Vì sao Trump leo thang chiến tranh thương mại với Trung Quốc?

Hàng loạt động thái leo thang

Ngày 6/7, hàng rào thuế quan 25% lên 34 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc gồm máy móc, thiết bị điện tử và công nghệ cao  đã có hiệu lực. Trong cùng ngày, hàng rào trả đũa của Bắc Kinh với mức thuế suất và giá trị tương tự lên hàng hóa Mỹ cũng đã được kích hoạt. Ngoài ra, hàng rào thuế quan lên 16 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc sẽ có hiệu lực tiếp trong 2 tuần tới, và Bắc Kinh cũng cho biết sẽ đáp trả lại với hàng rào thuế quan có quy mô tương đương. Cuộc chiến thương mại chính thức bắt đầu.

5 ngày sau đó (11/7), nội các của Tổng thống Trump công bố kế hoạch áp thuế bổ sung 10% lên 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, bao gồm nhiều mặt hàng tiêu dùng như quần áo, linh kiện tivi và tủ lạnh cũng như các mặt hàng công nghệ cao. Theo thông báo từ Phòng đại diện thương mại Mỹ (USTR), thuế sẽ chính thức có hiệu lực sau khi quá trình lấy ý kiến công chúng kết thúc vào ngày 30/8.

Và mới đây nhất vào ngày 31/7, Nhà Trắng đã thông báo đề xuất mức thuế suất sẽ điều chỉnh tăng lên đến 25% cho 200 tỷ USD hàng hóa, thay vì 10% như dự kiến trước đó. Động thái này tiếp tục là một đòn giáng mạnh bất ngờ vào Bắc Kinh, khi mà các cuộc thảo luận, đàm phán thương mại trước đó của hai nước đi vào ngõ cụt. Đây cũng bước leo thang mới nhất của Tổng thống Trump nhắm thẳng vào Trung Quốc, sau khi đã đạt được những thỏa thuận thương mại sơ bộ với châu Âu gần đây.

Mục tiêu của Mỹ

Việc chính quyền Trump bất ngờ có những hành động leo thang nhanh chóng với Trung Quốc đã gây rúng động thị trường. Dù trong lần tới thăm Bắc Kinh gần đây, ông Trump luôn miệng cho rằng Trung Quốc là bạn và đánh giá cao Chủ tịch Tập Cận Bình, nhưng những chính sách thương mại gần đây của tổng thống Mỹ cho thấy sự quyết liệt trong cuộc chiến thương mại lần này, đúng như mục tiêu “nước Mỹ trên hết”.

Theo một số chuyên gia phân tích, hành động liên tiếp đẩy xung đột thương mại với Trung Quốc lên cao là nhằm buộc Trung Quốc phải sớm quay lại bàn đàm phán thương mại, loại bỏ các hành vi không công bằng, mở cửa thị trường cho các công ty công nghệ của Mỹ. Gần đây, hãng tìm kiếm khổng lồ Google đã đạt được bước tiến mới tại thị trường Trung Quốc, khi quay lại thị trường nước này với công cụ tìm kiếm đặc biệt cho Trung Quốc.

Trong khi đó, Trung Quốc hôm qua cũng tuyên bố sẽ đáp trả lại khi có thể áp đặt hàng rào thuế quan 60 tỷ  USD lên hàng hóa Mỹ theo 4 mức thuế khác nhau. Ngày triển khai các biện pháp thuế quan sẽ phụ thuộc vào các động thái của Mỹ, và Trung Quốc có quyền tiếp tục đưa ra các biện pháp đáp trả khác. Tuy nhiên, có thể thấy sau lần đáp trả trước đó với mức thuế suất và quy mô tương đương, thì lần này đã cho thấy sự yếu thế của Trung Quốc khi quy mô chưa tới 1/3 giá trị mà Mỹ áp lên Trung Quốc, trong khi mức thuế suất là vẫn chưa xác định rõ.

Ngược lại, phía Mỹ có thể sẽ tiếp tục gia tăng áp lực nếu như Trung Quốc cố gắng chống trả. Cố vấn Kinh tế trưởng của Nhà Trắng, Larry Kudlow, cho biết trong cuộc phỏng vấn với Bloomberg TV vào ngày hôm qua rằng: “Chúng tôi đã nói nhiều lần: không thuế quan, không rào cản, không trợ cấp. Chúng tôi muốn chứng kiến sự cải cách về thương mại. Trung Quốc không thực hiện điều đó, đúng không? Nền kinh tế của họ đang yếu, đồng nội tệ của họ cũng yếu và mọi người đang rời khỏi quốc gia này. Đừng đánh giá thấp quyết tâm của Tổng thống Trump”.

Tại sao bất ngờ tăng thuế suất?

Về hành động tăng thuế suất bất ngờ từ 10% lên 25%, khả năng đây là giải pháp mà Mỹ muốn cảnh báo Trung Quốc về chiến lược phá giá đồng tiền của nước này nhằm giảm hiệu lực của hàng rào thuế quan. Kể từ đầu năm đến nay, đồng nhân dân tệ đã mất giá so với USD đến 6,5%, đặc biệt kể từ tháng 4 – thời điểm các thông tin về căng thẳng thương mại giữa 2 nước này tăng lên, thì đồng nhân dận tệ đã giảm giá hơn 10,6%.

Vì vậy, nếu áp dụng mức thuế quan 10% lên hàng hóa Trung Quốc và đồng tiền của họ trở nên rẻ hơn 8% thì phần lớn tác động của hàng rào thuế quan 10% đã biến mất. Hay nói cách khác một sản phẩm của Trung Quốc bị đánh thuế 10%, tuy nhiên do đồng nhân dân tệ cũng giảm 10% so với đô la Mỹ thì hàng Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ sẽ có thể được bán với giá như cũ mà không làm thiệt hại cho các doanh nghiệp xuất khẩu Trung Quốc.

Mặc dù những rủi ro trong nền kinh tế Trung Quốc cùng với căng thẳng thương mại leo thang đã thúc đẩy giới đầu tư rút vốn khỏi thị trường Trung Quốc, gây áp lực giảm giá lên đồng nội tệ của nước này. Tuy nhiên, chính bản thân Ngân hàng Trung ương Trung Quốc cũng không có bất kỳ động tác nào để giữ giá đồng tiền, thậm chí còn có những chính sách can thiệp để đẩy giá trị đồng nhân dân tệ giảm sâu hơn nữa, từ việc giảm dự trữ bắt buộc, kích hoạt các gói tín dụng hỗ trợ với hàng trăm tỷ nhân dân tệ để bơm thêm tiền ra thị trường.

Vì vậy, để đáp trả chính sách phá giá đồng tiền của Bắc Kinh, ông Trump không những muốn làm suy yếu đồng USD để hỗ trợ hàng hóa xuất khẩu của Mỹ, mà việc ông chỉ trích chính sách thắt chặt quá nhanh gần đây của FED là một minh chứng, mà còn quyết định tăng thuế như là giải pháp làm vô hiệu hóa chính sách phá giá tiền tệ của Trung Quốc. Có vẻ như cuộc chiến thương mại và tiền tệ sẽ song hành chặt chẽ trong giai đoạn tới.