Khi Ả Rập Xê Út xích lại gần Nga, Mỹ và phương Tây không dễ để kiểm soát giá dầu

Xung đột Nga - Ukraine làm tăng tầm quan trọng của liên minh năng lượng Ả Rập Xê Út – Nga, đẩy rủi ro chính trị - quân sự lên thị trường, làm giá xăng dầu tăng vọt lên mức kỷ lục.

Liên minh giữa Ả Rập Xê Út và Nga là cơ sở cho một thỏa thuận được gọi là OPEC . OPEC ra đời vào tháng 11/2016, bao gồm 23 nhà sản xuất năng lượng, trong đó có 13 thành viên OPEC (Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ) và 10 nhà sản xuất dầu khác.

Hai thành viên chính của OPEC là Ả Rập Xê Út và Nga cùng sản xuất hơn 20% sản lượng dầu toàn cầu, hoặc một nửa tổng sản lượng của OPEC . Các thành viên của OPEC cùng nhau kiểm soát hơn 55% sản lượng dầu toàn cầu, cũng như một lượng đáng kể dầu xuất khẩu ra thị trường quốc tế.

Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ánh: AFP

Trang "Người quan sát" nhận định, xung đột Nga - Ukraine đã làm tăng tầm quan trọng của liên minh năng lượng Ả Rập Xê Út – Nga, đẩy rủi ro chính trị - quân sự lên thị trường, làm giá xăng dầu tăng vọt lên mức kỷ lục. Và thật không may, các chiến lược của phương Tây nhằm tước đoạt nguồn thu khổng lồ từ xuất khẩu dầu và khí đốt của Nga phần lớn đã phản tác dụng.

Hiện nay trên thực tế, có vẻ như thu nhập từ xuất khẩu dầu của Nga đã tăng thêm hàng tỷ USD do giá cao hơn. Xuất khẩu dầu của Nga từng suy giảm khi chiến sự vừa bắt đầu, nhưng đã tăng vọt, đạt 8,1 triệu thùng/ngày vào cuối tháng 4.

Tương tự như vậy, đồng Rúp của Nga hiện cao hơn 40% so với đồng USD khi so với thời điểm chiến sự vừa nổ ra. Những người mua đồng Rúp khi giá giảm mạnh vào tháng 3 đã thu lợi gấp đôi trong vòng 3 tháng.

Kết quả của những biến động này là Nga hiện có triển vọng đạt thặng dư tài khoản vốn hơn 260 tỷ USD trong năm nay, cao hơn gấp đôi so với năm 2021.

Ngoài ra, Nga đang tích cực chuyển hướng xuất khẩu dầu từ Tây Âu sang các thị trường châu Á đang không ngừng tăng trưởng, đặc biệt là Trung Quốc và Ấn Độ.

Vai trò của Ả Rập Xê Út

Trong các cuộc khủng hoảng năng lượng quốc tế trước đây, phương Tây có thể dựa vào quan hệ đối tác với Ả Rập Xê Út để thúc đẩy sản xuất dầu, từ đó giảm bớt gánh nặng kinh tế cho người tiêu dùng. Trong 40 năm qua, Ả Rập Xê Út đã nhiều lần đóng vai trò ổn định thị trường khi xảy ra chiến tranh, bão lũ, bãi công hoặc các lệnh trừng phạt kinh tế của Mỹ làm gián đoạn thị trường dầu mỏ.

Nhưng những diễn biến kể từ khi bắt đầu xung đột Nga - Ukraine đã đặt ra câu hỏi về vai trò của Ả Rập Xê Út, vì Ả Rập Xê Út và các đối tác OPEC đã từ chối tăng đáng kể sản lượng.

Thỏa thuận OPEC phần lớn là sáng kiến của Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman và anh trai - Bộ trưởng Năng lượng Abdulaziz bin Salman. Điều này có lợi cho Ả Rập Xê Út.

Sau khi đảo ngược sự suy giảm kinh tế do dịch bệnh COVID-19 gây ra, nền kinh tế Ả Rập Xê Út dự kiến sẽ tăng trưởng 7% trong năm nay. Do doanh thu từ dầu tăng 58% trong quý I năm nay, lợi nhuận của công ty dầu mỏ và khí đốt thiên nhiên quốc gia Ả Rập Xê Út (Saudi Aramco) tăng 82%. Ngân sách của Ả Rập Xê Út thặng dư trở lại và Saudi Aramco đang đầu tư hàng tỷ USD để nâng cao năng lực sản xuất dầu.

Theo trang "Người quan sát", trong Chiến tranh Lạnh, Ả Rập Xê Út là đồng minh đáng tin cậy nhất của Mỹ trong thế giới Ả Rập và có lợi ích chung trong việc hạn chế doanh thu từ dầu mỏ của Liên Xô.

Nhưng ngày nay, liên minh năng lượng Ả Rập Xê Út - Nga là một quan hệ đối tác thực tế, mang lại lợi ích kinh tế cho cả hai bên. Về mặt địa chính trị, sự thành công của liên minh này thể hiện sự suy giảm đáng kể khả năng dựa vào Ả Rập Xê Út và các đồng minh vùng Vịnh của các cường quốc phương Tây trong thời kỳ khủng hoảng.

Trang "Người quan sát" nhận định, tình hình mới hiện nay thử thách khả năng của các cường quốc phương Tây trong việc xây dựng lại quan hệ với Ả Rập Xê Út. Rõ ràng, việc nối lại quan hệ ngoại giao cấp cao nhất là một bước đi đầu tiên rất tốt.

Tổng thống Mỹ Joe Biden gặp Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman tại Jeddah (Ả Rập Xê Út) vào ngày 15/7 trong chuyến công du Trung Đông. Ảnh: Yahoo News

Đứng trên quan điểm của Riyadh, trong những năm qua, các nước phương Tây dường như đã cố tình xa lánh các chế độ quân chủ Ả Rập trong khu vực và phớt lờ những lo ngại về an ninh của họ.

Tuy nhiên, thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 2 tháng trước đó của Ả Rập Xê Út với lực lượng Houthis do Iran hậu thuẫn nay đã được gia hạn. Ả Rập Xê Út cũng muốn chấm dứt cuộc chiến tốn kém ở Yemen.

Tương tự như vậy, Ả Rập Xê Út không muốn chứng kiến một cuộc suy thoái toàn cầu có thể triệu tiêu nhu cầu về dầu mỏ, và nước này hiện đã bày tỏ thiện chí sẵn sàng tăng hạn ngạch sản xuất.

Hữu Hiển