từ năm 1996, nhiệm vụ này được giao cho máy bay Il-96-300PU. Đây là máy bay duy nhất mà Tổng thống Vladimir Putin sử dụng cho các chuyến công du trong và ngoài nước.

Tại sao lại là Il-96-300PU?

Máy bay Ilyushin IL-96-300PU. (Ảnh: Dmitry Terekhov)

Il-96-300PU là máy bay lớn, dài 55 mét, sải cánh 60 mét. Nó có thể đạt tốc độ 900 km/h và có bốn động cơ phản lực (trong khi nhiều máy bay của các nhà lãnh đạo nước ngoài chỉ có hai động cơ). Các máy bay thuộc dòng Tupolev Tu-204 và Tupolev Tu-214 cũng có động cơ tương tự - đó là hai loại máy bay thương mại phổ biến nhất của Nga, tương đương Boeing 757.

Mẫu máy bay này cũng có phiên bản chở khách tiêu chuẩn với sức chứa 300 chỗ ngồi, được thiết kế vào những năm 1980 tại nhà máy hàng không Voronezh. Nó đã thực hiện chuyến bay đầu tiên trên tuyến thương mại vào tháng 12/1992. Tuy nhiên, vào năm 2014, Aeroflot ngừng hoàn toàn hoạt động của phi đội Il-96, trong khi các hãng hàng không khác thậm chí chưa có kế hoạch mua chúng.

Ông Vladimir Putin và Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu trên máy bay. (Ảnh: Alexey Druzhinin/Sputnik)

Tổng cộng nhà máy đã sản xuất 25 chiếc máy bay loại này. Hầu hết chúng đều tham gia "Phi đội bay đặc biệt Rossiya" (một công ty con của Aeroflot), phục vụ tổng thống và Chính phủ Nga.

Có một lời giải thích đơn giản hơn về lý do Tổng thống Nga thích máy bay này: Máy bay chở khách Il-96 từng được coi là thiết kế hứa hẹn nhất của Nga - đỉnh cao sự nghiệp chế tạo máy bay của Nga. Tuy nhiên, nó lại quá đắt đối với các công ty hàng không. Bốn động cơ của nó đòi hỏi chi phí nhiên liệu và bảo dưỡng nhiều gấp đôi so với mức chi của các hãng hàng không ngoài Nga.

(Ảnh: Sergey Bobylev/Sputnik)

Tuy nhiên, đối với phi đội máy bay tổng thống, mẫu máy bay này lại hoàn toàn phù hợp. “Máy bay có bốn động cơ. Ngay cả khi hai động cơ hỏng, nó vẫn có thể tăng hoặc giảm độ cao, cơ động và tiếp tục chuyến bay”, Thiếu tướng Vladimir Popov cho biết trên YouTube. Ngay cả khi chỉ còn một động cơ hoạt động, chuyên cơ chở tổng thống có thể bay tới 800 km trước khi hạ cánh.

“Có một số lý do khiến Il-96 hiện được sử dụng làm máy bay của chính phủ”, Vladimir Talanov, phi công xuất sắc của Liên bang Nga, giải thích thêm. “Trước hết, nó thực sự là chiếc máy bay rất đáng tin cậy và an toàn, điều được khẳng định qua nhiều năm khai thác. Thêm vào đó, nó là yếu tố uy tín đối với lãnh đạo nhà nước - không phải nhà lãnh đạo nào cũng có điều kiện bay trên chiếc máy bay 'của riêng mình', do chính các nhà sản xuất của nước mình làm ra".

Ông Vladimir Putin lên máy bay tại sân bay quốc tế Esenboga sau khi tham dự hội nghị thượng đỉnh ba bên Thổ Nhĩ Kỳ-Nga-Iran. (Ảnh: Volkan Furuncu/Anadolu Agency/Getty Images)

Và theo cựu phi công của Máy bay số 1 Vladimir Fedorushkin: "Ông Putin từng nói về nguyên tắc ông không bay trên máy bay nước ngoài".

Phiên bản Il-96 dành cho tổng thống đã được nâng cấp 5 lần kể từ lần sản xuất đầu tiên, lần gần đây nhất là đầu năm 2021.

Bên trong máy bay có gì?

Tổng thống Vladimir Putin và con trai của Bair Banzaraktsayev, quân nhân thiệt mạng khi tham gia cứu hộ trong trận lũ lụt ở Viễn Đông nước Nga, trên chuyên cơ. (Ảnh: Alexey Nikolsky/Sputnik)

Nếu chỉ nhìn qua thì không có gì để phân biệt máy bay tổng thống với các máy bay khác trong phi đội Rossiya, ngoài một lá cờ Nga nhỏ trên đuôi. Tuy nhiên, ở bên trong, chiếc máy bay khá độc đáo, đáp ứng các tiêu chuẩn cao nhất về thông tin liên lạc và an toàn. Những thứ này đã khiến nó có biệt danh là "điện Kremlin bay".

Với khả năng liên lạc chuyên biệt, nó có thể truyền các thông điệp được mã hóa từ bất kỳ độ cao nào đến bất kỳ điểm nào trên thế giới, bằng bất kỳ kênh liên lạc nào. "PU" trong tên gọi của máy bay này là viết tắt của "punkt upravleniya" (tiếng Nga có nghĩa là "điểm chỉ huy").

Máy bay có "nút hạt nhân". Nó cũng được trang bị radar, điều khiển điện tử, điện quang và hình ảnh. Tất cả các thiết bị đều được làm bản dự phòng để đối phó với các trường hợp bất ngờ. Các chuyên gia về thiết bị trên máy bay đến từ nhà sản xuất hàng không Áo Diamond Aircraft Industrie chịu trách nhiệm bố trí nội thất và lắp đặt thiết bị.

Chi tiết chính xác những gì được lắp đặt trên máy bay là bí mật nhà nước. Người ta chủ yếu biết nhiều hơn Máy bay số 1 khi nói đến các tiện nghi dành cho hành khách.

Tổng thống Vladimir Putin với gia đình quân nhân Bair Banzaraktsaev. (Ảnh: Alexey Nikolsky/Sputnik)

Điều kiện sinh hoạt và làm việc bên trong máy bay thực sự không hề kém điện Kremlin: Có phòng làm việc riêng của tổng thống, một số phòng họp, phòng thư giãn cho tổng thống, sảnh khách, phòng tập thể dục mini, phòng ăn, quầy bar, phòng tắm và một đơn vị y tế riêng biệt với các phương tiện để hồi sức và điều trị cấp cứu. Tất cả các sản phẩm trang trí đều có tông màu sáng, điểm nhấn là màu của bộ ba màu cờ Nga và nội thất được trang trí bằng các tác phẩm lịch sử, do các thợ thủ công của xưởng sản xuất Pavlovo Posad thực hiện.

Nội thất máy bay được tiết lộ vào năm 2018, khi ông Putin cho phép nam sinh người Bashkirian tên là Arslan Kaypkulov lên để tham quan. Cậu bé đã mơ ước được làm một video về máy bay này.

Có những ước tính khác nhau về chi phí của máy bay và những thứ bên trong. Năm 2013, Văn phòng Tổng thống Liên bang Nga đặt hàng hai chiếc máy bay như vậy - với giá 3,8 tỷ rúp (khoảng 52 triệu USD) và 5,2 tỷ rúp (khoảng 71 triệu USD). Ngoài ra, theo Daily Mail, chi phí thực tế cho máy bay là 390 triệu bảng Anh (khoảng 500 triệu USD tính theo tỷ giá khi đó).

Ông Putin có bao nhiêu chiếc Il-96-300PU?

Trên thực tế, tên "Máy bay số 1" không dùng để chỉ một chiếc máy bay duy nhất. Luôn có một số máy bay dự bị tương tự, có thể chở vệ sĩ, các trợ lý và nhà báo. Máy bay dự bị đi sau "máy bay chính” khoảng 15-20 phút. Nếu máy bay chính phát sinh lỗi và phải hạ cánh, máy bay dự bị sẽ đón hành khách và tiếp tục hành trình.

Kể từ năm 1977, Nga có quy tắc là điều 2 thay vì một máy bay dự bị. Quy tắc này được áp dụng sau khi Tổng thống Mỹ Richard Nixon bay đến Moskva và Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Brezhnev quyết định đưa ông đi một chuyến trên chiếc Il-62 (máy bay mà nguyên thủ quốc gia sử dụng khi đó). Các hành khách ngồi vào chỗ nhưng một động cơ không khởi động được. Họ chuyển sang chiếc máy bay dự bị, nhưng chiếc này cũng không thể cất cánh.

Một quy tắc khác là tất cả “máy bay tổng thống” đều được sử dụng không quá 15 năm sau khi rời dây chuyền sản xuất. Khi kết thúc giai đoạn hoạt động này, máy bay được bàn giao cho các cơ quan chính phủ khác sử dụng và tổng thống được đưa lên một máy bay mới hơn.

(Ảnh: Sergey Riabsev)

Quy tắc nghiêm ngặt

Máy bay tổng thống phải đáp ứng một số quy tắc nghiêm ngặt, bao gồm quy tắc mọi thứ phải hoạt động, áp dụng cho cả bản thân máy bay và nhân viên. “Ngay cả khi một chiếc ghế không ngả được, chúng tôi thường sẽ đổi máy bay. Hoặc chúng tôi đóng cả hàng ghế để ngăn bất kỳ ai ngồi ở đó”, cựu phi công trưởng của đội bay Tổng thống Putin, ông Konstantin Tereshchenko, nói.

Trong khi tất cả các hãng hàng không khác chỉ quyết định hoãn chuyến nếu máy bay có một số khiếm khuyết nhất định (những lỗi không gây ra mối đe dọa an toàn), điều này không áp dụng đối với máy bay tổng thống.

Một quy tắc nghiêm ngặt khác là nó phải có thể hoạt động hoàn toàn độc lập, giống như một tàu ngầm. Điều này có nghĩa là việc bảo dưỡng và sửa chữa "Máy bay số 1" được thực hiện độc quyền bởi nhân viên kỹ thuật riêng và không người nào khác có thể chạm vào nó tại các sân bay.

Tổng thống Nga Vladimir Putin xuống máy bay Iljuschin Il-96 tại sân bay Geneva Cointrin để tham dự hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Nga tại Villa La Grange vào ngày 16/6/2021. (Ảnh: Alessandro della Valle/Getty)

“Khi chuyến thăm của tổng thống đang diễn ra, máy bay chính, máy bay dự bị và một nhóm tiên phong được huy động. Máy bay tiên phong chở 6 kỹ thuật viên, máy bay dự bị có 4 và máy bay chính có 2. Đội 8 người này có khả năng tháo rời và lắp ráp lại toàn bộ máy bay. Họ đã được đào tạo", cựu phi công nói.

Nhân viên kiểm soát không lưu làm việc với máy bay tổng thống cũng giống như đối với các chuyến bay dân dụng thương mại. Sự khác biệt duy nhất là đối với "máy bay chính", các mực bay và hành lang bay sẽ được giải phóng, các khoảng nghỉ được thiết lập để quan sát giữa các máy bay trước và sau.

Điều tương tự cũng được áp dụng với máy bay dự bị, nhưng theo cách hạn chế hơn. Theo Tereshchenko, những năm trước đây, khoảng cách giữa máy bay chính với các máy bay khác có thể là hai giờ, còn ngày nay khoảng cách này đã giảm đi nhiều.

Máy bay chiến đấu Su-57 hộ tống máy bay của Tổng thống Nga Putin trên đường tới Akhtubinsk. (Ảnh: Ramil Sitdikov/Sputnik)

PHƯƠNG ANH (Nguồn: Russia Beyond)