Nga 'đi đầu' công nhận chính quyền Taliban, Afghanistan bước sang chương mới

Hôm qua (3/7), Nga đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới chính thức công nhận chính quyền Taliban tại Afghanistan - một lực lượng nắm quyền điều hành đất nước Afghanistan từ năm 2021 và từng bị Nga đưa vào danh sách khủng bố.

Bước đi được chính quyền Afghanistan đánh giá là sự dũng cảm, đi đầu, mở rộng cánh cửa cho quá trình công nhận của quốc tế.

Trong tuyên bố đưa ra hôm qua, Bộ Ngoại giao Nga đã nhận được quốc thư từ Đại sứ mới được bổ nhiệm của Afghanistan Gul Hassan Hassan. Bộ này cho biết, việc chấp nhận Đại sứ của chính quyền Taliban, công nhận chính quyền của Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan, đánh dấu bước tiến quan trọng trong quan hệ song phương và thể hiện cam kết của Nga trong việc phát triển quan hệ hợp tác với Afghanistan.

Lực lượng Taliban ở Kabul, Afghanistan. Ảnh: Reuters

Nga khẳng định sẽ tiếp tục hỗ trợ Afghanistan trong các lĩnh vực an ninh, chống khủng bố và chống tội phạm ma túy, đồng thời nhấn mạnh tiềm năng hợp tác kinh tế, thương mại, đặc biệt trong các lĩnh vực năng lượng, nông nghiệp, giao thông và cơ sở hạ tầng.

Cùng ngày, tại Afghanistan, tiếp Đại sứ Nga Dmitry Zhirnov, Bộ trưởng Ngoại giao của chính quyền Taliban Amir Khan Muttaqi đã lên tiếng hoan nghênh quyết định của Nga, gọi đây là “bước đi dũng cảm, lịch sử” và bày tỏ hy vọng các quốc gia khác sẽ hành động tương tự:

“Trước hết, chúng tôi đánh giá cao sáng kiến của Nga trong việc công nhận Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan. Chúng tôi coi đây là bước đi dũng cảm của Nga, hi vọng hành động của Nga sẽ là hình mẫu cho những quốc gia khác. Bao gồm cả Liên bang Nga, một số quốc gia đã chấp nhận đại sứ của chúng tôi. Bây giờ quá trình công nhận đã bắt đầu và Nga là nước đầu tiên thực hiện bước này, chúng tôi hy vọng quá trình này sẽ tiếp tục theo cách tương tự”.

Hiện tại, chưa có quốc gia nào khác công nhận chính thức chính quyền Taliban. Tuy nhiên, một số nước như Trung Quốc, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Uzbekistan và Pakistan đã chỉ định Đại sứ tại Kabul, được coi là bước đi tiến gần hơn tới sự công nhận ngoại giao đầy đủ.

Nga từng liệt Taliban vào danh sách tổ chức khủng bố vào năm 2003. Tuy nhiên, lệnh này đã được dỡ bỏ vào tháng 4/2025, mở đường cho một chương mới trong mối quan hệ giữa Nga và Afghanistan. Trước đó, Afghanistan cũng đã bắt đầu nhập khẩu dầu mỏ, khí đốt và lúa mì từ Nga kể từ năm 2022.

Động thái của Nga được cho là sẽ thu hút sự theo dõi chặt chẽ của Mỹ và các đồng minh phương Tây. Mỹ hiện vẫn đóng băng hàng tỷ USD tài sản của ngân hàng trung ương Afghanistan và áp đặt lệnh trừng phạt đối với nhiều lãnh đạo Taliban.

Trước đó, ngày 2/7, Bộ trưởng Nội vụ Đức Alexander Dobrindt cho biết, ông muốn đàm phán trực tiếp với chính quyền Taliban về việc tiếp nhận người di cư Afghanistan bị trục xuất từ Đức. Do Đức chưa công nhận chính quyền Taliban, chưa có quan hệ ngoại giao nên các cuộc đàm phán gián tiếp qua bên thứ 3 đang gặp nhiều khó khăn. Vị quan chức Đức khẳng định, điều này không thể là giải pháp lâu dài.

Nỗ lực tìm kiếm sự công nhận quốc tế của Taliban cũng đang được đền đáp khi Nhật Bản hồi tháng 2 đã tiếp đón một phái đoàn cấp cao của Taliban. Ngay cả Mỹ, quốc gia đã chiến đấu với Taliban trong gần 2 thập niên, cũng có dấu hiệu mềm mỏng hơn với chính quyền Taliban. Hồi tháng 3, Mỹ đã hủy bỏ khoản tiền thưởng trị giá 10 triệu USD cho thông tin dẫn đến việc bắt giữ quyền Bộ trưởng Nội vụ Sirajuddin Haqqani của chính quyền Taliban để đổi lấy sự tự do cho một du khách người Mỹ bị Taliban giam giữ hồi tháng 12/2022.

Thời gian gần đây, chính quyền Taliban cũng đã mở rộng cánh cửa chào đón du khách quốc tế đến quốc gia này. Nhiều người không khỏi ngạc nhiên trước sự thay đổi của một đất nước Afghanistan mà họ từng chỉ được nghe về chiến tranh, xung đột và các chính sách hà khắc:

“Lúc đầu tôi có một số lo ngại về mặt đạo đức, nhưng tôi đã nói chuyện với một số người đã đến đây gần đây và nhận ra rằng tốt hơn hết là nên tự mình cảm nhận”.

“Đây là một trong những chuyến đi yêu thích nhất của tôi từ trước đến nay. Tôi nghĩ phần lớn là do người dân Afghanistan hiếu khách đến khó tin. Mọi người rất tử tế và nồng hậu và điều đó thực sự chân thành”.

Đình Nam