Đối mặt với 'mưa' trừng phạt từ phương Tây, kinh tế Nga 'lúng túng chứ không sụp đổ'?

Nền kinh tế Nga suy giảm trong quý II/2022 - ba tháng đầu tiên kể từ khi nước này tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Các nhà kinh tế đang dự đoán, liệu nước này có thể tiếp tục vượt qua sự tấn công của các lệnh trừng phạt quốc tế trong dài hạn hay không?

Kinh tế Nga đang cố gắng thể hiện sức chống chịu khi đối mặt với hàng loạt các lệnh trừng phạt từ phương Tây. (Nguồn: Getty Images)

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Nga giảm 4% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý II/2022. Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) dự đoán, kinh tế nước này giảm 4%-6% trong năm nay và sẽ tiếp tục suy giảm trong năm tới, trước khi bắt đầu tăng trưởng trở lại trong năm 2024.

CBR cũng cho biết, lạm phát tại Nga sẽ ở mức 12% đến 15% vào cuối năm nay.

CBR “cứu” nền kinh tế

Moscow đang cố gắng thể hiện sức chống chịu của nền kinh tế khi đối mặt với hàng loạt các lệnh trừng phạt từ phương Tây, trong đó, có các lệnh trừng phạt làm gián đoạn thương mại và tăng cường loại trừ Nga khỏi hệ thống tài chính toàn cầu.

Liam Peach, chuyên gia kinh tế cấp cao về thị trường mới nổi tại Công ty nghiên cứu kinh tế độc lập Capital Economics nhận định, tác động tức thì của các biện pháp trừng phạt đã được giảm nhẹ nhờ hành động nhanh chóng từ CBR như triển khai các biện pháp kiểm soát vốn và tăng mạnh lãi suất.

Cụ thể, CBR đã tăng hơn gấp đôi lãi suất lên 20% nhằm hạn chế dòng tiền ra khỏi đất nước. Đồng thời, đóng cửa giao dịch chứng khoán trên Sàn giao dịch Moscow và nới lỏng các quy định đối với các ngân hàng để kiềm chế các khoản vay.

Các biện pháp này đã góp phần ổn định thị trường trong nước và giúp nền kinh tế giảm thiểu tác động của các lệnh trừng phạt. Thậm chí, đến thời điểm hiện tại, đồng Ruble còn trở thành một trong những đồng tiền hoạt động tốt nhất trên thế giới.

Cuối tháng 7, CBR gây sốc khi đi ngược với các ngân hàng trung ương trên thế giới, giảm thêm 150 điểm đối với lãi suất cơ bản của Nga, xuống 8%. Đây là lần cắt giảm thứ năm liên tiếp, kể từ khi CBR tăng khẩn cấp lãi suất từ 9,5% lên 20% vào cuối tháng 2.

Chuyên gia kinh tế Liam Peach nhấn mạnh: “Kinh tế Nga có thể suy giảm nhiều hơn nhưng CBR đã thực hiện các biện pháp ngay lập tức để ngăn chặn khủng hoảng tài chính. Ngoài ra, khả năng phục hồi của lĩnh vực năng lượng đã hỗ trợ Nga vượt muôn trùng trừng phạt từ phương Tây”.

Bất chấp sự tấn công dữ dội của các lệnh trừng phạt, nền kinh tế Nga đã không sụp đổ ngay lập tức. (Nguồn: Reuters).

Thiệt hại về lâu dài

Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế cho rằng, về lâu dài, thiệt hại kinh tế của Nga sẽ ngày càng nặng nề hơn khi doanh nghiệp lũ lượt rời Moscow và các lệnh trừng phạt khiến quốc gia này giảm khả năng tiếp cận với các lĩnh vực công nghệ quan trọng.

Bên cạnh đó, các lệnh trừng phạt đã ảnh hưởng nặng nề đến một số lĩnh vực của nền kinh tế như sản lượng chế tạo trong quý II/2022 giảm 4%; sản xuất trong các lĩnh vực phụ thuộc vào nhập khẩu giảm hơn 10%.

Không chỉ thế, nhu cầu của người tiêu dùng cũng suy yếu mạnh, doanh số bán lẻ giảm 11% so với quý trước, sau cú sốc lạm phát dữ dội trong tháng 3.

Chuyên gia kinh tế Liam Peach cho rằng, quý III/2022 tiếp tục là một quý suy giảm với kinh tế Nga, dù mức giảm nhẹ hơn so với quý II/2022.

Vị chuyên gia này nhấn mạnh: “Sự suy thoái trong doanh số bán lẻ và sản xuất đã dịu lại, lạm phát đã giảm bớt, chính sách tiền tệ đã nới lỏng.

Mặc dù vậy, nền kinh tế vẫn phải đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng, bao gồm hạn chế tiếp cận công nghệ từ phương Tây và lệnh cấm cung cấp bảo hiểm cho việc vận chuyển dầu - có thể khiến sản lượng dầu giảm 10% trong năm tới”.

“Lúng túng chứ không chết chìm”

Ngày 24/8 sẽ đánh dấu 6 tháng kể từ khi các lệnh trừng phạt toàn cầu lần áp dụng đối với Nga trong chiến dịch quân sự tại Ukraine. Hiện đã có hơn 11.000 lệnh trừng phạt đối với quốc gia này.

Theo Giám đốc điều hành Chris Weafer tại Công ty tư vấn Macro Advisory có trụ sở tại Moscow, bất chấp sự tấn công dữ dội của các lệnh trừng phạt, nền kinh tế Nga đã không sụp đổ ngay lập tức. Tăng trưởng GDP của quốc gia này có thể chứng kiến sự suy giảm 5-6% trong năm nay, nhưng không có nguy cơ kinh tế sụp đổ hoặc có khả năng trải qua khủng hoảng.

Tuy nhiên, Moscow vẫn còn một danh sách dài các thách thức, nếu không được giải quyết một cách hiệu quả, tăng trưởng kinh tế sẽ gần như trì trệ trong nhiều năm”.

Giám đốc Chris Weafer cũng cho rằng, nền kinh tế Nga đang “lúng túng chứ không chết chìm”.

Ông nói: “Chính phủ, các công ty và người dân đã quen với các cuộc khủng hoảng kinh tế. Các chính sách hỗ trợ cho người sử dụng lao động đã được thực hiện tốt”.

Trong khi đó, niềm tin kinh doanh - từng giảm mạnh trong tháng 3 và tháng 4, đã trở lại mức trung bình trong cả lĩnh vực sản xuất và dịch vụ.

Ông Weafer cho hay, việc các công ty phương Tây ồ ạt rời khỏi Nga sẽ không gây bất lợi cho hoạt động kinh tế như nhiều chuyên gia đánh giá.

Giám đốc công ty Macro Advisory nói: “Hầu hết những công ty rời Nga là các công ty nhỏ (chẳng hạn như thời trang bán lẻ). Trong số 50 công ty hàng đầu do nước ngoài kiểm soát, chỉ có ba công ty đã đóng cửa hoàn toàn. Chúng tôi ước tính, việc các công ty rời Nga chỉ ảnh hưởng dưới 1% GDP”.

Nhận định của ông Weafer trái ngược hoàn toàn với dự báo bởi một nghiên cứu bởi Đại học Yale (Mỹ) được công bố vào tháng trước. Các nhà nghiên cứu tại Đại học Yale cho rằng, các lệnh trừng phạt và hơn 1.000 công ty rời Nga đang làm tê liệt nền kinh tế quốc gia này.

Thêm vào đó, sản xuất nội địa của Nga đã đình trệ hoàn toàn, không còn khả năng thay thế các doanh nghiệp, sản phẩm và nhân tài đã rời đi.

Các nhà nghiên cứu cũng nhận định, khoản ngoại tệ mà Nga thu được từ xuất khẩu khí đốt và dầu mỏ không bù đắp được tác động từ các lệnh trừng phạt của phương Tây. Việc Nga phụ thuộc vào châu Âu, đối tác mua 83% năng lượng xuất khẩu, khiến Moscow đối mặt nguy cơ lớn hơn về trung hạn.

Song ông Weafer nhấn mạnh: “Có rất nhiều sự hoài nghi về khả năng phục hồi sự sẵn sàng đầu tư vào nội địa hóa của Nga. Nhưng những cuộc khủng hoảng trước đây đã chỉ ra, khi không còn lựa chọn nào khác, Moscow thường giải quyết vấn đề bằng cách tập trung vào thị trường nội địa".

Linh Chi (theo CNBC)