Giấc mơ Liên minh châu Âu không còn xa vời với Ukraine?

Liên minh châu Âu vừa gửi tới Tổng thống Volodymyr Zelensky bảng câu hỏi đánh giá mức độ sẵn sàng gia nhập khối, đánh dấu một bước tiến dài trên con đường trở thành thành viên chính thức của Ukraine.

Tổng thống Volodymyr Zelensky. Ảnh: BBC

“Ukraine thuộc về gia đình châu Âu. Chúng tôi đã nghe thấy lời đề nghị của các bạn. Hôm nay, chúng tôi ở đây và mang tới cho các bạn câu trả lời tích cực đầu tiên. Đây là nơi con đường hướng về Liên minh châu Âu của Ukraine".

Đây là tuyên bố hôm qua (8/4) của Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula Von Der Leyen khi bắt đầu chuyến thăm đầu tiên tới Ukraine kể từ khi cuộc xung đột tại nước này bùng phát hồi cuối tháng 2/2022. Món quà mà bà dành tặng cho những người bạn Ukraine chính là bảng câu hỏi đánh giá mức độ sẵn sàng gia nhập khối của nước này, một bước đi quan trọng hướng tới quy chế ứng cử viên. Người đứng đầu cơ quan hành pháp Liên minh châu Âu đồng thời cho biết kế hoạch đệ trình hồ sơ xin gia nhập của Ukraine lên Hội đồng châu Âu ngay vào mùa hè này.

Đáp lại, Tổng thống Zelensky đã cảm ơn sự hỗ trợ của Liên minh châu Âu và khẳng định sẽ hoàn thành bài kiểm tra trong vòng 1 tuần. Triển vọng trở thành thành viên Liên minh châu Âu có thể là chìa khóa cho một tiến trình hòa bình cuối cùng, mang lại cho Kiev và cá nhân Tổng thống Zelensky một chiến thắng đủ bù đắp bất kỳ nhượng bộ nào đối với Nga. Dù việc kết nạp Ukraine từ lâu đã không phải là vấn đề nhận được sự đồng thuận của Liên minh châu Âu, song chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraine đã làm thay đổi các lập trường.

Pháp, vốn không mấy mặn mà với việc kết nạp các thành viên mới, đặc biệt là từ Tây Balkan, đã cho thấy sự cởi mở hơn. Điện Elyseé mới đây cho rằng, vận mệnh của châu Âu đã thay đổi cùng với cuộc xung đột này. Liên minh châu Âu sẽ phải suy nghĩ lại về việc xây dựng liên minh với tất cả các đối tác, những nước có chung nhu cầu hòa bình và an ninh.

Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel thì tỏ ra thận trọng hơn: “Hội đồng châu Âu cần xem xét nghiêm túc yêu cầu xin gia nhập của Liên minh châu Âu, một bước đi mang tính biểu tượng chính trị mạnh mẽ. Một yêu cầu mà tôi nghĩ là hợp pháp. Liên minh châu Âu cần đưa ra các định hướng và quyết định một cách công bằng".

Tuy nhiên việc nhanh chóng chuyển từ điều mà giới phân tích gọi là “người anh em họ nghèo” sang một “căn phòng ấm cúng trong trang viên Liên minh châu Âu” dường như lại không hề đơn giản. Ngay cả việc trở thành ứng cử viên cho tư cách thành viên cũng giống như “một cú sút xa” mặc dù cuộc xung đột với Nga có thể rút ngắn hơn khoảng cách.

Ủng hộ tư cách ứng cử viên gia nhập Liên minh châu Âu của Ukraine là một phần trong kế hoạch hòa bình rộng rãi mà Tổng thống Zelensky đặt ra cách đây vài tuần, coi đây là cách mà phương Tây bù đắp cho việc Ukraine chấp nhận trung lập về quân sự. Tuy nhiên, sự cấp cách về mặt đạo đức mà nhà lãnh đạo này đặt ra đang được đáp ứng bằng một trong những quy trình ít cấp bách nhất trên thế giới. Thực tế là Liên minh châu Âu đã mất hơn một thập kỷ kể từ khi Liên Xô tan rã để tiếp nhận các quốc gia Baltic và những nước tham gia Hiệp ước Warsaw trước đây.

Theo Chuyên gia Olivier Costa tại Trung tâm nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp, dưới sức ép của Ukraine, Liên minh châu Âu có thể sớm sẽ thông qua quy chế ứng cử viên cho Kiev. Tuy nhiên điều này chỉ mang tính trấn an và không nói lên điều gì nhiều tương tự như trường hợp của Thổ Nhĩ Kỳ, một quốc gia ứng cử viên từ năm 1987.

Thu Hoài (Tổng hợp)