'Cánh cửa' BRICS vẫn đóng với Thổ Nhĩ Kỳ

Việc Thổ Nhĩ Kỳ đề nghị tham gia BRICS có thể là động thái đầu tiên đối với một thành viên NATO, nhưng nó xuất phát từ động cơ kinh tế và thể hiện một mong muốn nữa của nước này.

Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan hôm 24/2 cho biết đất nước ông vẫn chưa nhận được lời mời tham gia khối BRICS.

Phát biểu tại một cuộc họp báo chung ở thủ đô Ankara với Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov, ông Fidan đã đề cập đến chính sách đối ngoại đang phát triển của Thổ Nhĩ Kỳ và các liên minh toàn cầu.

Ông cho biết BRICS – bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi, Iran, Ai Cập, Ethiopia, Indonesia và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) – đã đình chỉ việc kết nạp thành viên mới.

"Chúng tôi đang theo dõi chặt chẽ BRICS và đã thể hiện rõ sự quan tâm của mình. Tuy nhiên, theo như chúng tôi hiểu, BRICS hiện đã đình chỉ việc kết nạp thành viên mới như một phần trong quá trình củng cố thể chế của mình. Chúng tôi chưa nhận được lời đề nghị gia nhập, vì vậy hiện tại, chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi các diễn biến", Ngoại trưởng Fidan cho biết.

Tính đến tháng trước, BRICS đại diện cho khoảng 54,6% dân số thế giới và chiếm khoảng 42,2% GDP toàn cầu. Khối này đang mở rộng, với 9 đối tác bổ sung – Belarus, Bolivia, Cuba, Kazakhstan, Malaysia, Nigeria, Thái Lan, Uganda và Uzbekistan – trên con đường trở thành thành viên chính thức.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Hội nghị Thượng đỉnh BRICS ở Kazan tháng 10/2024. Ảnh: Kremlin.ru

Mặc dù được phương Tây coi là đối trọng với NATO, trong đó Thổ Nhĩ Kỳ là thành viên, ông Fidan đã ca ngợi BRICS vì tính bao trùm của khối này và theo ông là điều trái ngược với Liên minh châu Âu (EU), nơi Ankara cũng đang đợi "cánh cửa" mở toang để gia nhập.

"Không giống như EU, BRICS có thành phần bao trùm đáng chú ý… tạo ra một nền tảng tôn trọng sự đa dạng. Tôi hy vọng điều này sẽ dẫn đến một cách tiếp cận kinh tế vừa mang tính thể chế hóa vừa mang tính bao trùm", ông cho biết.

Ông Fidan cũng cho rằng nỗ lực gia nhập EU vốn đã kéo dài nhiều năm của Thổ Nhĩ Kỳ đã bị cản trở do khối này miễn cưỡng trong việc chấp nhận một quốc gia có đa số dân theo đạo Hồi. "Không ai nói thẳng ra điều này, nhưng đó là thực tế", ông nói.

Hành trình gia nhập EU của Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu vào năm 1963 với việc ký kết Hiệp định Ankara, thiết lập mối quan hệ với Cộng đồng Kinh tế châu Âu. Mối quan hệ này sâu sắc hơn vào năm 1995 với một hiệp định liên minh thuế quan, cho phép thương mại miễn thuế nhưng không đạt được tư cách thành viên đầy đủ.

Thổ Nhĩ Kỳ đã được cấp tư cách ứng cử viên chính thức của EU vào năm 1999 và các cuộc đàm phán gia nhập bắt đầu vào năm 2005. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán đã bị đình trệ kể từ đó.

Việc Thổ Nhĩ Kỳ đề nghị tham gia BRICS có thể là động thái đầu tiên đối với một thành viên NATO, nhưng các chuyên gia cho biết, động thái này xuất phát từ động cơ kinh tế và phù hợp với mong muốn về "quyền tự chủ chiến lược" của Ankara.

"Chính phủ đang tiếp tục tăng cường quan hệ với các quốc gia không phải là thành viên của liên minh phương Tây, phù hợp với quyền tự chủ chiến lược mà (Türkiye) đang theo đuổi", ông Sinan Ülgen, một nhà nghiên cứu tại tổ chức tư vấn Carnegie Europe, cho biết. "Nhưng sáng kiến này cũng một phần là về kinh tế: Dự kiến sẽ có tác động tích cực đến quan hệ kinh tế song phương".

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan đã đích thân tham dự Hội nghị Thượng đỉnh BRICS ở Kazan vào tháng 10 năm ngoái do Nga chủ trì, nơi ông đã có cuộc hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Minh Đức