Bên trong Phòng Tình huống khi thủ lĩnh IS bị tiêu diệt ở Syria

Tổng thống Joe Biden theo dõi đặc nhiệm Mỹ đổ bộ Syria để đột kích ngôi nhà ba tầng, giữa những cây ô liu, nơi thủ lĩnh IS sống cùng gia đình. 

Từ phía đầu bàn Phòng Tình huống, ông Biden lo lắng theo dõi chiếc trực thăng Mỹ gặp sự cố kỹ thuật tại thực địa.

Cảm giác nhẹ nhõm dâng lên khi những đứa trẻ xuất hiện từ tầng một của tòa nhà, chạy đến nơi an toàn.

Ngay sau đó, tiếng nổ khiến hiện trường rung chuyển: Một vụ nổ bom tự sát giết chết thủ lĩnh Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi, vợ và những đứa con. Thi thể của họ bị sức công phá mạnh của quả bom thổi văng ra ngoài tòa nhà và rơi xuống khu đất xung quanh.

Chuẩn bị trong nhiều tháng

Chi tiết về khoảnh khắc ông Biden theo dõi cuộc đột kích, vừa được các quan chức chính quyền cấp cao thuật lại sáng 3/2. Họ cho biết chiến dịch này đã được chuẩn bị trong nhiều tháng qua.

Hiện trường ở Atme sau vụ đột kích trong đêm của đặc nhiệm Mỹ. Ảnh: AP.

Một quan chức chính quyền cấp cao cho biết: “Chúng tôi cho rằng tác động của việc (tiêu diệt Qurayshi) sẽ là một đòn giáng mạnh vào IS”, đồng thời khẳng định nhân vật khủng bố này “đã tham gia rất nhiều vào hoạt động điều hành tổ chức”.

Các quan chức mô tả Qurayshi kiểm soát những nhánh của IS ở nước ngoài - bao gồm cả nhánh ở Afghanistan chịu trách nhiệm về cái chết của các binh sĩ Mỹ năm ngoái. Nhân vật này cũng giữ vai trò chủ chốt trong tội ác diệt chủng người dân tộc thiểu số Yazidi.

Vào tháng 12/2021, các quan chức hàng đầu của Lầu Năm Góc đã đưa mô hình địa điểm tác chiến đến Phòng Tình huống để trình bày cho Tổng thống Biden về kế hoạch đột kích.

Mục tiêu vụ đột kích - Qurayshi - không bao giờ rời khỏi khu nhà. Sống trên tầng ba với gia đình, Qurayshi chỉ thỉnh thoảng xuất hiện khi tắm nắng trên mái nhà. Các gia đình khác - không có mối liên hệ nào với IS - sống ở tầng một, dường như không biết gì về những người trong gia đình của thủ lĩnh thánh chiến sống ở hai tầng trên.

Hiện trường vụ đột kích ở Atmeh, Syria. Ảnh: AFP.

Phía Mỹ nắm được thông tin thủ lĩnh IS sống tại ngôi nhà cách đây vài tháng. Tại đây, Qurayshi được cho là đã điều hành hoạt động khủng bố thông qua một mạng lưới liên lạc.

Khi ông Biden được các chỉ huy chiến dịch thông báo ngắn gọn vào tháng 12/2021, vị tổng thống đã ra lệnh cho Lầu Năm Góc thực hiện các biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu tử vong cho dân thường - đề xuất khó đối với một mục tiêu cố tình cho gia đình ở xung quanh làm "lá chắn sống".

Các lực lượng của Mỹ đã diễn tập đột kích trước khi thực hiện, bao gồm cả các biện pháp bảo vệ người vô tội. Khi biệt kích Mỹ đổ bộ, họ lớn tiếng thông báo sự hiện diện của mình, yêu cầu những người bên trong tòa nhà rời đi và cư dân trong khu vực xung quanh tránh xa.

Ông Biden đã phê duyệt chiến dịch hôm 1/2 tại Phòng Bầu dục, nơi ông được Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin và tướng Mark Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, thông báo tóm tắt sứ mệnh.

Căng thẳng tột độ

Phòng Tình huống chìm trong sự "căng thẳng tột độ" hôm 2/2 khi Tổng thống Biden, Phó tổng thống Kamala Harris và các thành viên của quân đội và an ninh quốc gia theo dõi cuộc đột kích.

Cảnh tượng trong Phòng Tình huống. Ảnh: Nhà Trắng.

Các quan chức Mỹ "tất nhiên" đã tính đến kịch bản Qurayshi tự kích nổ bom - giống như cách thủ lĩnh tối cao IS Abu Bakr al-Baghdadi từng làm trong cuộc đột kích vào tháng 10/2019.

Và kịch bản đó là trở thành hiện thực. Bên trong Phòng Tình huống, ông Biden nhận được báo cáo về một "vụ nổ lớn” - sau đó được xác định đã khiến Qurayshi và gia đình thiệt mạng.

"Điều đó xảy ra khá sớm trong chiến dịch", quan chức này giải thích. Tất cả các trường hợp tử vong và bị thương trong chiến dịch đều từ các hành động của thành viên IS, Nhà Trắng cho biết.

Vụ nổ xảy ra trước khi lực lượng Mỹ vào tòa nhà. Sức công phá của quả bom đã phá hủy tầng ba và khiến các thi thể văng ra khu vực xung quanh.

Tuy nhiên, tất cả chưa dừng lại ở đó. Một nhân vật cấp cao khác của IS sống ngay ở tầng dưới của Qurayshi. Khi lực lượng Mỹ tiến vào tòa nhà, người này cố thủ bên trong và cùng vợ chống trả. Ông ta bị tiêu diệt.

Sau đó, một số đứa trẻ đi ra từ tầng hai. Chúng được đưa tới nơi an toàn.

Một chiếc trực thăng của Mỹ gặp "vấn đề về máy móc" trong cuộc đột kích và "đã được xử lý thích hợp ở gần hiện trường, một quan chức cho biết. Những vấn đề này không liên quan đến "bất kỳ hành động thù địch nào".

"Cuối cùng, chiếc trực thăng đó đã có thể rời khỏi khu vực và ở trong tầm kiểm soát, hạ cánh ở một vị trí khác và được xử lý bằng cách vô hiệu hóa và phá hủy", quan chức này cho biết.

Căng thẳng trong Phòng Tình huống chuyển sang "nhẹ nhõm" khi có những báo cáo đầu tiên từ cuộc đột kích. Một gia đình ở tầng một, bao gồm một người đàn ông, một phụ nữ và một số trẻ em, những người mà các quan chức tin rằng không hề hay biết về các thành viên IS sống ở các tầng trên, đã được "đưa đến nơi an toàn".

"Tổng thống rõ ràng hài lòng với các báo cáo từ chỉ huy chiến dịch", các quan chức cho biết. Ông Biden đã "khen ngợi" cho đội tác chiến.

Các quan chức nói rằng khi rời Phòng Tình huống, ông Biden nói: "Chúa phù hộ cho quân đội của chúng ta”.

Hiện trường vụ đột kích ở Atmeh, Syria. Ảnh: Reuters.

Theo AFP, cuộc không kích trong đêm của đặc nhiệm Mỹ nhằm vào các phần tử thánh chiến, được cho là ẩn náu ở tỉnh Idlib, phía tây bắc Syria.

Theo báo cáo của nhóm bảo vệ dân sự Syria, 13 người đã thiệt mạng, trong đó có 6 trẻ em và 4 phụ nữ, tại các cuộc đụng độ diễn ra trong và sau cuộc không kích.

Trước khi danh tính của mục tiêu trong vụ đột kích được công bố, chủ của ngôi nhà - nơi Qurayshi trú ẩn - mô tả rằng người đàn ông này sống rất bình thường.

Mỹ từng treo thưởng 10 triệu USD cho thông tin dẫn tới việc bắt giữ Qurayshi. Ảnh: Bộ Ngoại giao Mỹ.

“Người đàn ông này sống ở đây 11 tháng. Tôi không thấy có gì đáng nghi hay gây chú ý”, chủ nhà nói với AFP. Danh tính của người chủ nhà không được công bố chi tiết, ông ta chỉ tự giới thiệu là Abu Ahmad.

“Người đàn ông tới và trả tiền thuê nhà rồi rời đi. Ông ấy sống cùng 3 đứa con và vợ. Người chị gái góa phụ của ông ấy cùng cô con gái sống ở tầng trên của ngôi nhà”, vị chủ nhà cho biết thêm.

Qurayshi, một người Iraq đến từ thành phố Tal Afar, còn được biết tới với cái tên Amir Mohammed Said Abd al-Rahman al-Mawla. Nhân vật này thay thế vị trí của Baghdadi sau khi thủ lĩnh tối cao IS bị tiêu diệt trong cuộc đột kích của Mỹ vào tháng 10/2019.

Chính phủ Mỹ từng treo thưởng 10 triệu USD cho thông tin dẫn tới việc bắt giữ Qurayshi - một trong những nhân vật bị truy nã gắt gao nhất thế giới.

Qurayshi sinh ra trong một gia đình Turkmen. Gốc gác này khiến tân thủ lĩnh IS là một trong số ít những người không phải dân Arab gia nhập hàng ngũ lãnh đạo của tổ chức khủng bố tàn độc - vốn có phần đông thành viên đến từ Iraq và Syria và thậm chí thu hút cả các phần tử từ phương Tây.

Hồng Đậu