Mỹ - Nga – Trung: Ai giữ vị trí số 1 trong cuộc đua vũ trang trí tuệ nhân tạo?

"Trí tuệ nhân tạo (AI) là tương lai không chỉ với nước mà còn đối với cả loài người. Bất cứ ai trở thành nhà lãnh đạo trong lĩnh vực này sẽ trở thành người thống trị thế giới", Business Insider dẫn lời Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu trong đoạn video nhân ngày hội khai trường mới đây.

Suy nghĩ của Tổng thống Putin đã thể hiện được mức độ cạnh tranh gay gắt giữa Nga – Trung Quốc – Mỹ, ba quốc gia đang sẵn sàng chạy đua trong cuộc thi sức mạnh quân sự thông minh. Bởi ba quốc gia này đã nhận ra được tầm quan trọng lớn của các bộ máy thông minh liên quan tới AI như máy bay không người lái tự hành và các phần mềm xử lý nhanh đối với nền an ninh của mỗi quốc gia. 

"Mỹ - Nga – Trung đều có chung nhận định trí tuệ nhân tạo sẽ trở thành công nghệ chủ chốt thể hiện sức mạnh quốc gia trong tương lai. Ứng dụng AI vào việc đảm bảo an ninh quốc gia sẽ là một cuộc cách mạng. Chính phủ các nước trên thế giới sẽ cân nhắc và đưa ra những chính sách phản ứng có thể là cực đoan như trong giai đoạn mấy chục năm đầu phát triển vũ khí hạt nhân", ông Gregory C. Allen tại Trung tâm An ninh Mỹ mới chia sẻ.

Trung Quốc giữ thế tiên phong

Hồi tháng Bảy, Quốc vụ viện Trung Quốc đã cho công bố chi tiết chiến lược biến Trung Quốc trở thành "quốc gia có triển vọng thành công và là trung tâm cải tiến toàn cầu trong lĩnh vực AI" vào năm 2030.

Trong đó, chính phủ Trung Quốc cam kết đầu tư vào AI và các chương trình nghiên cứu phát triển nhằm "ứng dụng AI vào tăng cường sức mạnh quốc phòng cũng như bảo vệ an ninh quốc gia".

Còn theo bản báo cáo mới đây của Goldman Sachs, Trung Quốc hiện là quốc gia có xu hướng, nguồn lực và nhận được sự ủng hộ từ chính phủ lớn nhất để trở thành một cường quốc AI.

Thậm chí, Trung Quốc còn có kinh nghiệm sử dụng AI để quản lý dân số. Đây là điều mà Mỹ hoàn toàn chưa có kinh nghiệm.

Cụ thể, chính quyền Trung Quốc đã sử dụng các công nghệ AI như nhận diện khuôn mặt và phân tích dự đoán để ngăn chặn tội phạm dựa trên hành vi của con người. Điều này có nghĩa là các hệ thống AI dân sự của Trung Quốc hoàn toàn có thể được chuyển giao sang ứng dụng trong quân sự. 

Chiến lược AI của Trung Quốc còn kết nối trực tiếp tới sự phát triển AI trong thương mại và các ứng dụng quốc phòng dưới sự kiểm soát chặt chẽ của chính phủ. Cụ thể, Baidu, công ty công nghệ cung cấp dịch vụ máy tìm kiếm hàng đầu của Trung Quốc, đang điều hành một phòng nghiên cứu cách tự học của máy móc nhằm giúp Trung Quốc giành được thêm ưu thế trong cuộc đua cạnh tranh vũ trang AI.

Còn Đại học Beihang, một trung tâm nghiên cứu công nghệ máy bay không người lái quân sự hàng đầu của Trung Quốc, cũng là một phần trong dự án nghiên cứu cách tự học của máy móc. Đặc biệt, Đại học Beihang đã bị Bộ Thương mại Mỹ đưa vào danh sách đen do khai thác những vấn đề liên quan tới an ninh quốc gia Mỹ.

Sự trỗi dậy của Nga

Chương trình hiện đại hóa quân sự được Nga triển khai từ năm 2008 đã được mở rộng một cách nhanh chóng với những khoản đầu tư mới vào lĩnh vực AI. Ủy ban công nghệ quân sự Nga còn đặt ra mục tiêu quân đội nước này sẽ sở hữu 30% thiết bị quân sự là robot vào năm 2025.

Với quy mô ngành công nghiệp công nghệ nhỏ hơn so với Mỹ và Trung Quốc, mục tiêu mà Ủy ban công nghệ quân sự Nga đề ra được xem là vô cùng tham vọng. Dù Nga được hưởng lợi từ những chương trình nghiên cứu công nghệ và khoa học lâu đời nhưng việc ứng dụng một cách hiệu quả AI lại mới được triển khai.

Nhà phân tích Samuel Bendett tại Trung tâm Phân tích Hải quân chia sẻ với WIRED rằng, dù nắm trong tay những chiếc máy bay không người lái có giá thành rẻ hơn và phạm vi hoạt động ngắn hơn nhưng Nga đã chứng minh hiệu quả hoạt động của thiết bị ở Ukraine và Syria. Theo ông Bendett, Nga đã sẵn sàng đưa AI và khả năng tự học của máy tính ứng dụng vào hoạt động tuyên truyền, tình báo, mạng xã hội và cả các chiến dịch hacker.

Giống như Trung Quốc, chính phủ Nga nắm phần lớn quyền kiểm soát hoạt động phát triển AI. Điều đó cho thấy AI chắc chắn sẽ được Nga ứng dụng vào lĩnh vực quân sự và tình báo. 

Mỹ bị xếp sau Nga - Trung

Mặc dù, Mỹ được coi là trung tâm nghiên phát triển AI tiên tiến trên thế giới nhưng phần lớn quá trình phát triển lại tập trung ở lĩnh vực tư nhân còn chính phủ chỉ để ra chiến lược.

Chỉ tới tháng 10/2016, Nhà Trắng mới cho công bố một bản báo cáo về AI dù trong vài năm qua, Lầu Năm Góc đã cho triển khai chiến lược mang tên “Third Offset” và tiến hành giám sát chương trình phát triển AI cũng như sự tự học của máy móc tại Trung Quốc.

Thực tế, chính phủ Mỹ không thể yêu cầu các nhà phát triển công nghệ tư nhân hợp tác như chính phủ Nga và Trung Quốc có thể làm. Thậm chí, mức độ hợp tác giữa chính phủ Mỹ và các doanh nghiệp nước này còn tùy thuộc vào môi trường chính trị của quốc gia. Do đó, theo giới chuyên gia, chính phủ Mỹ bị xếp sau Nga và Trung Quốc trong khả năng sử dụng AI.