Dexamethosone là thuốc gì và tại sao được coi là đột phá trong trị COVID-19?

Thông tin về loại thuốc dexamethasone được tìm kiếm nhiều sau khi Anh công bố kết quả thử nghiệm lâm sàng cho thấy thuốc dexamethasone có thể giúp giảm tỷ lệ tử vong do COVID-19. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng hoan nghênh “đột phá khoa học” này.

Nhóm nghiên cứu do các nhà khoa học thuộc Đại học Oxford dẫn đầu đã thử nghiệm dùng thuốc dexamethasone, một loại corticosteroid có tác dụng chống viêm, điều trị cho trên 2.000 bệnh nhân COVID-19 thể nặng.

Kết quả thử nghiệm ban đầu cho thấy loại thuốc này giúp giảm 35% tỷ lệ tử vong ở những bệnh nhân COVID-19 nặng phải thở máy. 

Dexamethasone là gì và có tác dụng gì?

Thuốc dexamethasone tại hiệu thuốc ở Anh. Ảnh: AFP/TTXVN

Dexamethasone là một loại hoócmôn tổng hợp steroid – thuốc giảm viêm bằng cách bắt chước hoócmôn kháng viêm mà cơ thể người tạo ra. 

Thuốc này có tác dụng ức chế hệ miễn dịch của cơ thể. Viêm nhiễm do virus Corona gây ra tình trạng viêm và cơ thể tìm cách chống lại tình trạng này. Nhưng đôi khi hệ miễn dịch hoạt động quá mức và phản ứng của hệ miễn dịch lại gây nguy hiểm cho cơ thể. Tức là chính phản ứng lẽ ra phải tấn công viêm nhiễm, bảo vệ cơ thể lại quay sang tấn công chính tế bào của cơ thể.

Khi đó, dexamethasone sẽ làm giảm tác động này. Thuốc này chỉ phù hợp với những người đã nhập viện và cần dùng ô xy hoặc dùng máy thở, tức là những người bệnh nặng nhất.

Dexamethasone không có tác dụng với người có triệu chứng nhẹ hơn. Ức chế hệ miễn dịch của đối tượng này vào thời điểm triệu chứng nhẹ cũng không có tác dụng.

Dexamethasone hiệu quả tới đâu?

Dexamethasone hiệu quả với bệnh nhân COVID-19 nặng. Ảnh: Getty Images

Theo các nhà nghiên cứu đã thực hiện thử nghiệm lâm sàng, trong số những bệnh nhân phải dùng máy thở, cứ ba ca tử vong do COVID-19 thì có một ca có thể ngăn chặn được. Với bệnh nhân phải dùng ô xy, cứ năm người thì có một người có thể được cứu sống.

Thuốc không có lợi ích đáng kể với bệnh nhân không phải trợ thở.

Các nhà khoa học đã thử nghiệm gì với dexamethasone?

Thử nghiệm lâm sàng do Đại học Oxford (Anh) thực hiện mang tên Recovery (Đánh giá ngẫu nhiên liệu pháp chữa COVID-19).

Các nhà khoa học thử nghiệm xem các loại thuốc hiện nay được dùng cho các loại bệnh khác có thể có ích trong chữa COVID-19 hay không.

Khoảng 2.100 bệnh nhân đã uống liều 6mg dexamethosone hàng ngày trong cuộc thử nghiệm 10 ngày.

Quá trình của họ được so sánh với mẫu ngẫu nhiên của hơn 4.300 bệnh nhân không được điều trị thêm bằng thuốc này.

Kết quả thử nghiệm ban đầu cho thấy loại thuốc này giúp giảm 35% tỷ lệ tử vong ở những bệnh nhân COVID-19 nặng phải thở máy. 

Các nhà khoa học hy vọng dexamethasone có thể được sử dụng cùng với một số loại thuốc để giảm số ca tử vong nhiều hơn nữa.

Hiện thuốc này được khuyến nghị dùng cho người lớn, trừ phụ nữ mang thai và cho con bú.

Dexamethasone phổ biến không?

Dexamethasone giá rẻ và dồi dào. Ảnh: AFP/TTXVN

Dexamethasone là một loại thuốc giá rẻ có sẵn và nguồn cung dồi dào.

Chính phủ Anh cho biết đã tích trữ đủ loại thuốc này để điều trị cho 200.000 người khi dự báo thử nghiệm của Đại học Oxford có kết quả tốt.

Ở Anh, chi phí cho loại thuốc này với mỗi bệnh nhân là 5,4 bảng (gần 160.000 đồng) và quá trình điều trị kéo dài 10 ngày.

Thuốc được sản xuất lần đầu năm 1957 và có mặt ở Anh đầu những năm 1960. Vì dexamethasone đã lưu hành lâu như vậy nên thuốc này không còn hạn bằng sáng chế. Điều đó có nghĩa là rất nhiều công ty có thể sản xuất và thuốc phổ biến trên toàn thế giới.

Bộ Y tế và Chăm sóc Xã hội Anh cho biết nước này cấm các công ty mua thuốc dành cho bệnh nhân Anh và bán với giá cao hơn cho nước khác.

Thế giới phản ứng ra sao với dexamethasone?

WHO đã hoan nghênh kết quả thử nghiệm và cho biết cần nhiều liệu pháp hơn cho các triệu chứng nhẹ.

Kết quả nghiên cứu của Đại học Oxford là tin đặc biệt tốt cho các nước đang phát triển. Ở nhiều nước châu Phi, dexamethasone có giá chưa tới 2 USD. Ở Nam Phi, nơi sản xuất loại thuốc này, chính phủ đã được khuyên sử dụng để điều trị cho bệnh nhân phải thở ô xy hoặc dùng máy thở.

Dữ liệu từ WHO cho thấy trên 5.000 người tử vong vì COVID-19 ở châu Phi, trong đó đa số có bệnh lý sẵn.

Dexamethasone còn được dùng cho các triệu chứng gì?

Thuốc dùng với liều thấp nên ít tác dụng phụ với bệnh nhân COVID-19. Ảnh: AFP

Thuốc có thể hỗ trợ điều trị nhiều bệnh khác nhau liên quan tới viêm nhiễm trong cơ thể hoặc các tình trạng mà hệ miễn dịch bị kích hoạt quá, ví dụ như bệnh hen thể nặng – bệnh có thể gây viêm đường hô hấp và phổi, phản ứng dị ứng nặng và viêm khớp.

Dexamethasone cũng có ích trong các bệnh tự nhiễm như viêm khớp dạng thấp hoặc lupus ban đỏ - bệnh do hệ miễn dịch tấn công nhầm cơ thể.

Dexamethasone có phản ứng phụ không?

Phản ứng phụ thường gặp của dexamethasone gồm lo âu, khó ngủ, tăng cân và tích nước. Các phản ứng phụ hiếm gặp gồm rối loạn mắt, giảm thị lực và xuất huyết.

Tuy nhiên, bệnh nhân COVID-19 chỉ cần liều tương đối thấp và sẽ hạn chế được tác dụng phụ.

Giới chức Anh cho biết không xác định được tác hại quá nghiêm trọng khi dùng dexamethasone với liều thấp cho bệnh nhân COVID-19.

Thùy Dương